بهبودی تدریجی پس از زایمان

 بچه‌دار شدن یکی از شگفت‌انگیزترین تجربه‌های زندگی است و تغییرات زیادی را در نحوه زندگی والدین ایجاد می‌کند. با این حال، باید بدانید بعد از زایمان نیاز به بهبودی و مراقبت دارید. حتی ممکن است از لحاظ روحی نیز دچار تغییر شده باشید و مدتی طول می‌کشد تا به روال عادی زندگی برگردید.

در حالی‌که پزشک و اطرافیان توصیه‌های زیادی در مورد مراقبت‌های پس از زایمان و مراقبت از نوزاد دارند، معمولاً به بهبودی پس از زایمان و راهکارهای مناسب برای تسریع آن، توجه بسیار کمی می‌شود. در واقع، تحقیقات نشان می‌دهد که تعداد زیادی از مادران درمورد اتفاقات روزهای بعد از زایمان اطلاعات کافی ندارند.

  • naNO-ATTENTION

    عدم آگاهی در مورد عوارض بارداری بر بدن، مراقبت از خود و روند بهبودی پس از زایمان، باعث غافلگیری بسیاری از مادرها می‌شود، زیرا ممکن است روند بهبودی طولانی باشد. علاوه‌برآن، خیلی از مادرها در مورد اتفاقاتی که طی فرایند بهبودی در بدن آن‌ها رخ می‌دهد، و می‌تواند ماه‌ها طول بکشد بی‌خبر هستند و آمادگی لازم را ندارند. اغلب، با وجود هیجان زیاد در مورد نوزاد، بسیاری از مادرها در مورد این دوره گذرای پس از زایمان سوال نمی‌کنند. اما اگر زمان کمی را برای یادگیری روند بهبودی و اقدامات مورد نیاز برای تسریع آن صرف شود، باعث کاهش استرس، افزایش اعتماد به نفس و آمادگی برای مواجه با مشکلات احتمالی می‌شود.

    برای درک وقایع پس از زایمان، از جمله تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شود، راهکارهای مقابله با آن‌ها، مدت زمانی که هر مرحله طول می‌کشد، و چگونگی تشخیص طبیعی بودن یا نبودن یک اتفاق، شما را  راهنمایی خواهیم کرد.

یک هفته پس از زایمان

هفته اول پس از زایمان از نظر سازگاری با شرایط جدید و بهبودی، مهم‌ترین هفته است. در این زمان به تازگی زایمان کرده‌اید، از نوزاد مراقبت می‌کنید و ممکن است پارگی واژن یا پرینه، بخیه و یا سایر عوارض زایمان را تجربه کنید. در واژن و کل ناحیه لگن احساس ناراحتی می‌کنید، و احتمالا دچار تورم شده‌اند. پستان‌ها، نوک پستان‌ها و آرئول یا هاله‌پستان (پوست اطراف نوک سینه) ممکن است درد داشته باشند. اگر زایمان سزارین انجام داده باشید، پس درحال گذراندن نقاهت بعد از یک جراحی بزرگ هستید. اندام‌های داخلی در بدن باید به محل اصلی خود برگردند. در این هفته سطح هورمون‌ها به سرعت در حال تغییر است و بدن برای شیردهی آماده می‌شود.

پدر و مادر شدن

احتمالاً یک تا دو شب اول را در بیمارستان سپری خواهید کرد. حضور در خانه با نوزاد تازه متولد شده  می‌تواند ترسناک باشد. اما این احساس طبیعی است وهمه والدین با بدنیا آمدن نوزاد کمی احساس غمگینی و عدم اطمینان می‌کنند. اگرچه ممکن است قبلاً آماده سازی زیادی برای بعد از زایمان انجام داده باشید و همه کتاب‌های کودک را خوانده باشید، طبیعی است که هنوز سوالات زیادی داشته باشید و ممکن است همیشه همه چیز طبق برنامه پیش نرود.

در حالی که نوزادان نیازهای ساده‌ای دارند، مراقبت از آن‌ها می‌تواند بیش‌ازحد انتظار چالش‌برانگیز و گیج کننده باشد. داشتن برنامه خواب متناسب با نوزاد، تغذیه و تعویض پوشک، سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

نیاز به مشاوره درمورد بارداری دارید؟

همکاران ما در آزمایشگاه نانو ارومیه با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ و یا از طریق واتساپ با شماره ۰۹۱۴۸۰۵۲۷۲۴ منتظر دریافت سؤالات و رزرو وقت آزمایش و راهنمایی شما عزیزان هستند.

همچنین در آزمایشگاه نانو برای دریافت نتیجه آزمایش، نیازی به مراجعه حضوری نیست و در صورت درخواست، نتیجه به‌صورت الکترونیکی به تلفن همراه شما ارسال خواهد شد.

شیردهی به نوزاد

در ابتدا شیردهی می‌تواند دشوار باشد اما این حالت موقتی است. با این حال، برای برخی از مادرها می‌تواند کسل‌کننده باشد. اما بالش شیردهی و لوله شیردهی می‌تواند کمک کننده باشد. از تجربه‌های سایر مادرها نیز استفاده کنید. به اندازه کافی آب بنوشید و تغذیه مناسبی داشته باشید زیرا باعث افزایش تولید شیر می‌شود.

تغییرات سینه

چند روز پس از زایمان، پستان‌ها پر از شیر می‌شوند. چه قصد شیردهی داشته باشید چه نداشته باشید، بر اساس کاهش هورمون پروژسترون پس از زایمان جفت، تولید اولیه شیر اتفاق می‌افتد. برای برخی ازمادرها، ورود شیر به پستان‌ها فقط مقداری غذای اضافی را در اختیار نوزاد قرار می‌دهد اما در مورد برخی دیگر ممکن است حجم شیر زیاد بوده و باعث گرفتگی و درد در پستان‌ها شود. در این مورد، مقداری از شیر اضافی در پستان را از طریق ماساژ، شیردهی یا پمپاژ خارج می‌کنند. بسیاری از خانم‌ها درد را با گذاشتن برگ کلم در داخل سوتین خود تسکین می‌دهند.

خونریزی پس از زایمان

در هفته‌های اول، خون‌ریزی شدید و ترشح لخته‌های خونی بزرگ را تجربه خواهید کرد. در هر دو نوع زایمان طبیعی و سزارین این خون‌ریزی اتفاق می‌افتد. مایع ترشح شده که لوچیا نام دارد، علاوه‌بر خون حاوی غشای مخاطی است که در دوران بارداری رحم را پوشانده بود. در این مدت از پد بهداشتی استفاده کنید ولی از تامپون استفاده نکنید زیرا باعث عفونت می‌شود.

  • naNO-ATTENTION
    اگرچه خونریزی شدید واژینال در چند روز اول پس از زایمان طبیعی است، اما اگر بیش از یک پد در ساعت خیس می‌کنید، یا  علائمی مانند درد شدید، تب یا بی‌حسی دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

انقباض رحم

درد پس از زایمان می‌تواند بسیار دردناک باشد و اغلب با زایمان‌های بعدی بدتر می‌شود. اما هدف این انقباضات و دردها، کوچک‌کردن رحم و بازگرداندن آن به اندازه طبیعی قبل از بارداری است. دردهای بعد از زایمان در دوران شیردهی شدیدتر هستند. زیرا در دوران شیردهی ترشح اکسی‌توسین باعث تقویت انقباضات رحمی می‌شود.

درمان واژن و پرینه

پارگی واژن یا پرینه برای مدتی باعث احساس سوزش، کشیدگی پوست و درد می‌شود. برای کاهش این علائم می‌توانید ناحیه واژن را در آب‌گرم قرار دهید، از کمپرس یخ استفاده کنید، از بالش‌نشیمن شکل دونات استفاده کنید و پس از ادرار کردن ناحیه واژن و پرینه را با آب گرم بشویید. می‌توانید از بطری‌آب‌پاش برای شست‌‌وشوی واژن استفاده کنید. اگر درد واژن افزایش پیدا کرد و دچار تب شدید شدید، به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است دچارعفونت شده باشید.

اولین دفع مدفوع بعد از زایمان

بسیاری از خانم‌ها از دفع اولین مدفوع پس از زایمان می‌ترسند. اما نگه داشتن مدفوع در روده‌ خطرناک است و احتمال بروز انواع هموروئید را افزایش می‌دهد. همچنین دفع مدفوع نیز به مراتب سخت‌تر خواهد شد. یکی از عوارض زایمان یبوست است که برای جلوگیری از آن از توصیه می‌شود تا از مایعات استفاده کنید. در صورت تجویز پزشک از داروهای مسهل‌کننده نیز می‌توانید استفاده کنید.

دوره نقاهت بعد از عمل سزارین

زایمان سزارین رایج است، اما به یاد داشته باشید که یک عمل جراحی بزرگ به حساب می‌آید و لازم است به اندازه کافی استراحت کنید و از دستورات پزشک خود در مورد نحوه مراقبت از زخم جراحی پیروی کنید. مراقبت‌ها شامل تمیز نگه‌داشتن محل جراحی و عدم اعمال فشار بر روی زخم است، زیرا ممکن است باعث از بین‌رفتن بخیه‌ها شود. محل برش و جراحی در چند روز اول دردناک خواهد بود اما به مرور بهبود پیدا می‌کند. برای کاهش درد می‌توانید به‌طور دوره‌ای از مسکن‌های ضددرد استفاده کنید.

کاهش وزن

ممکن است بعد از زایمان همچنان باردار به نظر برسید، این کاملا طبیعی است زیرا هنوز رحم به اندازه طبیعی خود برنگشته است و هنوز مقداری مایعات اضافی درون آن وجود دارد. پس از تولد نوزاد، کاهش وزن خواهید داشت که شامل وزن نوزاد، مایع آمنیوتیک و جفت است، اما از آنجایی که خانم‌ها در طول یک بارداری سالم، دو یا سه برابر افزایش وزن دارند، همچنان وزن شما نسبت به قبل از بارداری بیشتر است. این کاملا طبیعی است و جای نگرانی نیست.
در طی چند هفته آینده مایعات اضافی دفع خواهند شد، اما وزن اضافی بدن به تدریج کاهش پیدا می‌کند و با رژیم‌غذایی سالم و ورزش‌کردن می‌توان این روند را تسریع کرد. شیردهی طولانی مدت نیز به کاهش وزن کمک می‌کند.

 

تغییرات خلق وخو

بلافاصله پس از زایمان تغییرات هورمونی سریعی در بدن اتفاق می‌افتد که می‌تواند باعث احساس گریه، بدخلقی، شادی و یا تحریک‌پذیری شدید شود. همچنین در این زمان شما در حال سازگارشدن با وظایف جدید و نقش جدید خود به عنوان مادر هستید، به نوزاد شیر می‌دهید، و چون خواب کافی ندارید احساس خستگی می‌کنید. با اطرافیان خود صحبت کنید و رابطه خوبی با آن‌ها برقرار کنید. همچنین آب و غذای کافی مصرف کنید و تا حد امکان استراحت کنید.این علائم به مروز زمان از بین می‌روند.

افسردگی پس از زایمان شایع است و برای گذر از این شرایط صبور باشید. علائم افسردگی را جدی بگیرید و در صورت لزوم به روان‌شناس مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
  • check-box
    احساس گناه
  • check-box
    احساس بی‌ارزش‌بودن
  • check-box
    اختلال در خواب
  • check-box
    اختلال در تمرکز و حافظه
  • check-box
    نگرانی بیش‌ازحد نسسبت به نوزاد
  • check-box
    عدم علاقه به نوزاد
  • check-box
    احساس غم واندوه بیش از حد
  • check-box
    بی‌قراری

2 هفته پس از زایمان

در این مرحله، احساس بهتری خواهید داشت، اما هنوز در دوران نقاهت هستید و باید از خود مراقبت کنید. کارهای روزمره را به آهستگی انجام دهید و از جابجایی وسایل سنگین و انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. اگر درمورد سلامتی خود سوالی داشتید حتما با پزشک تماس بگیرید.

خونریزی پس از زایمان

در هفته دوم نیز ممکن است همچنان خون‌ریزی واژینال (لوچیا) را تجربه کنید اما باید شدت آن کمتر شده‌باشد. این حالت طبیعی است و ترشحات واژن یا لوچیا ممکن است به رنگ صورتی مایل به قهوه‌ای یا زرد باشد، که طبیعی است. ممکن است تا ۴ تا ۶ هفته پس از زایمان، خون‌ریزی و ترشحات واژینال داشته باشید. این خون‌ریزی یا به‌طور مداوم ادامه دارد یا متوقف‌شده و مدتی بعد دوباره شروع می‌شود.

ریکاوری سزارین

اگرچه ممکن است هنوز در محل جراحی‌شده احساس درد اندکی داشته باشید اما مرحله سخت و دردناک را پشت سر گذاشته‌اید و در هفته دوم احساس بهتری خواهید داشت. در این زمان برای تمیزنگه‌داشتن محل جراحی نهایت تلاش خود را بکنید. با بهبود محل برش، ممکن است احساس خارش یا بی‌حسی داشته باشد.

درمان واژن و پرینه

در هفته دوم، درد حاد یا سوزش کمی را در ناحیه واژن و پرینه تجربه می‌کنید، اگرچه ممکن است هنوز درد خفیفی داشته باشید. اگر پارگی واژن یا اپیزیوتومی داشتید، ممکن است با بهبودی، در پوست‌تان خارش داشته باشید.

عرق شبانه

حدود یک سوم از خانم‌ها در ماه اول پس از زایمان، دچار تعریق شبانه یا گرگرفتگی می‌شوند. این به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین نیاز بدن به دفع مایعات اضافی بارداری است. گرگرفتگی و تعریق شبانه می‌توانند بسیار ناراحت‌کننده ‌باشند، اما طبیعی هستند و معمولا در عرض چند روز تا چند هفته از بین می‌رود. برای کاهش نیاز به تعویض ملحفه در طول شب، می‌توانید روی حوله بخوابید و هنگام مرطوب‌شدن آن را بردارید.

3 تا ۶ هفته پس از زایمان

در این مرحله کمی بیشتر بهبود پیدا کرده‌اید و شرایط‌ تان به دوران قبل از بارداری نزدیک شده است. احتمالاً از مراقبت از نوزاد خود خسته شده‌اید، اما با یک برنامه‌ریزی منظم می‌توانید به خوبی از فرزندتان مراقبت کرده و به کارهای روزمره خود برسید. به یاد داشته باشید که هنوز در حال بهبودی هستید و باید مراقب سلامتی خود باشید.

  • naNO-ATTENTION
    به دنیا آوردن نوزاد بدن شما را به‌طورچشمگیری تغییر می‌دهد، بنابراین انتظار نداشته باشید که دقیقاً به همان حالت قبل از بارداری برگردید

ریکاوری عمومی بدن

در حال حاضر، ناحیه واژن نباید خیلی درد داشته باشد، اگرچه احتمالاً هنوز به اندازه کافی برای رابطه جنسی بهبود نیافته‌اید. جای زخم سزارین ممکن است تا حدودی حساس یا حتی بی‌حس باشد، اما درد خفیف‌تر می‌شود. برخی از بی‌حسی‌ها در امتداد اسکار سزارین طبیعی است. رحم به تدریج به اندازه طبیعی خود برمی‌گردد.

خون‌ریزی

خون‌ریزی پس از زایمان در حال حاضر باید بسیار خفیف باشد و در این مرحله پایان می‌یابد. اگر عود کرد یا خون‌ریزی شدید داشتید، باید با پزشک خود تماس بگیرید. استراحت کافی و پرهیز از اعمال فشار، خون‌ریزی را به حداقل رسانده و باعث تسریع در بهبودی می‌شود

تغییرات خلقی و افسردگی پس از زایمان

بسیاری از مادران در دو هفته اول پس از زایمان بیبی بلوز (baby blues) را تجربه می‌کنند، و این احساسات می‌تواند چندین هفته ادامه یابد. علائم بیبی بلوز شامل گریه‌کردن برای کوچکترین مسائل و تغییر احساس فوری (خوشحالی در یک دقیقه و سپس غم و اندوه) است. تغییرات زیادی در سطح هورمون‌های بدن رخ می‌دهد و احساس دلتنگی برای شرایط قبل و استرس طبیعی است.  گاهی اوقات، پیامدهای عاطفی ناشی از این تغییرات هورمونی می‌تواند ریشه‌دارتر شود و به افسردگی پس از زایمان تبدیل شود.

  • naNO-ATTENTION
    اگر بعد از دو هفته همچنان بدخلقی را تجربه می‌کنید، و احساسات شدید و غیرقابل کنترل دارید، در مورد افسردگی پس از زایمان با پزشک خود صحبت کنید

ریزش مو پس از زایمان

در طول چند ماه اول پس از زایمان، موهای شما نازک شده یا حتی شروع به ریزش می‌کنند. ممکن است عجیب به نظر برسد، اما کاملا طبیعی است. هورمون‌های بارداری باعث پرپشت‌تر شدن موها می‌شوند اما بعد از زایمان سطح این هورمون‌ها پایین می‌آید و به‌طور طبیعی موهای اضافی می‎ریزند.

6 هفته تا ۶ ماه پس از زایمان

در حدود ۶ هفته، معاینه پس از زایمان را انجام خواهید داد. پزشک یا ماما، پارگی واژن یا جای زخم سزارین را معاینه می‌کند و اطمینان حاصل می‌کنند که رحم به اندازه طبیعی خود برگشته است. اگر همه چیز طبیعی باشد، می‌توانید ورزش و رابطه جنسی داشته باشید. البته همچنان از انجام ورزش‌های سنگین باید خودداری کنید.

کنترل مثانه

پس از زایمان، بسیاری از خانم‌ها بی اختیاری ادرار را تجربه می کنند. بی‌اختیاری ادرار یعنی از نشت ادرار با عطسه، فریاد زدن، خنده یا زور زدن، تا تکرر ادرار متفاوت است. این به دلیل کشش طبیعی و ضعیف شدن عضلات کف لگن در دوران بارداری و زایمان است. علاوه بر این، انجام اپیزیوتومی یا پارگی در حین زایمان (مخصوصاً پارگی‌های پرینه درجه ۳ و ۴) باعث بی‌اختیاری ادرار و مدفوع می‌شود. تمرینات کگل می‌تواند به تقویت این ماهیچه‌ها کمک کرده و باعث افزایش توانایی در کنترل ادرار و مدفوع شود. 

اگر مشکلات کنترل مثانه ادامه داشت و یا در مورد نحوه دقیق انجام کگل سوالی داشتید، با پزشک مشورت کنید. پزشک ممکن است شما را به فیزیوتراپیست کف لگن معرفی کند. این متخصص همچنین می‌تواند به درمان دیاستاز رکتی (diastasis recti ) کمک کند.  دیاستاز رکتی، شرایطی است که در آن ۲ ردیف موازی از عضلات که در میانه شکم قرار دارند، از هم دور می‌شوند. دیاستاز رکتی متوسط ​​تا شدید می‌تواند قدرت مرکزی بدن را ضعیف کند و حفره ای را در اطراف ناف ایجاد کند.

بی‌اختیاری مدفوع (مشکل در کنترل حرکات روده یا گاز) نیز می‌تواند یک چالش پس از زایمان باشد. اگر با نشتی مدفوع مواجه شدید، از پزشک خود کمک بگیرید.

بازگشت عادت ماهانه

خانم‌هایی که به نوزاد شیر نمی‌دهند اولین پریود پس از زایمان خود را در ۶ تا ۱۲ هفته اول پس از زایمان تجربه می‌کنند. اما اکثر مادران شیرده متوجه تعویق در زمان پریود خود می‌شوند که ممکن است چندین ماه به تعویق بیفتد. برای هر کسی متفاوت است اما معمولا تا زمانی‌که کودک از شیرمادر تغذیه می‌کند، دوره قاعدگی به تعویق خواهد افتاد.

قبل از شروع مجدد رابطه جنسی، حتی اگر پریود نمی شوید، از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید. توجه داشته باشید که ممکن است در دوران شیردهی نیز با وجود پریود نشدن، باردار شوید. توجه داشته باشید که شیردادن به نوزاد از بارداری مجدد جلوگیری نمی‌کند.

ورزش کردن

اگر قبل از بچه دارشدن یک ورزشکار ماهر بودید، ممکن است برای بازگشت به روال قبلی خود دچار مشکل شوید. اما حتی زمانی که برای ورزش‌کردن آماده شدید، به یاد داشته باشید که حرکات آهسته انجام دهید. اگر برای اولین بار می‌خواهید ورزش‌کردن را شروع کنید، از یوگا، شنا یا پیاده‌روی آغاز کنید، و به تدریج تمرین‌های سخت‌تر را انجام دهید. فشار بیش از حد به بدن در چند ماه اول، می‌تواند منجر به آسیب شود.

بازگشت به فعالیت جنسی

اگرچه اکثر زنان تا ۶ هفته پس از زایمان  برای رابطه جنسی آماده می‌شوند، اما همه در آن مرحله احساس آمادگی نمی‌کنند. این کاملاً طبیعی است. به هر حال، یک تجربه جدید را پشت سر گذاشته‌اید و از لحاظ روحی و جسمی برای این کار آمادگی ندارید. در این زمان  بر روی راه‌های ارتباطی دیگر با شریک زندگی خود تمرکز کنید. اگر ناراحتی واژن در این مرحله مداوم است، این مشکل را با پزشک درمیان بگذارید.

سخن پایانی

با قطعیت نمی‌توان گفت،چه زمانی بهبودی پس از زایمان تکمیل می‌شود. بسیاری از متخصصان یک سال کامل یا بیشتر را به عنوان معیار قرار می‌دهند، اما این موضوع از فردی به فرد دیگر متفاوت است. همچنین، در حالی که بسیاری ازخانم‌ها قبل ار یک سالگی‌ نوزادشان اقدام به بارداری مجدد می‌کنند (و با موفقیت باردار می‌شوند)، برخی از پزشکان توصیه می‌کنند که حداقل ۱۸ ماه بعد از زایمان برای بارداری مجدد اقدام شود تا بدن به‌طور کامل بهبود پیدا کرده باشد.

با این حال، به یاد داشته باشید که این زمان‌بندی‌های ذکر شده برای فرایندهای بهبودی تخمینی هستند و به عوامل مختلفی بستگی دارند. شما بهتر از هر کسی می‌دانید که بدنتان چه مدت برای بهبودی زمان نیاز دارد. مدت زمانی‌که طول می‌کشد تا بدن به بهبودی کامل برسد به عامل مختلفی، از جمله سهولت بارداری و زایمان، سلامت عمومی روحی و جسمی، هر گونه عوارض سلامتی مربوط به بارداری یا عوامل دیگر، الگوی خواب نوزاد تازه متولد شده، دسترسی فرد به حمایت اجتماعی و خانوادگی و سبک زندگی هر کسی بستگی دارد.

بهتر است دوران بعد از زایمان خود را با هیچ کس مقایسه نکنید. تغییرات در فرم بدن ، مثل افزایش وزن، یا تغییر در قسمت‌های مختلف بدن نشانه مادرشدن است، و در نهایت، چیزی است که باید همراه با نوزاد جدیدتان آن را بپزیرید.

دانستنی‌های بیشتر درباره

مراقبت‌های پس از زایمان

همراه با شما در مسیر سلامتی مادر و فرزند

بارداری، دورانی شگفت‌انگیز در زندگی خانوادگی است که موجی از خوشبختی و امید را با خود به‌همراه دارد.

اطمینان از سلامت مادر و فرزند در این مسیر، نیازمند مراقبت و نظارت منظم توسط مادر، اطرافیان، و همچنین تیم پزشکی است. در تمام این مسیر برای سنجش سلامتی شما و نوزادی که در آینده به خانواده شما خواهد پیوست، آزمایشگاه نانو در ارومیه همواره در کنار شماست.

همکاران ما در آزمایشگاه نانو ارومیه با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ و یا از طریق واتساپ با شماره ۰۹۱۴۸۰۵۲۷۲۴ منتظر دریافت سؤالات شما در زمینه بارداری و رزرو وقت آزمایش برای شما عزیزان هستند.