با سیستم ایمنی بدن و اجزای آن آشنا شوید

لنفوسیت‌ها عملکردهای مختلفی دارند. آنها به ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا حمله می‌کنند. آنها همچنین آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کنند که به از بین بردن باکتری‌ها کمک می‌کنند. لنفوسیت‌ها به سلول‌های T و سلول‌های B تقسیم می‌شوند.

مغز استخوان، بافتی است که در حفره داخلی استخوان‌ها یافت می‌شود و شامل سلول‌های بنیادی است که سلول‌های B و T را ایجاد می‌کنند. سلول‌های B در مغز استخوان ایجاد شده و رشد می‌کنند، در حالی که سلول‌های T در تیموس شکل می‌گیرند. این سلول‌ها مسئول ایجاد ایمنی در برابر انواع خاصی از باکتری‌ها و ویروس‌ها هستند.

سلول‌های B و سلول‌های T به روش‌های متفاوتی کار می‌کنند.

سلول‌های B، آنتی‌بادی تولید می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها نوع خاصی از پروتئین هستند که به آنتی‌ژن‌ها حمله می‌کنند. آنتی‌ژن‌ها از دیدگاه سیستم ایمنی بدن ما، مثل پرچم هستند. وجود آنها معمولا موجب می‌شود یک مولکول را خارجی قلمداد کنند. آنتی‌ژن را می‌توان در سطح باکتری‌ها یافت، و همچنین در بعضی از مواد که هیچ بیماری ایجاد نمی‌کنند؛ برای مثال در گرده گیاهان، سفیده تخم‌مرغ، و یا اندام‌های پیوند شده.

آنتی‌ژن بخشی شیمیایی از یک مولکول است که یک پاسخ آنتی‌بادی در بدن شما ایجاد می‌کند. معنای تحت‌اللفظی اسم آن، “ژنراتور آنتی‌بادی” است یعنی مولد آنتی‌بادی. یکی از شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های سیستم ایمنی بدن این است که سلول‌های B می‌توانند میلیون‌ها آنتی‌ژن مختلف را تشخیص دهند. سلول‌های B می‌توانند آنتی‌ژن‌هایی را که قبلا وارد بدن نشده‌اند و حتی مولکول‌های ساخته‌شده توسط انسان را که در طبیعت وجود ندارد، تشخیص دهند.

وقتی یک ذره خارجی وارد بدن شما می‌شود، سلول‌های B آن را تشخیص می‌دهند و به آنتی‌ژن روی سطح آن متصل می‌شوند. این کار سلول B را فعال می‌کند که سپس به یک سلول پلاسما تبدیل می‌شود. سلول پلاسما، آنتی‌بادی‌های خاص برای آن آنتی‌ژن را تولید می‌کند.

آنتی‌بادی‌ها می‌توانند باکتری‌ها را بی‌حرکت کنند، سلول‌های دیگر را تشویق کنند تا پاتوژن را “بخورند” و سایر روش‌های دفاعی را فعال کنند. در حالی که برخی از سلول‌های B به سلول‌های پلاسما تبدیل می‌شوند، برخی دیگر این کار را نمی‌کنند. این سلول‌ها به عنوان سلول‌های B حافظه به زندگی خود ادامه می‌دهند، تا در صورت حمله مجدد همان آنتی‌ژن به بدن شما، واکنش شدیدتری نشان دهند.

سلول‌های T به طور مستقیم به ارگانیسم مهاجم حمله می‌کنند؛ با این حال، آنها بدون کمک سلول‌های دیگر قادر به تشخیص آنتی‌ژن‌ها نیستند. این سلول‌ها آنتی‌ژن را پردازش می‌کنند و سپس آنها را به سلول‌های T ارائه می‌دهند.

سلول‌های T بسیار متفاوت با یکدیگر هستند. هنگامی که یک آنتی‌ژن وارد بدن می‌شود، تنها چند سلول T قادر به تشخیص و اتصال به آنتی‌ژن هستند. در حالی که سلول‌های T به آنتی‌ژن‌ها متصل می‌شوند، برای فعال شدن نیاز به سیگنال دوم نیز دارند. پس از فعال شدن، سلول‌های T بزرگتر می‌شوند و شروع به تقسیم می‌کنند.

این سلول‌ها سپس مهاجمان را هدف قرار می‌دهند و مواد شیمیایی را آزاد می‌کنند که پاتوژن را از بین می‌برد. مانند سلول‌های B، برخی از سلول‌های T باقی می‌مانند تا سلول‌های T حافظه را تشکیل دهند. این سیستم اجازه می‌دهد تا بدن شما به سرعت پاسخ دهد، اگر همان آنتی‌ژن بار دیگر در آینده وارد بدن شما شود.

سیستم لنفاوی بخش عمده‌ای از روش دفاع بدن شما در برابر عفونت است. غدد لنفاوی اجزای اصلی این سیستم هستند، ساختارهای تخصصی که در رگ‌های لنفاوی یافت می‌شوند. غدد لنفاوی، نوعی فیلتر برای لنف جریان‌یافته در رگ‌های این سیستم هستند و حاوی سلول‌های B و T هستند که باکتری‌ها و پاتوژن‌هایی را که از طریق جریان خون وارد لنف شده‌اند، تشخیص می‌دهند.

هنگامی که مواد خارجی شناسایی می‌شوند، سلول‌های ایمنی اختصاصی دیگر برای مقابله با عفونت به گره جذب می‌شوند. این کار به جلوگیری از گسترش عفونت در سراسر بدن کمک می‌کند.

حدود ۵۵۰ غده لنفاوی در سراسر بدن وجود دارد، معمولا به‌صورت گروهی. گروه‌های بزرگی از غدد لنفاوی در کشاله ران (گره‌های اینگوینال)، زیر بغل (گره‌های زیر بغل) و ناحیه گردن (گره‌های دهانه رحم) قرار دارند. در حالت عادی این گره‌ها به اندازه نخود هستند، اما اگر به عفونت مبتلا شوید ممکن است متوجه شوید که آنها بزرگ می‌شوند؛ این به دلیل تجمع (تجمع) لنفوسیت‌ها و سایر سلول‌های سیستم ایمنی بدن است.

بافت لنفوئید به دفاع از مقادیر مخاطی مانند دهان و روده در برابر عفونت کمک می‌کند. لوزه‌های شما که در پشت گلو یافت می‌شوند، اغلب در پاسخ به عفونت بزرگ می‌شوند. این بافت‌ها به گیر انداختن باکتری‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا و فعال کردن گلبول‌های سفید خون کمک می‌کنند.

تیموس یک عضو مهم سیستم لنفاوی است که در جلوی لوله ی تنفسی شما واقع شده است. نقش اصلی آن، آموزش سلول‌های سفید خون برای تشخیص سلول‌های خود شماست. برای این‌که سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار کند، گلبول‌های سفید خون باید بتوانند بین پاتوژن‌های مهاجم و سلول‌های بدن شما تفاوت قائل شوند.

بعد از آن که سلول‌های T در مغز استخوان تولید می‌شوند، به تیموس می‌روند. در اینجا آنها توسط تیموس آموزش داده می‌شوند تا از حمله به سلول‌های خودی جلوگیری کنند. تصور می‌شود که برخی از اَشکال بیماری‌های خود-ایمنی ممکن است به دلیل مشکلات شکل‌گرفته در این فرآیند باشد. تیموس در دوران بلوغ در بزرگ‌ترین حالت خود است و با افزایش سن، کوچک‌تر می‌شود.

طحال بزرگترین توده بافت لنفاوی در بدن شماست. طحال که درست زیر قفسه سینه، در سمت چپ بدن قرار دارد، به فیلتر کردن خون کمک می‌کند. این عضو شامل یک بافت تخصصی به نام پالپ سفید است و حاوی گلبول‌های سفید خون است که به باکتری‌ها و سایر پاتوژن‌ها به شیوه‌ای مشابه با سلول‌های غدد لنفاوی پاسخ می‌دهند. سایر بافت‌های طحال که پالپ قرمز نامیده می‌شوند به از بین بردن گلبول‌های قرمز آسیب‌دیده و ذخیره پلاکت‌ها کمک می‌کنند.

مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای سیستم ایمنی بدن انجام دهید این است که واکسن‌های ارائه‌شده را دریافت کنید و مطمئن شوید که فرزند شما تمامی واکسیناسیون‌هایی لازم را دارد. ادعاهای مبنی بر این که واکسن‌ها باعث اوتیسم می‌شوند، حقیقت ندارد. واکسینه نشدن می‌تواند بدن فرد را در معرض خطر عفونت‌هایی مانند سرخک قرار دهد که می‌تواند منتهی به علائم شدید، آسیب مغزی و مرگ گردد. ایمنی حاصل از واکسیناسیون، “ایمنی انطباقی” نامیده می‌شود.

علاوه بر این، توصیه‌های عمومی برای سلامت قلب، مغز و استخوان‌ها، برای سیستم ایمنی بدن شما هم مفید است، یعنی:

• فعال و پرتحرک بمانید
• وزن خود را سالم نگه دارید
• سیگار نکشید و الکل ننوشید
• غذاهای مغذی بخورید

اگرچه هیچ ماده غذایی نمی‌تواند مستقیماً سیستم ایمنی بدن شما را ارتقا دهد، ولی تغذیه ضعیف می‌تواند تأثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد. داشتن یک رژیم غذایی متعادل، نکته مهم در این مورد است.

خوردن میوه و سبزیجات بیشتر تقریباً برای همه افراد مفید است. این مواد سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید هستند. اگر به فکر دریافت مکمل‌های تغذیه‌ای هستید، با پزشک خود یا یک متخصص تغذیه مشورت کنید. اصولا آنچه را که بدن شما نیاز دارد می‌توانید از غذا دریافت کنید، مگر این‌که نیاز به یک رژیم غذایی سختگیرانه داشته باشید، باردار باشید یا شرایط پزشکی خاصی داشته باشید.