آنچه که سیستم ایمنی بدن هر لحظه برای حفظ سلامتی ما انجام می‌دهد، حقیقتاً شگفت‌انگیز است. این سیستم پیچیده و وسیع، از ما در برابر حمله میکروارگانیسم‌هایی که می‌توانند ما را آلوده و بکُشند محافظت می کند، شامل باکتری‌ها ، قارچ‌ها، ویروس‌ها و انواع مختلف تهدیدات. درک اساسی از سیستم ایمنی بدن و اختلالات احتمالی در کارکرد آن، ما را قادر به آموختن درباره این سیستم و بیماری‌های مرتبط با ایمنی بدن می‌کند.
حتماً چیزهایی درباره سیستم ایمنی بدن خود شنیده‌اید، خصوصاً وقتی همه‌گیری ویروس کرونا، در طی مدت کوتاهی زندگی ما را به کلی تغییر داد. اما چقدر درباره این سیستم حیاتی و اجزای آن اطلاعات دارید؟
اختلالات سیستم ایمنی انواع مختلفی دارد؛ برخی با سیستم ایمنی ضعیف متولد می‌شوند و برخی سیستم ایمنی بیش‌فعال دارند.
آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی، نوعی آرتریت التهابی است که نباید آن را با آرتروز، یک بیماری دژنراتیو اشتباه گرفت.
گرچه روش تشخیص قطعی وجود ندارد، ولی تست‌های متعدد نشان می‌دهند که آرتریت روماتوئید، علت احتمالی علائم شماست.
کلمات کلیدی مرتبط با تست‌های سیستم ایمنی و روماتولوژی
آنتی‌ژن‌ها مولکول‌های بزرگی از جنس پروتئین‌ها هستند که در سطح پاتوژن وجود دارند، مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و سایر ذرات خارجی. هنگامی که این عوامل مضر وارد بدن می‌شوند، باعث ایجاد پاسخ ایمنی در بدن برای تولید “آنتی‌بادی” می‌شوند.
مثلا وقتی ویروس سرماخوردگی وارد بدن می‌شود، باعث می‌شود بدن ما نوع خاصی آنتی‌بادی تولید کند تا از بیمار شدن جلوگیری کند.
آنتی‌بادی، نوعی پروتئین محافظتی است که توسط سیستم ایمنی بدن و در پاسخ به وجود یک ماده خارجی تولید می‌شود که آن را “آنتی‌ژن” می‌نامند. آنتی‌بادی ها، آنتی‌ژن‌ها را تشخیص داده و به آنها می‌چسبند تا آنها را از بدن خارج کنند. طیف گسترده‌ای از مواد توسط بدن به عنوان آنتی‌ژن در نظر گرفته می‌شوند، از جمله موجودات بیماری‌زا و مواد سمی مانند سم حشرات.
“مصونیت” (Immunity) به توانایی بدن برای جلوگیری از حمله‌ی عوامل بیماری‌زا اشاره دارد. پاتوژن‌ها، مواد بیماری‌زای خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها هستند که افراد همه‌روزه در معرض آنها قرار می‌گیرند. آنتی‌ژن‌ها پروتئین‌هایی هستند که به سطح پاتوژن‌ها متصل بوده و پاسخ ایمنی بدن را تحریک می‌کنند.
انواع مختلفی از مصونیت وجود دارد، از جمله مصونیت ذاتی، مصونیت منفعل، و مصونیت اکتسابی یا فعال.
لنفوسیت‌ها نوعی گلبول سفید خون هستند که نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن شما دارند و در مبارزه با بیماری و عفونت به بدن شما کمک می‌کنند. دو نوع اصلی لنفوسیت وجود دارد:
- لنفوسیت‌های T: سلول‌های T پاسخ سیستم ایمنی بدن شما را کنترل می‌کنند و به طور مستقیم به سلول‌های آلوده و سلول‌های تومور حمله می‌کنند و آنها را از بین می‌برند.
- لنفوسیت‌های B: سلول‌های B، آنتی‌بادی می‌سازند. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر مهاجمان خارجی را هدف قرار می‌دهند.
التهاب مفصل یا آرتریت (Arthritis) یک بیماری واحد نیست؛ این اصطلاح اشاره به درد مفاصل یا بیماری مفاصل دارد و بیش از ۱۰۰ نوع بیماری مرتبط با آن وجود دارد. افراد مختلف از هر سن، نژاد و جنسیت با آرتریت درگیر هستند. این بیماری یکی از علل عمده معلولیت در جهان است و در خانم‌ها شایع‌تر است. اگرچه آرتریت لزوماً یک بیماری مربوط به پیری نیست، اما برخی از انواع آرتریت در افراد مسن بیشتر رخ می‌دهد.
علائم رایج آرتریت شامل تورم، درد، سفتی و کاهش دامنه حرکت در مفاصل است. علائم از خفیف تا شدید متفاوت است و ممکن است در مقاطعی بهبود یابد یا تشدید شود. برخی ممکن است برای سال‌ها در همان حد باقی بمانند، اما در بعضی موارد احتمال دارد علائم پیشرفت کنند و با گذشت زمان بدتر شوند. آرتریت شدید می‌تواند منجر به درد مزمن، مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه، و درد و خستگی در راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها شود.
آرتروز همچنین می‌تواند باعث تغییرات دائمی در مفاصل شود. اگرچه گاهی این مسئله قابل‌مشاهده است (مثلا در مفاصل انگشتان)، اما در اغلب موارد، آسیب را تنها با اشعه ایکس می‌توان مشاهده کرد. برخی از انواع آرتریت بر قلب، چشم، ریه، کلیه و پوست نیز اثر مخرب دارد.
روماتیسم (Rheumatism) نام رایج اختلالات اسکلتی عضلانی در گذشته بود که بر یک یا چند ساختار بدن مانند رباط‌ها، تاندون‌ها، عضلات و استخوان‌ها اثر می‌گذارد.
این اصطلاح امروزه توسط متخصصان پزشکی استفاده نمی‌شود، با این حال کلمات مشابه، مانند روماتوئید و روماتولوژی، همچنان کاربرد دارند. امروزه پزشکان در تشخیص بیماری‌های روماتیسمی بسیار دقیق‌تر هستند و از اصطلاح روماتیسم برای تشخیص استفاده نمی‌کنند، بلکه به عنوان یک دسته از بیماری‌ها مانند آرتریت روماتیسمی به کار می‌برند.
معرفی برخی از پرکاربردترین
تست های هورمونی تخصصی سیستم ایمنی و روماتولوژی
آزمایش AMA یا AMA-M2 برای تشخیص کلانژیت صفراوی اولیه و تمایز از سایر بیماری‌های خود-ایمنی درخواست داده می‌شود.
هدف از آزمایش ANA، تشخیص، اندازه‌گیری و ارزیابی اتوآنتی‌بادی ANA در خون و کمک به تشخیص اختلالات خود-ایمنی است.
آنتی‌بادی علیه سیتوپلاسم نوتروفیل (ANCA)، اتوآنتی‌بادی‌هایی هستند که پروتئین‌های خاصی در نوتروفیل‌ها را هدف قرار می‌دهند.
هدف از آزمایش Anti-CCP تشخیص آنتی‌بادی‌های CCP است. این تست برای تشخیص و ارزیابی شدت آرتریت روماتوئید مهم است.
تست آنتی‌بادی آنتی‌سانترومر برای کمک به تشخیص اسکلروز سیستمیک (اسکلرودرما) و تمایز آن از سایر بیماری‌ها تجویز می‌شود.
اگر تست ANA شما نتیجه مثبت داشته و نشانه‌های لوپوس داشته باشید، تست Anti-dsDNA به تشخیص لوپوس کمک می‌کند.
تست آنتی‌بادی میکروزومی نوع ۱ کبدی-کلیوی برای تشخیص آنتی‌بادی‌هایی است که بافت‌های کبد و کلیه را هدف قرار می‌دهند.
آنتی‌بادی‌های اصلاح‌شده ویتامین سیترولینه، اتوآنتی‌بادی‌هایی هستند که در خون افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی یافت می‌شوند.
تست آنتی‌بادی ضد ساکارومایسس سرویزیه در تمایز بین دو بیماری التهابی روده، یعنی بیماری کرون و کولیت اولسراتیو کاربرد دارد.
در صورت آسیب فیزیکی مشخص یا مشکوک در کلیه، تست B2M برای تمایز بین اختلالات گلومرولی و توبولار کلیه تجویز می‌شود.
آزمایش کالپروتکتین، پروتئین کالپروتکتین را در نمونه مدفوع برای بررسی وجود التهاب (تورم و تحریک) در روده اندازه‌گیری می‌کند.
تست آنتی‌بادی‌های کاردیولیپین به دنبال یک آنتی‌بادی خاص در خون است، نوعی فسفولیپید که برای لخته شدن خون ضروری است.
تست آنتی‌بادی Celiac در تشخیص بیماری سلیاک در افرادی که علائم و نشانه‌هایی نظیر کم‌خونی و درد شکم دارند، کاربرد دارد.
تست Lupus Anticoagulant یک سری آزمایش است که برای تشخیص فاکتورهای ضدانعقادی لوپوس (LA) در خون به کار می‌رود.
اتوآنتی‌بادی SCL-70 در بیماران مبتلا به ضایعات پوستی شدید و فیبروز ریوی بینابینی شایع است و پیش‌آگهی ضعیف بیماری است.
این تست برای سنجش آنتی‌بادی ضد ماهیچه صاف (SMA) است که نشانگر یک بیماری مزمن کبد به نام هپاتیت خود-ایمنی است.
پانل آنتی‌بادی‌های آنتی‌ژن هسته‌ای قابل‌استخراج، یک آزمایش تکمیلی برای تست مثبت ANA و تشخیص اختلال خود-ایمنی است.
سؤالات متداول
بیماری خود-ایمنی چیست؟
بیماری‌های خود-ایمنی زمانی ایجاد می‌شوند که سیستم ایمنی بدن شما بیش از حد فعال باشد و باعث حمله و آسیب به بافت‌های بدن شما شود.
به طور معمول، سیستم ایمنی بدن شما پروتئین‌هایی به نام آنتی‌بادی ایجاد می‌کند که برای محافظت در برابر مواد مضر مانند ویروس‌ها، سلول‌های سرطانی و سموم کار می‌کنند. اما با اختلالات خود-ایمنی، سیستم ایمنی بدن شما نمی‌تواند تفاوت بین مهاجمان و سلول‌های سالم را تشخیص دهد.
پزشکان بیش از ۱۰۰ بیماری مختلف خود-ایمنی را شناسایی کرده اند که میلیون‌ها نفر را در کشورمان تحت تاثیر قرار می‌دهد و دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد یا تحریک آنها می‌شود.
درمان این بیماری‌ها معمولا بر کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن تمرکز دارد.
بیماری‌های خود-ایمنی معمولا چه علائمی دارند؟
با وجود تنوع بیماری‌های خود-ایمن، بسیاری از آنها علائم مشابهی دارند. علائم شایع بیماری خود-ایمنی عبارتند از:
- خستگی
- درد و تورم مفاصل
- مشکلات پوستی
- درد شکم یا مشکلات گوارشی
- تب مکرر
- غدد متورم
معمولا هیچ تست واحدی برای تشخیص بیماری خود-ایمنی وجود ندارد. برای این کار، بررسی وجود بعضی علائم خاص، همراه با آزمایش مارکرهای خاص خون، و در برخی موارد حتی بیوپسی بافت باید انجام شود.
تشخیص این بیماری‌ها به‌طور کلی می‌تواند دشوار باشد زیرا این علائم می‌توانند از ناشی سایر بیماری‌های رایج نیز باشند.
تشخیص بیماری‌های خود-ایمنی از کجا شروع می‌شود؟
اولین قدم در تشخیص بیماری خود-ایمنی، معمولا بررسی سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی توسط یک متخصص است. پزشک شما در مورد علائم، سابقه خانوادگی و سایر بیماری‌های مربوطه سؤال خواهد کرد. بر اساس این ارزیابی، ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای بررسی احتمال دخالت عوامل خود-ایمنی انجام شود.
آیا آزمایش‌های خاصی برای بررسی آرتریت روماتوئید وجود دارد؟
بله، چند آزمایش مختلف می‌تواند به تشخیص آرتریت روماتوئید کمک کند. آزمایش فاکتور روماتوئید (RF) آنتی‌بادی را که معمولا در بیماران RA یافت می‌شود، تشخیص می‌دهد. آزمایش دیگر، تست CCP است که برای RA بسیار اختصاصی است. علاوه بر این، آزمایش شمارش کامل خون، پروتئین فعال C (CRP) و سرعت رسوب اریتروسیت (ESR) نیز می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد التهاب و فعالیت بیماری ارائه دهد.
آرتروز و آرتریت روماتوئید چه تفاوتی دارند؟
انواع مختلفی از التهاب مفصل یا آرتریت (Arthritis) وجود دارد. آرتروز و آرتریت روماتوئید دو شکل رایج از این دسته بیماری‌ها هستند. اگرچه علائم این دو نوع آرتریت می‌تواند مشابه باشد، اما برای تعیین درمان مناسب، تمایز بین آنها بسیار ضروری است.
آرتروز زمانی رخ می‌دهد که سطح صاف مفصل غضروف، از بین می‌رود. آرتروز معمولا در یک مفصل شروع می‌شود.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود-ایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی بدن دچار اختلال می‌شود و اشتباهاً به بدن حمله می‌کند. در این حالت، سیستم ایمنی به غشای سینوویال که مفاصل را احاطه کرده و محافظت می‌کند حمله می‌کند. آرتریت روماتوئید اغلب چندین مفصل را به‌صورت همزمان هدف قرار می‌دهد. علائم آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- ماهیت متقارن بیماری (برای مثال وجود آرتریت در هر دو طرف باسن)
- تب
- کم خونی
- خستگی
- از دست دادن اشتها
بیماری‌های خود-ایمنی تیروئید چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
بیماری‌های خود-ایمنی تیروئید مانند تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری گریوز، با استفاده از ترکیبی از معاینات بالینی و تست‌های خون تشخیص داده می‌شوند. آزمایش عملکرد تیروئید، از جمله اندازه گیری هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH)، تیروکسین آزاد (T4) و گاهی اوقات تری‌یودوتیرونین آزاد (T3)، به ارزیابی تولید هورمون تیروئید کمک می‌کند. علاوه بر این، وجود آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید (TPOAb و TgAb) در خون بیانگر یک فرآیند خود-ایمنی است که بر غده تیروئید تأثیر می‌گذارد.
نتیجه مثبت تست ANA به چه معناست؟
آزمایش آزمایش آنتی‌بادی علیه هسته (ANA) نوعی آزمایش خون است که وجود آنتی‌بادی‌های علیه هسته سلول را تشخیص می‌دهد. نتیجه مثبت ANA نشان‌دهنده وجود این آنتی‌بادی‌ها در جریان خون است. در عین حال که جواب ANA مثبت با بیماری‌های خود-ایمنی مرتبط است، اما مختص یک بیماری خاص نیست. تست‌های تکمیلی و ارزیابی بالینی برای تعیین دقیق بیماری خود-ایمنی -در صورت وجود- لازم است.
آیا آرتریت روماتوئید ارثی است؟
یک عامل ارثی در بیماری آرتریت روماتوئید وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که میزان بیماری در جمعیت عمومی ۰٫۵درصد، و در میان کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، ۰٫۸درصد است؛ از نظر ژنتیکی افراد اروپایی مبتلا به RA حداقل دو برابر افراد مبتلا به ژن HLA-DR4 هستند. مطالعه انجام شده بر روی دوقلوهای یکسان، نشان داده که اگر یکی از آنها روماتیسم مفصلی داشته باشد، ۱۲ تا ۱۵ درصد احتمال دارد که دیگری نیز به آن مبتلا شود. این مسئله تنها در ۴درصد از دوقلوهای غیریکسان رخ می‌دهد.
آرتریت روماتوئید، مانند بسیاری از بیماری‌های خود-ایمنی، ارثی است و متأسفانه در میان اعضای یک خانواده بیشتر دیده می‌شود.
راهنمای کامل آشنایی با
تست‌های هورمونی آزمایشگاه نانو
هورمون‌ها، انواع مختلف ترکیبات بیوشیمیایی هستند که به‌عنوان پیام‌رسان در سرتاسر بدن فعالیت دارند. این ترکیبات می‌توانند حرکت اندام‌های بدن را هماهنگ کنند، مولد حس گرسنگی یا رضایت باشند، رشد بدن را مهار یا تحریک نمایند، متابولیسم ما را تنظیم کنند و … هورمون‌ها تقریباً تمامی عملکردهای بدن را تحت‌کنترل نگه می‌دارند.
آزمایش‌های هورمونی، گنجینه بزرگی از ابزارهایی هستند که پزشکان برای شناسایی و کشف مشکلات مهم سلامتی در اختیار دارند. با انجام این آزمایش‌ها می‌توان علت طیف وسیعی از بیماری‌ها را یافته و در اغلب موارد به‌راحتی مدیریت نمود.
قسمتی که در حال مطالعه آن هستید، بخشی از مجله آزمایش‌های هورمونی است که شامل تمامی موضوعات مهم درباره هورمون‌ها و تست‌های سنجش آنها به زبان ساده است.
انجام آزمایش‌های هورمونی در
آزمایشگاه نانو ارومیه
آزمایشگاه پاتوبیولوژی نانو، مجهزترین مجموعه آزمایشگاهی بخش غیردولتی در ارومیه و آذربایجان‌غربی است. این مجموعه در محیطی آرام و ایمن با بهره‌گیری از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی دنیا، تیم تخصصی مجرب شامل پزشکان آزمایشگاهی و متخصصان آسیب‌شناسی بالینی و تشریحی، مفتخر به ارائه خدماتی با بالاترین دقت و کیفیت به مراجعان عزیز از منطقه شمال‌غرب و کشورهای همجوار است.
حداکثر دقت
بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا برای اندازه‌گیری
جوابدهی آنلاین
دریافت الکترونیکی نتیجه آزمایش بدون نیاز به مراجعه
خون‌گیری در منزل
انجام نمونه‌گیری در منزل شما توسط پرسنل آزمایشگاه
0
پزشک و آزمایشگاه همکار
0+
نوع آزمایش قابل انجام
0
نفر تیم تخصصی
0
ظرفیت آزمایش در روز