زونا چیست؟
زونا را می‌توان به عنوان عفونتی در نظر گرفت که فرد مبتلا به آن، اغلب ده‌ها سال قبل آبله‌مرغان داشته است. این دو بیماری یعنی زونا و آبله‌مرغان، ناشی از یک ویروس به نام واریسلا زوستر (varicella zoster) هستند.
آبله‌مرغان باعث ایجاد تاول‌های خارش‌دار می‌شود که از پشت، سینه و صورت شروع شده و به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.
اما در زونا، جوش‌هایی با درد ناگهانی و شدید در یک طرف بدن و معمولاً در یک ناحیه خاص ظاهر می‌شود و درد در تمام بدن احساس می‌شود.
جوش‌های زونا به صورت دسته‌ای هستند که ابتدا برجستگی‌های کوچک را ایجاد می‌کنند. این برجستگی‌ها متفاوت از پوست اطراف هستند و در پوست‌های مختلف، به‌طور متفاوتی ظاهر می‌شوند. در پوست‌های تیره‌تر، برجستگی‌ها ممکن است صورتی، خاکستری، بنفش یا قهوه‌ای باشند؛ اما در پوست‌های روشن‌تر، قرمز به نظر می‌رسند.
سپس برجستگی‌ها به تاول‌هایی تبدیل می‌شوند که داخل آن‌ها پر از مایع بوده و ظاهرشان نیز متفاوت است. تاولها برحسب رنگ پوست، می‌توانند قرمز، بنفش، قهوه‌ای یا خاکستری باشند. تاولها معمولاً در عرض ۷ تا ۱۰ روز خشک شده و پوسته‌پوسته می‌شوند.
علائم زونا
علائم اولیه زونا عبارتند از:
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
- خوشه‌هایی از تاول‌های کوچک که خود‌به‌خود باز می‌شوند
- درد ناگهانی و شدید
- احساس سوزن‌سوزن شدن یا سوزش در داخل یا زیر پوست
چه چیزی باعث زونا می‌شود؟
هنگامی که ویروس واریسلا زوستر وارد بدن می‌شود، اولین مشکلی که ایجاد می‌کند آبله‌مرغان است. علاوه‌بر کودکان، بزرگسالان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
بعد از این‌که دوران بیماری آبله‌مرغان تمام شد، ویروس به سمت بافت‌های عصبی نزدیک نخاع و مغز حرکت کرده و در آنجا باقی می‌ماند. علت این امر مشخص نیست اما گاهی، سال‌ها بعد ویروس به اصطلاح بیدار می‌شود و در طول رشته‌های عصبی به سمت پوست حرکت می‌کند. ویروس در این هنگام دومین ضربه خود را که ایجاد زونا است به بدن وارد می‌کند. زونا با نام هرپس زوستر نیز شناخته می‌شود.
عوامل خطر برای ابتلا به زونا
سیستم ایمنی ضعیف ممکن است باعث بیدار شدن ویروس شود. پس از ابتلا به آبله‌مرغان، احتمال ابتلا به زونا در شرایط زیر بیشتر است:
- ۵۰ سال یا بیشتر سن داشته باشید
- تحت استرس زیادی باشید
- سرطان، HIV یا بیماری دیگری که قدرت دفاعی بدن را کاهش می‌دهد، داشته باشید
- آسیب جسمی جدی داشته باشید
- استروئیدهای طولانی‌مدت یا سایر داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کنند، مصرف کنید
- در کودکی یا بزرگسالی واکسن آبله‌مرغان نزده باشید
- با وجود واجد شرایط بودن، واکسن زونا دریافت نکنید
عوارضی زونا
زونا می‌تواند عوارض زیر را داشته باشد:
- اگر بر اعصاب خاصی تأثیر بگذارد می‌تواند باعث التهاب مغز یا فلج صورت شود.
- اگر بثورات زونا در اطراف یا داخل چشم باشند می‌تواند باعث مشکلات چشمی و از دست دادن بینایی شود.
- دردی که مدت طولانی پس از بروز بیماری همچنان ادامه پیدا می‌کند و «نورالژی پس از هرپسی» نامیده می‌شود. این عارضه از هر ۵ نفر مبتلا به زونا، یک نفر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
آیا زونا مسری است؟
بله. افراد مبتلا می‌توانند ویروس واریسلا زوستر را به کسانی‌که هرگز آبله‌مرغان نگرفته‌اند و واکسینه نیز نشده‌اند انتقال دهند.
تا زمانی‌که همه زخم‌های زونا پوسته‌پوسته نشوند، امکان سرایت آن وجود دارد. تا آن زمان، از مواجهه با خانم‌های بارداری که آبله‌مرغان نگرفته‌اند یا واکسن دریافت نکرده‌اند و همچنین افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف و نوزادان، خودداری کنید.
واکسن زونا
واکسن شینگریکس بیش از ۹۰درصد موثر است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC) برای پیشگیری از زونا و عوارض آن در بزرگسالان سالم ۵۰ ساله یا بالاتر و همچنین افراد ۱۸ سال و بالاتر که به دلیل بیماری یا درمان دچار نقص ایمنی یا سرکوب سیستم ایمنی هستند، تزریق دو دوز واکسن شینگریکس را توصیه می‌کند. در صورت ابتلای قبلی به زونا نیز باید واکسن آن را دریافت کنید.
تشخیص زونا
پزشک بیماری زونا را با پرسیدن سؤال‌هایی در مورد سابقه پزشکی و علائم فرد و با انجام معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهد. آن‌ها همچنین ممکن‌است نمونه کوچکی از مایع داخل تاولها را برای انجام آزمایش جمع‌آوری کنند.
درمان زونا
داروهای ضد ویروسی به بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عوارض کمک می‌کنند. این داروها اگر ۳ روز پس از شروع بثورات پوستی مصرف شوند، مؤثرتر هستند. بنابراین لازم است تا در صورت بروز این بیماری، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک احتمالا برای مبارزه با ویروس یکی از این سه دارو را تجویز می‌کند:
- آسیکلوویر (زویراکس)
- فامسیکلوویر (فامویر)
- والاسیکلوویر (والترکس)
برای درمان دردهای ناشی از زونا موارد زیر تجویز می‌شوند:
- داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین (نورونتین)
- کمپرس سرد
- لوسیون دارویی
- داروهای بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین
- داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
- داروهای مسکن تجویزی مانند کدئین
اکثر افرادی که به زونا مبتلا می‌شوند فقط یک بار آن را تجربه می‌کنند اما احتمال عود بیماری در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، وجود دارد.
مطالب بیشتر در بخش مقالات سایت آزمایشگاه نانو
آزمایشگاه پاتوبیولوژی نانو، یکی از مراکز مجهز آزمایشگاهی بخش خصوصی در ارومیه و آذربایجان‌غربی است که از اواخر سال ۱۳۹۷ با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و منحصربه‌فرد آزمایشگاهی و با رویکردی بیمار-محور در خدمت جامعه پزشکی و طیف وسیعی از بیماران مراجعه‌کننده از هموطنان گرامی و بیماران کشورهای همجوار قرار گرفته است و افتخار دارد به عنوان یکی از کامل‌ترین و بهترین آزمایشگاه‌های ارومیه در خدمت مردم عزیز این منطقه باشد.