همه آنچه درباره آرتریت روماتوئید باید بدانید

آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) نوعی آرتریت التهابی است که نباید آن را با آرتروز، یک بیماری دژنراتیو (که با افزایش سن پیشرفت می‌کند) اشتباه گرفت. اگرچه آرتریت روماتوئید به‌طور قابل‌توجهی باعث درد، تورم و سفتی در مفاصل می‌شود، اما در واقع نوعی بیماری است که می‌تواند بر سلامت بسیاری از سیستم‌های دیگر در بدن نیز تأثیر بگذارد.

سیستم ایمنی بدن ما از سلول‌ها و آنتی‌بادی‌های محافظ بدن تشکیل شده است. در یک فرد سالم، این سلول‌ها به مبارزه با عوامل عفونی مهاجم کمک می‌کنند. اما در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، اتفاقی می‌افتد که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن، این سلول‌ها را به اشتباه علیه بافت‌های سالم بدن خود فرد هدایت می‌کند. به همین دلیل است که روماتیسم مفصلی یک اختلال خود-ایمنی نامیده می‌شود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خود حمله می‌کند، مواد شیمیایی (مانند سیتوکین‌ها) آزاد می‌شوند که باعث تورم مفاصل، آسیب مفاصل و همچنین احساس خستگی و احساس “ناخوشی” می‌شوند.

آرتریت ناشی از التهاب، اغلب منجر به درد و سفتی پس از دوره‌های استراحت یا بی‌تحرکی، به‌ویژه در ساعات صبح می‌شود. ممکن است تورم، قرمزی و حس گرما در مفاصل آسیب‌دیده وجود داشته باشد، اما سایر مناطق بدن نیز می‌توانند تحت‌تأثیر التهاب قرار بگیرند، مانند چشم‌ها و پوشش اطراف قلب.

علامت اصلی این بیماری، التهاب در مفاصل بدن است که باعث درد و سفتی آنها می‌شود. این بیماران همچنین اغلب به دلیل آرتریت روماتوئید احساس خستگی می‌کنند یا احتمال دارد کاهش وزن غیر‌منتظره‌ای را تجربه کنند.

نشانه‌های آرتریت روماتوئید

علائم اصلی مفصل شامل درد، تورم، قرمزی، حس گرما، و محدودیت در حرکت مفاصل آسیب‌دیده است. این مفاصل به فشار حساس بوده و گاهی قرمز می‌شوند. در داخل مفاصل، سیستم ایمنی فعال شده است و بسیاری از سلول‌ها در مفاصل تکثیر می‌شوند و مواد شیمیایی متعددی مانند سیتوکین‌ها را آزاد می‌کنند که باعث ورود سلول‌های مایع و التهابی اضافی به مفصل و ایجاد درد می‌شوند. اگر این فرآیند فعال بماند، فرآیند التهابی می‌تواند باعث آسیب در مفصل (فرسایش) شود.

درگیر شدن مفصل‌ها در آرتریت روماتوئید، معمولا چندین مفصل در هر دو طرف بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد، که “الگوی تقارن” نامیده می‌شود. یعنی اگر زانوی چپ شما درگیر شود، احتمالا زانوی راست شما نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد؛‌ اگرچه در ابتدا فقط یک طرف ممکن است درگیر شود.

مفاصلی که با احتمال بیشتر درگیر بیماری می‌شوند:

• مفاصل کوچک دست و پا (انگشتان دست و پا)
• آرنج
• زانو
• مچ پا

با این حال، بسیاری از مفاصل دیگر نیز ممکن است دچار التهاب شوند، مانند مفاصل گردن در ستون فقرات گردنی، شانه‌ها، باسن یا مفاصل فک.

علائم بیرونی التهاب، یک فرآیند بیماری بالقوه آسیب‌رسان است که می‌تواند منجر به صدمه دیدن استخوان، غضروف و بافت‌های نرم مانند تاندون شود. اگر این بیماری درمان نشود، احتمال دارد باعث تغییر شکل و محدودیت در عملکردهای بدن شود. خوشبختانه، امروزه درمان‌های مؤثری وجود دارد که می‌تواند التهاب را متوقف کند و از آسیب بیشتر در اکثر افراد جلوگیری کند. در برخی افراد، خستگی بدترین علائمی است که بیمار تجربه می‌کند. خوشبختانه، داروهای فعلی روماتیسم مفصلی اغلب می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی این مسئله را نیز بهبود بخشند.

چگونه می‌توان تشخیص داد که آرتریت روماتوئید یا آرتروز دارید؟

برای بسیاری از افراد این سؤال پیش می‌آید که چگونه آرتریت روماتوئید (که در کمتر از ۱ ٪ از جمعیت رخ می‌دهد) را از آرتریت که شایع‌تر است می‌شود تشخیص داد. به‌طور کلی، آرتریت روماتوئید التهابی‌تر است و یک بیماری سیستمیک است. اگر آرتروز با تب کم، کاهش وزن یا خستگی همراه باشد، احتمال تشخیص روماتیسم مفصلی بیشتر است زیرا آرتروز یک فرآیند محلی است که بر بعضی از مفاصل تأثیر می‌گذارد، نه یک بیماری سیستمیک. سفت شدن صبحگاهی مفاصل در آرتروز هم وجود دارد، اما اغلب فقط ۵ یا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد، در حالی که در آرتریت روماتوئید اغلب ساعت‌ها طول می‌کشد (بسته به درجه التهاب).

علاوه بر این، مفاصل خاص بیشتر از آرتروز تحت‌تأثیر آرتریت روماتوئید قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، مفاصلی که محل تلاقی انگشتان دست است، بیشتر در روماتیسم مفصلی درگیر می‌شوند، در حالی که آرتروز در مفاصل نوک انگشتان بیشتر بروز می‌یابد.

درمان‌های آرتریت روماتوئید به‌ویژه در صورت درمان زودهنگام، مؤثر هستند، بنابراین تشخیص به‌موقع بیماری بسیار مهم است. یکی از سرنخ‌های تشخیص احتمالی روماتیسم مفصلی، وجود تورم در مفاصل است، خصوصاً در مفاصل کوچک دست‌ها یا پاها. در دست‌ها، این مشکل معمولا در مفاصل در وسط انگشتان یا جایی که انگشتان به دست متصل می‌شوند، و نه در مفاصل نوک نزدیک ناخن‌ها دیده می‌شود. سفت شدن صبحگاهی، به‌خصوص اگر نیم ساعت یا بیشتر طول بکشد، یک سرنخ دیگر است. اگر علائم مفصلی با خستگی، کاهش وزن یا ناراحتی همراه باشد، همه اینها نشان می‌دهد که یک بیماری سیستمیک وجود دارد و بنابراین احتمالا آرتریت روماتوئید است.

اگر علائم و نشانه‌هایی دارید که می‌تواند مؤید آرتریت روماتوئید باشد، سریعاً با یک روماتولوژیست مشورت کنید، زیرا تشخیص زودهنگام، کلید مدیریت بیماری و پیشگیری از آسیب‌دیدگی مفاصل است.

ندول‌های روماتوئید، نوعی “برجستگی” روی پوست است که با روند التهابی در آرتریت روماتوئید مرتبط است. یکی از نقاط شایع این نوع عوارض پوستی، در نوک آرنج یا در بازو است. خوشبختانه این موارد بسیار کمتر از گذشته شایع است. محققان معتقدند این مسئله کمتر به چشم می‌خورد زیرا درمان‌های امروزی بسیار بهتر از گذشته هستند.

ندول‌های روماتوئید به خودیِ خود خطرناک نیستند اما اگر برای بیمار آزاردهنده باشد، می‌توان این مسئله را در تدوین برنامه درمانی فرد لحاظ کرد؛ به نظر می‌رسد برخی از داروهای آرتریت روماتوئید، نتایج بهتری در کاهش ندول‌ها نسبت به سایر درمان‌ها دارند.

آرتریت روماتوئید به دلیل یک مشکل در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود که در نتیجه آن، سیستم ایمنی، بافت‌های بدن شما را با یک مهاجم مضر خارجی (مانند ویروس یا باکتری) اشتباه می‌گیرد. سیستم ایمنی به مفاصل حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود.

علت دقیق مشکلات سیستم ایمنی که منجر به روماتیسم مفصلی می‌شود ناشناخته است، اما تصور می‌شود که توسط عوامل محیطی مانند عفونت با ویروس‌ها یا باکتری‌ها ایجاد می‌شود، در افرادی که زمینه‌های ژنتیکی بیماری را دارند. البته باید گفت اگرچه برخی از بیماران به یاد دارند که هنگام شروع علائم آرتریت روماتوئید خود، بیماری ویروسی داشتند، اما در بیشتر موارد اینگونه نیست. هیچ عامل عفونی خاصی شناسایی نشده که پاسخ روماتیسم مفصلیِ سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده باشد. برخی شواهد نشان می‌دهد که سیگار کشیدن و التهاب لثه (ژنژیویت)، محرکی برای شکل‌گیری اولیه آرتریت روماتوئید است.

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در شکل‌گیری روماتیسم مفصلی دارند. “عوامل ژنتیکی” به این معنی است که یک فرد ژن‌هایی دارد که او را در معرض خطر روماتیسم مفصلی قرار می‌دهد و این ژن‌ها “فعال” شده‌اند. به نظر می‌رسد که بعضی از ژن‌ها در افزایش خطر آرتریت روماتوئید دخیل هستند. با این حال، به نظر می‌رسد تماس با یک عامل محیطی در یک فرد مستعد به لحاظ ژنتیکی است که ویژگی التهاب مرتبط با آرتریت روماتوئید را آغاز می‌کند. با وجود این که مشخصاً ژنتیک مهم است، اما در عین حال اگر شما روماتیسم مفصلی دارید، به‌هیچ‌وجه به این معنی نیست که فرزند یا نوه‌های شما نیز دچار این بیماری می‌شوند. در واقع، این خطر بسیار کم است.

تشخیص آرتریت روماتوئید بر اساس علائم و نشانه‌های بالینی فرد است، اما تشخیص اولیه با آزمایش‌هایی از قبیل اشعه ایکس و آزمایش‌های مختلف خون تقویت می‌شود. هیچ آزمایش خون واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، بلکه در ترکیب با آزمایش خون و یافته‌های اشعه ایکس، الگویی از آرتریت وجود دارد.

اگر فرد در یک یا هر دو آزمایش خون سرعت رسوب و CRP نتیجه مثبت داشته باشد، بیانگر وجود یک فرآیند التهابی است که احتمال دارد آرتریت روماتوئید باشد. آزمایش خون مثبت برای عامل روماتوئید، نشان‌دهنده آرتریت روماتوئید است، اما ممکن است این آزمایش همچنین در افرادی که اختلالات دیگری دارند نیز مثبت باشد. آنتی‌بادی CCP نسبت به عامل روماتوئید اختصاصی‌تر برای روماتیسم مفصلی است، اما صرف داشتن آنتی‌بادی CCP مثبت، به خودیِ خود تشخیص آرتریت روماتوئید را تأیید نمی‌کند. علاوه بر این ممکن است فرد آرتریت روماتوئید داشته باشد اما تست سرعت رسوب و نتایج آزمایش CRP او طبیعی باشد و در عین حال جواب آزمایش عامل روماتوئید یا آنتی‌بادی CCP منفی باشد. تشخیص پزشکی در مورد این بیماری با در نظر گرفتن تصویر کلی بیمار یعنی علائم، سوابق بیمار، و نتایج آزمایش خون انجام می‌شود.

برای مثال، آزمایش‌های ذکر شده بسیار معنی‌دارتر است اگر بیمار دارای چندین مفصل متورم و حساس باشد، و احتمال تشخیص آن بیشتر می‌شود اگر تورم مفصل همراه با خستگی یا کاهش وزن باشد. روماتولوژیست‌ها همه این عناصر را در کنار هم لحاظ می‌کنند تا تشخیص نهایی را انجام دهند.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤالات خود را بیابید

اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.