آزمایش هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)

آزمایش خون ACTH معمولا همراه با آزمایش کورتیزول برای کمک به تشخیص، تشخیص و نظارت بر بیماری‌های مرتبط با کورتیزولِ با مقادیر بالا یا پایین تجویز می‌شود. این بیماری‌ها شامل:

• بیماری کوشینگ: کورتیزول بالا به دلیل تومور تولید کننده ACTH در غده هیپوفیز (معمولا تومور خوش‌خیم)
• سندروم کوشینگ: علائم و نشانه‌های مرتبط با کورتیزول بالا؛ علاوه بر بیماری کوشینگ، سندروم کوشینگ ممکن است بر اثر تومور آدرنال، هیپرپلازی آدرنال، مصرف داروهای استروئیدی و یا تومور تولید کننده ACTH در خارج از هیپوفیز، مانند ریه‌ها باشد.
• بیماری آدیسون (نارسایی اولیه آدرنال): کاهش تولید کورتیزول ناشی از آسیب غده آدرنال
• نارسایی ثانویه آدرنال: کاهش تولید کورتیزول بر اثر اختلال عملکرد هیپوفیز
• هیپوپیتوئیتاریسم: اختلال عملکرد هیپوفیز یا آسیبی که منجر به کاهش (یا عدم) تولید هورمون‌ها توسط هیپوفیز می‌شود، از جمله ACTH.

اندازه‌گیری ACTH و کورتیزول می‌تواند به تمایز بین برخی از این بیماری‌ها کمک کند، زیرا میزان ACTH به‌طور معمول در جهت مخالف میزان کورتیزول تغییر می‌کند.

اگر مقادیر غیرطبیعی در تست تشخیص داده شود، پزشک شما آزمایش‌های بالا را برای کمک به تأیید ‌یافته‌ها و کمک به تعیین علت انجام خواهد داد.

ACTH توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود. غده هیپوفیز که در زیر مغز در مرکز سر قرار دارد، بخشی از سیستم غدد درون‌ریز است، شبکه‌ای از غدد که با هم کار می‌کنند تا هورمون‌هایی تولید کنند که در اندام‌ها، بافت‌ها و سایر غدد برای تنظیم سیستم‌های داخلی در سراسر بدن عمل می‌کنند.

معمولا میزان ACTH زمانی که کورتیزول کم است افزایش می‌یابد، و زمانی که کورتیزول بالا است کاهش می‌یابد. هیپوتالاموس در پاسخ به کاهش میزان کورتیزول خون، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) را تولید می‌کند. این امر تولید ACTH توسط هیپوفیز را تحریک می‌کند، که به‌نوبه‌ی خود تولید کورتیزول توسط غدد فوق‌کلیوی را تحریک می‌کند.

هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد فوق‌کلیوی باید به درستی کار کنند تا مقادیر مناسب کورتیزول در بدن تولید شود.

عوارضی که بر هیپوتالاموس، هیپوفیز یا غدد فوق‌کلیوی تأثیر می‌گذارد می‌تواند در تنظیم تولید ACTH و کورتیزول تداخل ایجاد کند و میزان هورمون‌های تولید شده توسط غدد را افزایش یا کاهش دهد. این مسئله می‌تواند علائم و نشانه‌های مرتبط با مقادیر بالا یا پایین کورتیزول را ایجاد کند.

بیماری‌هایی که بر ACTH تأثیر می‌گذارد شامل بیماری کوشینگ، نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون) و هیپوپیتوئیتاریسم است. برخی از تومورهای خارج از هیپوفیز در جاهایی مانند ریه نیز می‌توانند غلظت کورتیزول را با تولید ACTH افزایش دهند.

آزمایش ACTH ممکن است پس از یک آزمایش کورتیزول با نتایج غیرطبیعی، و زمانی که کسی علائم مرتبط با کورتیزول با مقادیر بالا یا پایین دارد، تجویز شود.

کورتیزول بالا می‌تواند علائمی را ایجاد کند که شامل:

• چاقی، با اکثریت وزن در تنه بدن (و نه در بازوها و پاها)
• جمع شدن چربی بین شانه‌ها
• صورت گرد و قرمز
• پوست شکننده و نازک
• خطوط بنفش روی شکم
• ضعف عضلانی
• آکنه
• عفونت‌های پوستی
• افزایش موهای بدن
• خستگی

این علائم اغلب با فشار خون بالا، پتاسیم کم، بی‌کربنات بالا، میزان گلوکز بالا و گاهی اوقات دیابت همراه است.

اگر تولید کورتیزول کافی ندارید، احتمال دارد علائم زیر را تجربه کنید:

• ضعف عضلانی
• خستگی
• کاهش وزن
• افزایش رنگدانه‌های پوستی حتی در مناطقی که در معرض آفتاب قرار ندارند
• از دست دادن اشتها
• اسهال، تهوع و استفراغ
• سرگیجه
• میل بیشتر به نمک

این علائم اغلب با فشار خون پایین، گلوکز خون پایین، سدیم پایین، پتاسیم بالا و کلسیم بالا همراه است.

علائم مؤید هیپوپیتوئیتاریسم معمولا شامل چند مورد از موارد زیر است:

• از دست دادن اشتها
• خستگی
• چرخه قاعدگی نامنظم
• اختلال عملکرد اندام‌های جنسی (هیپوگونادیسم)
• کاهش میل جنسی
• تکرر ادرار در شب
• کاهش وزن غیر‌قابل‌توضیح
• گُرگرفتگی
• حساسیت به سرما

اگر این وضعیت به دلیل تومور هیپوفیز (معمولا خوش‌خیم) باشد، فرد مبتلا ممکن است علائم مرتبط با فشار وارده به سلول‌ها و اعصاب نزدیک به این ناحیه را نیز داشته باشد. به عنوان مثال، تومور می‌تواند باعث تغییر در الگوی سردرد شود. همچنین می‌تواند بر کنترل بینایی توسط اعصاب تأثیر بگذارد و موجب بروز علائمی مانند “بینایی تونل” (ناتوانی در دیدن چیزها در سمت چپ)، از دست دادن بینایی در برخی مناطق یا دوبینی شود.

این تست نیاز به گرفتن نمونه خون دارد که در اغلب موارد از بازوی شما در آزمایشگاه و یا در خانه توسط پرسنل آزمایشگاه نانو گرفته می‌شود.

آمادگی‌های قبل از آزمایش

به طور کلی، قبل از آزمایش ACTH نیازی به آمادگی خاصی نیست؛ در عین حال، پزشک ممکن است از شما بخواهد که شب قبل از آزمایش ناشتا باشید. نمونه خون معمولا در حوالی ساعت ۸ صبح گرفته می‌شود.

در حین انجام آزمایش

نمونه‌گیر آزمایشگاه نانو، نمونه خون را از رگ بازوی شما خواهد گرفت. وی احتمالا یک نوار در اطراف بازوی شما خواهد بست و ناحیه‌ای را که سوزن در پوست شما قرار می‌گیرد ضدعفونی خواهد نمود. سپس مقدار کمی خون به یک لوله کشیده می‌شود. وقتی سوزن وارد پوست شما می‌شود ممکن است احساس سوزش خفیف داشته باشید.

پس از انجام تست

پس از برداشتن سوزن، از شما خواسته خواهد شد با بانداژ یا یک قطعه گاز استریل، فشار ملایمی را به محل نمونه‌گیری وارد کنید. این کار به جلوگیری از خون‌ریزی کمک می‌کند و می‌تواند مانع از کبودی شود. سپس محل نمونه‌گیری بانداژ خواهد شد. در اکثر موارد پس از تکمیل آزمایش می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.

گرفتن نمونه خون، یک روش بسیار کم‌خطر است. گاهی ممکن است در محل نمونه‌گیری، کبودی خفیف ملاحظه کنید.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید این آزمایش را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤال خود را نیافته‌اید؟

اگر درباره جزئیات این آزمایش، نحوه نمونه گیری و انجام آن، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.