آزمایش وانیلیل ماندلیک اسید (VMA)

آزمایش VMA، همراه با سایر آزمایش‌های کاتکولامین‌ها و متابولیت‌های آنها، برای کمک به تشخیص وجود نوروبلاستوم کاربرد دارد. تست‌های ارجح برای فئوکروموسیتوما، شامل متانفرین‌های بدون پلاسما، متانفرین‌های ادرار، و تست‌های کاتکولامین ادرار یا پلاسما هستند؛ اما با این حال، احتمال دارد آزمایش VMA نیز همراه با یک یا چند مورد از این آزمایش‌ها برای کمک به تشخیص و یا رد کردن فئوکروموسیتوما تجویز شود.

وانیلیل ماندلیک اسید (VMA) یکی از محصولات تجزیه اپی‌نفرین (آدرنالین) و نوراپی‌نفرین است. اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین به گروهی از هورمون‌ها به نام کاتکولامین تعلق دارند. این تست، مقدار VMA را که به ادرار منتقل می‌شود، معمولا در طی یک دوره ۲۴ساعته، برای تشخیص اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین بیش از حد اندازه‌گیری می‌کند. همچنین برای تشخیص تومورهایی به نام نوروبلاستوم و سایر تومورهای عصبی-اندوکرین کاربرد دارد.

کاتکولامین‌ها در قسمت مرکزی غدد فوق‌کلیوی تولید می‌شوند. غدد فوق‌کلیوی، اندام‌های مثلثی کوچکی هستند که در بالای هر کلیه قرار دارند. کاتکولامین‌های اولیه آزاد شده، شامل دوپامین، اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین است. این هورمون‌ها در پاسخ به استرس جسمی یا عاطفی در جریان خون آزاد می‌شوند. آنها به انتقال تکانه‌های عصبی در مغز کمک می‌کنند، آزاد شدن گلوکز و اسید چرب را برای انرژی افزایش می‌دهند، برونشیول‌ها را گشاد می‌کنند و مردمک‌ها را گشاد می‌کنند. نوراپی‌نفرین همچنین رگ‌های خونی را منقبض می‌کند و فشار خون را افزایش می‌دهد. اپی‌نفرین، ضربان قلب و متابولیسم را افزایش می‌دهد.

کاتکولامین‌ها پس از اتمام این اقدامات، به ترکیبات غیرفعال متابولیزه می‌شوند. دوپامین به اسید هومووانیلیک (HVA) تبدیل می‌شود، نوراپی‌نفرین به نورمتانفرین و VMA تجزیه می‌شود، و اپی‌نفرین به متانفرین و VMA تبدیل می‌شود. هورمون‌ها و متابولیت‌های آنها از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند. VMA معمولا در مقادیر کم در ادرار وجود دارد که فقط در حین قرار گرفتن بدن در معرض یک عامل استرس‌زا، و مدت کوتاهی پس از آن به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.

گاهی اوقات، تومورها در سلول‌های سیستم عصبی-اندوکرین تشکیل می‌شوند که از ترکیبی از سلول‌هایی تشکیل شده است که هورمون‌ها و سلول‌های عصبی تولید می‌کنند. این نوع سلول‌ها در سراسر بدن در اندام‌هایی مانند ریه‌ها و سیستم گوارش یافت می‌شوند. تومورهایی که در این سلول‌ها تشکیل می‌شوند تومورهای عصبی-اندوکرین نامیده می‌شوند.

تومورهای نوروآندوکرین مانند نوروبلاستوم‌ها و فئوکروموسیتوما، گاهی اوقات می‌توانند مقادیر زیادی کاتکولامین تولید کنند، که منجر به افزایش شدید غلظت هورمون‌ها و متابولیت‌های آنها می‌شود. ترشحات هورمونی می‌تواند باعث بیماری و علائم و نشانه‌هایی مانند فشار خون بالا، سردرد شدید، تپش قلب، عرق کردن، تهوع، اضطراب و خارش در اندام‌ها شود.

نوروبلاستوم‌ها بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا، سرطان‌های نادر هستند، اما شایع‌ترین سرطان‌هایی هستند که نوزادان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. به‌ندرت ممکن است نوزادی با نوروبلاستوم متولد شود. این سرطان‌ها که از سلول‌های عصبی اولیه ناشی می‌شوند، می‌توانند در شکم، غدد فوق‌کلیوی، گردن، قفسه سینه یا لگن یافت شوند. حدود در دو سوم موارد، تومورها پیش از تشخیص، به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند (متاستاز می‌شوند).

بسیاری از نوروبلاستوم‌ها در صورت تشخیص می‌توانند با موفقیت درمان شوند. در برخی موارد، نوروبلاستوم‌ها ممکن است بدون درمان ناپدید شوند. در موارد دیگر، سلول‌های آنها ممکن است به‌طور خودبه‌خود به سلول‌های عصبی طبیعی تبدیل شوند، و نوروبلاستوم را به یک گانگلیونوروم خوش‌خیم و یا به یک گانگلیونوروبلاستوم تا حدی خوش‌خیم تبدیل کنند.

فئوکروموسیتوم‌ها، تومورهای نادر هستند که عمدتاً در غدد فوق‌کلیوی ایجاد می‌شوند. بر اساس آمارها این تومورها عمدتا افراد در بازه ۳۰ تا ۵۰ سالگی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. بیشتر فئوکروموسیتوم‌ها خوش‌خیم هستند و از محل اصلی خود گسترش نمی‌یابند، اما بعضی نیز ممکن است متاستاز شوند و به سایر اندام‌های بدن منتقل شوند. اگر این تومورها درمان نشوند، به رشد و تولید کاتکولامین‌ها ادامه می‌دهند و علائم مرتبط با هورمون همچنان بدتر می‌شود.

با گذشت زمان، احتمال دارد فشار خون بالای ناشی از فئوکروموسیتوما به اندام‌های بدن مانند کلیه‌ها و قلب آسیب برساند و خطر سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهد. تشخیص فئوکروموسیتوم‌ها مهم است زیرا آنها یک نوع قابل‌درمان از فشار خون بالا هستند. در بیشتر موارد، می‌توان این تومورها را برداشته و یا درمان کرد و با این کار، علائم و عوارض مرتبط را کاهش داده و یا از بین برد.

آزمایش VMA زمانی تجویز می‌شود که پزشک مشکوک باشد که یک کودک مبتلا به نوروبلاستوم است (یا می‌خواهد این احتمال را رد کند). پزشک ممکن است این تست را همراه با آزمایش HVA تجویز کند، زمانی که یک کودک دارای توده شکمی یا سایر علائم نشان‌دهنده‌ی نوروبلاستوم است. این علائم و نشانه‌ها می‌توانند بسته به مکان آنها و در طول زمان متفاوت باشند:

• بیشتر نوروبلاستوم‌ها در شکم قرار دارند، بنابراین شایع‌ترین علامت آن، یک بافت یا توده غیرحساس غیرمعمول در آن ناحیه است. سایر موارد شامل درد شکمی و کمبود اشتهاست.
• گاهی اوقات تومور در گردن می‌تواند باعث تورم شود و بر بلع یا تنفس تأثیر بگذارد.
• در صورتی که تومور روی اعصاب ستون فقرات فشار بیاورد، ممکن است بر توانایی راه رفتن کودک تأثیر بگذارد.
• اگر تومور به استخوان‌ها سرایت کرده باشد (متاستاز شده باشد)، ممکن است باعث درد استخوان شود و اگر به مغز برسد، می‌تواند بر تولید سلول‌های خونی تأثیر بگذارد و باعث خستگی، رنگ‌پریدگی و خونریزی شود.

نوروبلاستوم همچنین می‌تواند باعث کبودی در اطراف چشم و افتادگی پلک‌ها، و بروز لکه‌های بنفش مایل به آبی روی پوست شود و گاهی اوقات بر عملکرد مثانه و روده تأثیر می‌گذارد. در موارد نادر همچنین ممکن است باعث گرفتگی عضلات و حرکات سریع چشم شود که به آن “چشم‌های رقصنده، پاهای رقصنده” گفته می‌شود.

آزمایش VMA همچنین ممکن است پس از درمان کودک مبتلا به نوروبلاستوم و به‌طور دوره‌ای برای نظارت بر احتمال عود آن تجویز شود.

گاهی اوقات تست VMA همراه با یک یا چند آزمایش متانفرین یا کاتکولامین تجویز می‌شود، در شرایطی که پزشک مشکوک است که شما فئوکروموسیتوما دارید. پزشک معالج ممکن است این تست را در افراد دارای فشار خون بالای مداوم یا مکرر که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند، به‌منظور نظارت بر اثربخشی درمان فئوکروموسیتوما و به‌طور دوره‌ای برای نظارت بر عود تجویز کند.

مقدار VMA آزاد شده در ادرار در طول روز تغییر می‌کند. با جمع‌آوری تمام ادرار به مدت ۲۴ ساعت، مقدار VMA اندازه‌گیری‌شده می‌تواند متوسطی از میزان آن در کل روز باشد، و در نتیجه افزایش یا عدم‌افزایش میزان VMA را بهتر نشان می‌دهد.

آمادگی‌های قبل از آزمایش

کافئین، برخی مواد غذایی خاص، بعضی داروها و استرس بر نتیجه این آزمایش تأثیر می‌گذارند. بنابراین هر دارویی که مصرف می‌کنید، از جمله مکمل‌های گیاهی و محصولات بدون نسخه را به پزشک خود اطلاع دهید و دستورالعمل‌های ارائه‌شده برای نکاتی که قبل از جمع‌آوری نمونه باید از آنها اجتناب کنید را دقیقاً دنبال کنید.

برخی از داروهایی که می‌توانند تداخل ایجاد کنند شامل سرکوب‌کننده‌های اشتها، کافئین، کلونیدین، دی‌سولفیرام، هیستامین، امیپرامین، انسولین، اپی‌نفرین، لِوودوپا، لیتیوم، مورفین، مهار کننده‌های MAO، و نیتروگلیسیرین هستند. همیشه باید قبل از قطع هرگونه داروی تجویز شده، با پزشک خود مشورت کنید.

در حین انجام آزمایش

برای جمع‌آوری ادرار ۲۴ساعته، تمام ادرار تولید شده در طی یک دوره ۲۴ساعته باید نگهداری گردد. توجه داشته باشید که نمونه در این دوره زمانی باید در یخچال باشد. برای آزمایش ادرار تصادفی، یک بار نمونه ادرار جمع‌آوری می‌شود.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید این آزمایش را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤال خود را نیافته‌اید؟

اگر درباره جزئیات این آزمایش، نحوه نمونه گیری و انجام آن، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.