آزمایش های هورمونی غدد فوق کلیوی (آدرنال)

آزمایش‌های آدرنال برای اندازه‌گیری میزان هورمون‌های تولید شده توسط غدد فوق‌کلیوی و هیپوفیز انجام می‌شود. میزان کورتیزول به‌ویژه زمانی افزایش می‌یابد که غده هیپوفیز بیمار، هورمون دیگری به نام هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک را آزاد کند که با نام ACTH شناخته می‌شود. این هورمون‌ها عملکردهای زیادی را انجام می‌دهند، از جمله تنظیم گلوکز (شکر) و چربی فرد برای استفاده از آن برای انرژی (متابولیسم) و همچنین کمک به فیزیولوژی فرد برای مدیریت استرس. میزان این هورمون‌ها می‌تواند تحت‌تأثیر شرایط متعددی از جمله استرس جسمی و عاطفی، ورزش شدید یا سایر فعالیت‌ها، عفونت‌ها و یا آسیب قرار گیرد.

آزمایش‌های آدرنال معمولا برای بیمارانی انجام می‌شود که در غدد هیپوفیز یا آدرنال خود مشکل دارند، مانند تولید بیش از اندازه بالا یا پایینِ هورمون‌های مرتبط. بیمارانی که در مورد رشد استخوان، فشار خون، عملکرد سیستم ایمنی بدن، متابولیسم مواد مغذی لازم، عملکرد سیستم عصبی و واکنش به استرس با مشکل مواجه هستند، احتمالا برخی از این آزمایش‌ها را انجام خواهند داد. همچنین برای بیمارانی که به سندروم کوشینگ یا بیماری آدیسون مبتلا هستند، احتمالا به‌طور نیمه‌منظم آزمایش‌های آدرنال تجویز می‌گردد.

تست‌های عملکرد آدرنال می‌تواند به کشف علت این نوع مشکلات کمک کند:

• خستگی
• افزایش وزن
• فیبرومیالژیا
• مه مغزی
• اختلال حافظه
• افسردگی، اضطراب یا تغییر خُلق‌و‌خو
• درد مزمن، خستگی یا نوروپاتی
• میل جنسی کم
• عفونت‌های مکرر

غده فوق‌کلیوی در پاسخ به استرس‌های جسمی یا عاطفی، هورمون‌هایی را آزاد می‌کند که “غریزه‌های بقا” را تحریک می‌کنند. عبارت “مبارزه یا فرار” به‌طور کلی به گزینه‌های یک فرد اشاره دارد، زمانی که به‌طور بالقوه با یک عامل خطر مواجه می‌شود.

این هورمون‌های “مبارزه یا فرار” پالس‌های عصبی را از طریق مغز به سراسر بدن می‌فرستند؛ نتایج این کار شامل باریک شدن رگ‌های خونی، افزایش ضربان قلب، و جمع‌آوری منابع بدن برای مقابله با تهدیدات حاد احتمالی است.

بخشی از این فرآیند همچنین شامل تقویت انرژی است. برای مثال، تغییر مسیر جریان خون به گروه‌های عضلانی اصلی ممکن است به معنای کاهش موقت کارکرد سیستم ایمنی و سیستم گوارش باشد که در چنین شرایطی، دارای فوریت کمتر هستند.

بدن شما به‌طور مداوم میزان کورتیزول را کنترل می‌کند، زیرا مقادیر بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعیِ کورتیزول می‌تواند به بدن شما آسیب برساند. عوامل خاصی باعث افزایش میزان کورتیزول در بدن شما می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• استرس: استرس و کورتیزول با هم مرتبط هستند. استرس مداوم می‌تواند باعث افزایش میزان کورتیزول شود زیرا احساس می‌کنید دائماً تحت حمله هستید و بدن همیشه در آماده‌باش به سر می‌برد.
• مصرف داروها: داروهای خاصی مانند کورتیکواستروئیدها که برای درمان آسم، آرتریت و برخی سرطان‌ها کاربرد دارند، اگر در دوزهای بالا برای مدت طولانی مصرف شوند، باعث افزایش میزان کورتیزول می‌شوند.
• تومورهای غده فوق‌کلیوی: تومورهای غده فوق‌کلیوی می‌توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند و ممکن است مقادیر بالایی از کورتیزول تولید کنند.
• تومورهای نورواندوکرین: شکل‌گیری تومورهای نورواندوکرین در سایر اندام‌ها مانند ریه‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش میزان کورتیزول در بدن شما شود.
• مشکلات غده هیپوفیز: غده هیپوفیز در پایه مغز قرار دارد. بیماری‌های مربوط به غده هیپوفیز، مانند تومورها، می‌تواند غدد فوق‌کلیوی را به آزاد کردن کورتیزول اضافی سوق دهد.

امروزه برخی افراد از اصطلاح “خستگی آدرنال” برای توصیف گروهی از علائم استفاده می‌کنند: مشکل در خوابیدن یا بیدار شدن، کم‌انرژی بودن، میل به شکر و نمک، و نیاز به کافئین برای گذراندن روز، که در نتیجه استرس ذهنی، عاطفی یا جسمی طولانی‌مدت رخ می‌دهد.

خستگی آدرنال عارضه‌ای نیست که توسط جامعه پزشکی به رسمیت شناخته شده باشد. هیچ‌گونه مستندات علمی برای تأیید این ادعا وجود ندارد که استرس طولانی‌مدت، غدد فوق‌کلیوی را از کار می‌اندازد تا جایی که قدرت عملکرد ندارند. در واقع، غدد فوق‌کلیوی وقتی با استرس بیشتری مواجه می‌شوند، به چالش می‌افتند و هورمون‌های استرس بیشتری را پمپ می‌کنند. این استرس مزمن ممکن است اثرات منفی داشته باشد، اما بر توانایی عملکرد آدرنال‌ها تأثیر نخواهد گذاشت.

نارسایی آدرنال یک اختلال غیرمعمول است که توسط غدد آدرنال ایجاد می‌شود وقتی هورمون‌های خاصی را به اندازه کافی تولید نمی‌کنند. این عارضه چند شکل مختلف دارد. نارسایی اولیه آدرنال، که به عنوان بیماری آدیسون نیز شناخته می‌شود، یکی از اَشکال این بیماری است.

دو دسته اصلی نارسایی آدرنال وجود دارد: نارسایی آدرنال اولیه و نارسایی آدرنال ثانویه. نارسایی اولیه آدرنال زمانی رخ می‌دهد که غدد فوق‌کلیوی، بیمار شده یا آسیب دیده باشند. در اکثر موارد، این به شکل یک بیماری مزمن، یعنی بیماری آدیسون است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بافت‌های غدد فوق‌کلیوی حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد.

در نارسایی ثانویه آدرنال، غده هیپوفیز واقع در مغز، مقدار کافی هورمون به نام “هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک” را تولید نمی‌کند. این هورمون، غده فوق‌کلیوی را برای تولید کورتیزول تحریک می‌کند. اگر غده هیپوفیز به نوعی آسیب دیده یا تغییر یافته باشد، می‌تواند بر ترشح کورتیزول غده فوق‌کلیوی تأثیر بگذارد، حتی اگر غدد فوق‌کلیوی سالم باشند.

غدد فوق‌کلیوی دو هورمون تولید می‌کنند که به فشار خون کمک می‌کند؛ آلدوسترون یکی از این هورمون‌ها است. وقتی فشار خون پایین می‌آید، میزان آلدوسترون بالا می‌رود و این روشی است که به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. هورمون دیگری به نام کورتیزول وجود دارد که بر فشار خون نیز تأثیر می‌گذارد. وقتی فشار خون پایین می‌آید، کورتیزول شما بالا می‌رود.

اگر بدن فرد بیش از حد از این هورمون‌ها (به‌ویژه آلدوسترون) ترشح کند، فشار خون او می‌تواند بیش از حد بالا برود. و به ندرت، اگر فرد مقدار کمی از این هورمون‌ها تولید کند، ممکن است فشار خون پایین داشته باشد.

افراد زیر ۳۰ سال با فشار خون بالا باید برای هیپرآلدوسترونیسم غربالگری شوند. فردی که فشار خون بسیار بالا دارد، به این معنی که فشار او بیشتر از ۱۸۰ بر ۱۲۰ است، یا دچار فشار خون بالا است به‌نحوی که با داروهایی که قبلا سال‌ها آن را به خوبی کنترل کرده بودند پاسخ نمی‌دهد، بهتر است غربالگری هیپرآلدوسترونیسم انجام دهد.

اگر پتاسیم شما به‌طور مداوم پایین باشد و برای حفظ میزان طبیعی مواد معدنی به مکمل پتاسیم نیاز باشد، باید برای بررسی احتمال هیپرآلدوسترونیسم، غربالگری شوید.

متخصصین غدد معمولا خط مقدم تشخیص بیماری‌های آدرنال و تدوین برنامه درمانی برای این دسته از بیماری‌ها هستند. برخی از پزشکان غدد در یک غده خاص مانند غده فوق‌کلیوی تخصص و تجربه بیشتر دارند.

جراحی اغلب مؤثرترین درمان برای بیماری آدرنال است. جراحی فوق‌کلیوی توسط جراحان آموزش‌دیده در زمینه جراحی غدد درون‌ریز انجام می‌شود.

در طی روند درمان و بر اساس شرایط بیمار، بیماری‌های زمینه‌ای، و مراقبت‌های تکمیلی ممکن است از متخصصان سرطان، بیهوشی و متخصصان دیگر نیز استفاده شود.