آزمایش مدفوع کالپروتکتین (Calprotectin)

کالپروتکتین یک آزمایش مدفوع است که برای تشخیص التهاب در روده‌ها کاربرد دارد. التهاب روده با برخی عفونت‌های باکتریایی مرتبط است و در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) با فعالیت و شدت بیماری نسبت دارد. آزمایش کالپروتکتین یک تست تشخیصی نیست، اما ممکن است برای تمایز بین IBD و اختلالات غیر التهابی و نظارت بر شدت IBD استفاده شود.

پزشک احتمالا آزمایش کالپروتکتین را برای کمک به بررسی علت اسهال آبکی یا خونی مداوم تجویز می‌نماید. این آزمایش ممکن است همراه با سایر آزمایش‌های مدفوع مانند کِشت مدفوع برای تشخیص عفونت باکتریایی، آزمایش بررسی انگل‌ها و تخم‌های آن‌ها، آزمایش گلبول‌های سفید مدفوع، و یا آزمایش خون پنهان مدفوع (FOBT) تجویز شود. اگر پزشک به التهاب مشکوک باشد، احتمال دارد آزمایش‌های خون که التهاب را در بدن تشخیص می‌دهد، مانند پروتئین واکنش‌پذیر C (CRP) یا میزان رسوب اریتروسیت (ESR) اگر CRP در دسترس نباشد، نیز پیشنهاد شود. آزمایش هم برای کمک به تعیین علت علائم فرد و هم برای رد کردن شرایط با علائم مشابه انجام می‌شود؛ این بدان معنی است که احتمالا آزمایش خون و مدفوع تکمیلی بسته به علل مشکوک انجام شود.

آزمایش کالپروتکتین به تعیین این که اگر بیمار مشکوک به IBD است، آیا آندوسکوپی نشان درخواست داده شود یا خیر، کمک کند. تشخیص IBD معمولا با انجام آندوسکوپی (کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی) برای بررسی روده‌ها و با دریافت نمونه بافت کوچک (بیوپسی) برای ارزیابی التهاب و تغییرات در ساختارهای بافتی تأیید می‌شود. این آزمایش تهاجمی است و اگر التهاب وجود نداشته باشد، کمتر لازم است.

ممکن است آزمایش کالپروتکتین در صورتی انجام شود که فرد مبتلا به IBD، علائمی داشته باشد که نشان‌دهنده شدت یافتن آن باشد، هم برای تشخیص فعالیت بیماری و هم برای کمک به ارزیابی شدت آن. برای مثال، اگر فرد دارای کالپروتکتین متوسط بالا باشد، احتمالا آزمایش چندین هفته بعد تکرار شود تا مشخص شود آیا به‌طور متوسط بالا، افزایش یافته یا به حالت عادی بازگشته است.

کالپروتکتین پروتئینی است که توسط نوعی گلبول سفید خون به نام نوتروفیل آزاد می‌شود. وقتی التهاب در دستگاه گوارش (GI) وجود دارد، نوتروفیل‌ها به منطقه حرکت می‌کنند و کالپروتکتین را آزاد می‌کنند، در نتیجه میزان آن افزایش می‌یابد. این آزمایش، میزان کالپروتکتین را در مدفوع به عنوان راهی برای تشخیص التهاب در روده اندازه‌گیری می‌کند.

التهاب روده با بیماری التهابی روده (IBD) و با برخی عفونت‌های باکتریایی مرتبط است، اما در بسیاری از اختلالات دیگر که بر عملکرد روده تأثیر می‌گذارد و علائم مشابهی ایجاد می‌کند، وجود ندارد. کالپروتکتین می‌تواند برای کمک به تمایز بین شرایط التهابی و غیر التهابی استفاده شود.

IBD گروهی از اختلالات مزمن است که با بافت‌های التهابی و آسیب‌دیده در پوشش دستگاه روده شناخته می‌شود. علت IBD شناخته نشده است، اما تصور می‌شود که این بیماری‌ها بر اثر یک فرآیند خود-ایمنی است که توسط یک زمینه ژنتیکی، یک بیماری ویروسی و یا یک عامل محیطی ایجاد شده است. شایع‌ترین بیماری‌های التهابی روده، بیماری کرون (CD) و کولیت اولسراتیو (UC) است.

افراد مبتلا به IBD معمولا دچار تشدید بیماری هستند و در دوره‌های متناوب بهبودی می‌یابند. در طول دوره تشدید بیماری، ممکن است فرد به‌طور مکرر دچار اسهال آبکی و یا خونین، درد شکمی، کاهش وزن و تب شود. بین بازه‌های تشدید بیماری، علائم اغلب کاهش می‌یابد. بسیاری از افراد ممکن است دوره‌های طولانی بهبود را بین دوره‌های تشدید تجربه کنند. آزمایش کالپروتکتین می‌تواند در نظارت بر فعالیت بیماری مفید باشد. این آزمایش برای IBD اختصاصی یا تشخیصی نیست، اما می‌تواند برای تشخیص و ارزیابی درجه التهاب انجام شود.

آزمایش کالپروتکتین زمانی انجام می‌گیرد که فرد علائمی حاکی از التهاب سیستم گوارش داشته باشد، زمانی که پزشک می‌خواهد بین IBD و یک بیماری روده غیر التهابی تمایز قائل شود.

علائم و نشانه‌های IBD از فردی به فرد دیگر و در طول زمان متفاوت خواهد بود و ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشند:

• اسهال خونی یا آبکی
• گرفتگی شکم یا درد
• تب
• کاهش وزن
• خونریزی مقعدی
• ضعف

آزمایش کالپروتکتین همچنین زمانی تجویز می‌شود که پزشک معالج بخواهد تعیین کند که آیا اندوسکوپی ضروری است یا خیر.

برای فردی که مبتلا به IBD تشخیص داده شده، ممکن است در شرایطی که مشکوک به تشدید بیماری است، آزمایش کالپروتکتین برای تأیید فعالیت بیماری و ارزیابی شدت آن توصیه شود.

آمادگی‌های قبل از آزمایش

از پزشک خود بپرسید که آیا قبل از تست باید مصرف دارو را متوقف کنید یا خیر. داروهایی که ممکن است بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارند شامل این موارد می‌تواند باشد:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs). نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن.
• مهار کننده‌های پمپ پروتونی (PPI) که برای کنترل اسید معده و تسکین علائم GERD استفاده می‌شوند. نمونه‌هایی از این داروها شامل امپرازول، اس‌امپرازول و لانسوپرازول است.

در حین انجام آزمایش

یک ظرف یا کیت با دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه جمع‌آوری نمونه به شما داده خواهد شد. روش‌های مختلفی برای تهیه نمونه مدفوع وجود دارد، بنابراین باید دستورالعمل‌های داده‌شده را با دقت دنبال کنید. به‌طور کلی، شما باید:

• ظرف را با نام، تاریخ و زمان جمع‌آوری برچسب بزنید.
• نمونه مدفوع را طبق دستورالعمل جمع‌آوری کنید. این کار معمولا شامل استفاده از یک ظرف تمیز و خشک یا کاغذ یا پلاستیک مخصوص است که روی توالت قرار داده شده است تا مدفوع را بگیرد.
• اطمینان حاصل کنید که مدفوع با ادرار، کاغذ توالت یا آب مخلوط نمی‌شود.
• ظرف را محکم ببندید.
• دستان خود را با آب و صابون خوب بشویید.
• ظرف را طبق دستورالعمل به آزمایشگاه برگردانید.

اگر نمونه‌ای از پوشک جمع‌آوری می‌کنید، دستورالعمل‌های ویژه‌ای برای استفاده از بسته بندی پلاستیکی در داخل پوشک تمیز دریافت خواهید کرد. در موارد خاص، احتمال دارد از یک نمونه مدفوع با سواب از مقعد برداشته شود.

پس از انجام تست

هیچ خطری با انجام آزمایش مدفوع کالپروتکتین وجود ندارد.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید این آزمایش را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤال خود را نیافته‌اید؟

اگر درباره جزئیات این آزمایش، نحوه نمونه گیری و انجام آن، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.