راهنمای مراجعان

لازمه نتیجه‌گیری بهتر و دقیق‌تر در آزمایش‌های طبی، رعایت کلیه اصول انجام آزمایش توسط پرسنل آزمایشگاه و همچنین بیماران است و عدم‌رعایت آنها در بسیاری از موارد منجر به حصول نتیجه اشتباه و تشخیص نادرست بیماری می‌شود که می‌تواند صدمات فراوانی برای بیمار به‌همراه داشته باشد.

برای انجام آزمایش لطفاً اطلاعات جمع‌آوری شده در این قسمت را مطالعه کنید و در صورتی که سؤالی دارید با ما تماس بگیرید.

آمادگی‌های قبل از آزمایش

همه آزمایش‌ها نیاز به آمادگی قبلی ندارند، اما انجام بیشتر آزمایش‌ها نیازمند رعایت نکاتی است که اگر به خوبی مراعات شوند موجب رسیدن به نتایج درست آزمایشگاهی می‌شوند. معمولا پرسشی که بیش از دیگر سؤالات از سوی بیماران مطرح می‌شود، مسئله ناشتایی است. بدیهی است که ابتدا باید معنای دقیق ناشتا بودن را بدانیم.

آزمایش‌هایی که برای انجام آنها باید الزاماً ناشتا باشید

لازمه انجام این آزمایش‌ها، ناشتا بودن بیمار است. منظور دقیق از «ناشتایی» در ادامه همین مطلب آمده‌است.

آزمایش ACTH * ناشتایی از نیمه شب
آزمایش آلکالین فسفاتاز Alkaline Phosphatase (ALP)
آزمایش α۱-Acid Glycoprotein (AGP)
آزمایش غربالگری اسیدهای آمینه خون Amino Acids * برای شیرخواران ۴ ساعت ناشتایی، کودکان و بزرگسالان ۱۲ ساعت
آزمایش اسکوربیک اسید Ascorbic Acid
آزمایش کلسیتونین Calcitonin
آزمایش سرولوپلاسمین Ceruloplasmin
آزمایش قند خون ناشتا (FBS)
آزمایش فولیک اسید Folic Acid
آزمایش گلوکاگون Glucaton
آزمایش کلسترول LDL و HDL
آزمایش آهن Iron
آزمایش تحمل لاکتوز Lactose Tolerance
آزمایش لپتین Leptin * 12 ساعت ناشتایی
آزمایش لیپاز Lipase
آزمایش هورمون پاراتیروئید Parathyroid Hormone (PTH) * نوشیدن آب مانعی ندارد
آزمایش شیلینگ یا تست کوبالامین Schilling
آزمایش ترانس‌تیرتین Transthyretin
آزمایش تری‌گلیسرید Triglycerides
آزمایش Vitamin A

آزمایش‌هایی که برای انجام آنها باید ترجیحاً ناشتا باشید

پیش از انجام این آزمایش‌ها، توصیه می‌شود ناشتا باشید. منظور دقیق از «ناشتایی» در ادامه همین مطلب آمده‌است.

آزمایش اسید فسفاتاز Acid Phosphatase
آزمایش α۱-Antitrypsin
آزمایش آمیلاز Amylase
آزمایش آندروستندیون Androstenedione
آزمایش آپولیپوپروتئین آ ApoA-I
آزمایش آپولیپوپروتئین Apolipoprotein B-100
آزمایش کلسیم Calcium
آزمایش کلسترول Cholesterol
آزمایش کوبالامین Cobalamin
آزمایش سی پپتید C-Peptide
آزمایش جذب آنتی‌بادی‌های فلوئورسنت ترپونمال FTA-ABS
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی Glucose Tolerance Test (GGT)
آزمایش هموسیستئین Homocysteine
آزمایش IGF-1
آزمایش انسولین Insulin
آزمایش ۵-Nucleotidase (5NT)
آزمایش اسمولاریته Osmolality, Calculated
آزمایش فسفر Phosphorus
آزمایش پروستات PSA

«ناشتا بودن» برای آزمایش دقیقاً به چه معناست؟

به طور کلی منظور از «ناشتایی» این است که:

  • نباید طی ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش غذا بخورید.
  • نباید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، مایعات بنوشید (خوردن آب طبق رژیم عادتی هر شخص اشکالی ندارد).
  • نباید طی ۱۲ ساعت قبل از آزمایش آدامس بجوید.
  • نباید از شکلات‌های مختلف، مینت (ترکیبات نعناع‌دار)، شربت‌های سینه یا قرص‌های نرم‌کننده گلو استفاده کنید.

پس اگر آزمایشی که پزشک شما درخواست کرده نیاز به ناشتایی دارد:

  • می‌توانید در طول ۱۲ ساعت پیش از انجام آزمایش، آب بنوشید.
  • باید داروهایی را که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را صادر نکرده، مثل گذشته مصرف کنید، اما آزمایشگاه را از مصرف آنها آگاه سازید.
  • می‌توانید طی ۱۲ ساعت پیش از آزمایش، دندان‌هایتان را مسواک بزنید.

نکته مهم دیگر، آگاه بودن آزمایشگاه از سوابق دارویی و بیماری شماست؛ در صورتی که بیماری خاصی دارید یا داروی به‌خصوصی مصرف می‌کنید حتما آزمایشگاه را مطلع کنید.

دستورالعمل آزمایش قند خون ۲ ساعت پس از غذا

  • شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید و در طی ناشتایی از خوردن چای و قهوه پرهیز کنید.
  • پس از اینکه نمونه خون ناشتا از شما گرفته شد، صبحانه معمولی که هر روز می‌خورید را میل کنید.
  • وقتی اولین لقمه صبحانه را خوردید، ساعت را یادداشت کنید. نمونه‌گیری دقیقاً ۲ ساعت پس از ساعت مذکور انجام می‌پذیرد.
  • حتی‌الامکان صبحانه را در آزمایشگاه صرف کنید و تا زمان انجام آزمایش در آزمایشگاه منتظر بمانید.
  • قبل از انجام آزمایش (در طی مدت ناشتایی شب قبل) و در طی دو ساعت بعد سیگار نکشید.
  • در طول آزمایش (در طی دو ساعت) از ورزش و پیاده‌روی خودداری کنید.
  • در طی این دو ساعت از خوردن هر نوع خوردنی و آشامیدنی (آب در حد متعارف اشکالی ندارد) خودداری نمایید.
  • آزمایش را حتما قبل از ساعت ۱۰ صبح شروع کنید و از انجام آن در ساعات دیرتر اجتناب کنید.
  • آزمایش قند ناشتا و دو ساعت پس از غذا را در یک روز انجام دهید.

دستورالعمل آزمایش ۲ ساعته تحمل قند خون (۲hOGTT)

  • شب قبل از آزمایش حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید.
  • ابتدا یک نمونه خون جهت تعیین قند خون ناشتا از شما گرفته شده و سپس به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ۷۵/۱ گرم (حداکثر ۷۵ گرم) قند به شما داده می‌شود تا میل کنید.
  • توجه داشته باشید که نباید هیچ ماده‌ای برای بهتر شدن طعم محلول قند به آن اضافه کنید. فقط می‌توان مقداری آبلیمو به آن اضافه نمود تا طعم آن قابل‌تحمل باشد. محلول قندی تهیه‌شده را در طی مدت ۵ دقیقه به آرامی بنوشید.
  • دقیقاً دو ساعت پس از شروع مصرف محلول قند، نمونه خون از شما گرفته می‌شود.
  • مواردی که در ۵ بند آخر دستور‌العمل قند خون دو ساعت پس از غذا آمده است را در مورد این آزمایش نیز رعایت فرمائید.

آمادگی برای آزمایش PSA - افتراق توده‌های خوش خیم و بدخیم پروستات

انجام این آزمایش از اواسط دهه چهارم زندگی به‌طور منظم و سالانه حداقل یک‌بار به آقایان توصیه می‌شود. برای انجام این آزمایش:

  • در صورتی‌که اخیراً معاینه پروستات شده اید، آزمایش را حداقل یک هفته به تعویق بیندازید.
  • حداقل باید ۴۸ ساعت از آخرین انزال (مقاربت یا دفع منی به هر نحو) گذشته باشد.
  • در صورتی که اخیراً از پروستات سونوگرافی کرده‌اید، جواب آن را به مسئول آزمایشگاه نشان دهید.

آمادگی برای آزمایش‌های رایج هورمونی

آزمایش هورمون‌های تیروئید

هر چند آزمایش هورمون‌های تیروئید نیاز به رعایت محدودیت مصرف غذا و مایعات ندارد، اما به‌علت اثری که افزایش چربی‌های خون بر نتایج آزمایش‌های تیروئید دارد، حداقل ۳ ساعت قبل از آزمایش، غذا نخورید. در صورت مصرف دارو حتماً باید با پزشک مربوطه در مورد قطع یا ادامه مصرف آنها گفتگو نمائید و آزمایشگاه را از این موضوع مطلع سازید.

آزمایش پرولاکتین

پرولاکتین از هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و نوعی هورمون است که در طی دوره حاملگی و شیردهی، ۱۰ تا ۲۰ برابر افزایش می‌یابد. انجام این آزمایش در اختلالات هورمونی از جمله به هم خوردن نظم عادت ماهیانه در خانم‌ها و نیز بیماران مشکوک به تومور هیپوفیز کمک‌کننده است. پیش از انجام این آزمایش بیماران باید نکات زیر را رعایت کنند:

  • باید حداقل ۲ ساعت و حداکثر ۳ ساعت بعد از بیدار شدن از خواب، نمونه خون بدهید. نمونه‌هایی که زودتر از این زمان تهیه شوند افزایش ناشی از خواب را نشان خواهند داد.
  • شب قبل از آزمایش، لباس گشاد و راحت بپوشید و از پوشیدن لباس‌های تنگ خصوصا در ناحیه سینه و پستان‌ها اجتناب نمایید.
  • معاینه و نیز تحریک پستان‌ها طی ۲۴ ساعت قبل، موجب اشتباه در نتیجه آزمایش می‌شود.
  • از نزدیکی و تماس جنسی در شب قبل از آزمایش خودداری کنید.
  • طی ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از ورزش و فعالیت‌های شدید بدنی خودداری نموده و مصرف قرص‌های ضد بارداری، کلروپرومازین و متیل‌دوپا را پس از مشورت با پزشک معالج قطع نمایید.
  • استرس در زمان انجام آزمایش خصوصاً در طی ۳۰ دقیقه پیش از آن، موجب نتایج اشتباه می‌شود. لذا سعی کنید استرس خود را در زمان آزمایش به حداقل برسانید.

آمادگی برای آزمایش سرطان دهانه رحم (پاپ اسمیر)

این آزمایش به‌منظور شناخت زودرس سرطان دهانه رحم انجام می‌شود و به‌علاوه در زمان انجام آن، می‌توان به التهاب دهانه رحم و عفونت‌های آن نیز پی برد. رعایت چند نکته پیش از انجام این آزمایش ضروری است:

  • از ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از دوش واژینال (شستشوی داخل واژن با آب یا مواد ضد‌عفونی‌کننده) پرهیز کنید.
  • از نمونه‌برداری در زمان قاعدگی، خونریزی فعال یا دوره‌های التهابی اجتناب کنید.

آمادگی‌های لازم برای برخی دیگر از آزمایش‌ها

  • آزمایش قند خون ناشتا را پس از ۸ ساعت ناشتایی انجام دهید. توجه داشته باشید که این مدت ناشتایی باید در طی شب باشد.
  • آزمایش تری‌گیلیسیرید حداقل نیاز به ۱۲ ساعت ناشتایی دارد.
  • برای انجام آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN)، ۴-۸ ساعت ناشتایی کافی است؛ به‌علاوه باید حداقل از ۲ یا ۳ روز پیش از انجام آزمایش، از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری نمایید. انجام این آزمایش در کنار آزمایش کراتینین اطلاعات دقیق‌تری از نحوه عملکرد کلیه‌ها در اختیار پزشک معالج قرار خواهد داد.
  • انجام آزمایش اسید اوریک و اوره خون نیاز به حداقل ۸ ساعت ناشتایی دارد.
  • آزمون تعیین عیار پادتن ضد میکروب هلیکوباکتر پیلوری که یکی از عوامل مهم مولد ورم و زخم‌های معده است نیاز به آمادگی خاصی ندارد، اما بهتر است که شبِ قبل از آزمایش غذای چرب مصرف نکنید زیرا افزایش چربی خون می‌تواند نتیجه آزمایش را مخدوش کند.
  • nano-p-tests-i-warning-1

    در برخی از آزمایش‌ها ممکن است نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از ۱۲ ساعت وجود داشته باشد؛ یا در برخی موارد دیگر باید بعضی از داروها را قطع کرد و کشیدن سیگار را متوقف نمود.