آزمایش‌های تومور مارکر چیست؟

این تست‌ها به‌دنبال تومور مارکر‌ها هستند که گاهی مارکر سرطان نیز نامیده می‌شوند. تومور مارکر‌ها موادی هستند که اغلب با سلول‌های سرطانی یا سلول‌های طبیعی که در پاسخ به سرطان ساخته شده‌اند، تولید می‌شوند. برای مثال، برخی از تومور مارکر‌ها، پروتئین‌هایی هستند که سلول‌های سرطانی خاص آن‌ها را به‌مقدار بیشتری نسبت به سلول‌های عادی تولید می‌کنند. تغییر در ژن‌ها و دیگر بخش‌های سلول‌های تومور نیز می‌توانند تومور مارکر باشند.

تومور مارکرهای خاص می‌توانند در نمونه‌ی مایعات بدن مانند خون یا ادرار یافت شود. تومور مارکرهای دیگر در نمونه‌ی سلول‌هایی که از تومور در طی بیوپسی جدا شده‌اند، یافت می‌شوند.

آزمایش‌های تومور مارکرها عمدتاً پس از تشخیص سرطان استفاده می‌شوند. نتایج آزمایش ممکن است به یافتن پاسخ سؤال‌های مهم در مورد سرطان کمک کند. این سؤال‌ها به شرح زیر است:

• سرطان با چه سرعتی رشد می‌کند؟
• کدام نوع درمان بیشتر مؤثر خواهد بود؟
• آیا درمان واقعاً مؤثر است؟
• آیا پس از درمان، سرطان دوباره عود می‌کند؟

لازم است بدانیم همه سرطان‌ها، تومور مارکر شناخته‌شده ندارند و تومور مارکرها اطلاعات کاملی را ارائه نمی‌دهند. زیرا:

• برخی از بیماری‌ها که سرطانی نیستند ممکن است باعث افزایش سطح تومور مارکرها شوند. آزمایش‌های تومور مارکر نمی‌توانند تشخیص دهند که افزایش سطح تومور مارکر ناشی از سرطان است یا دیگر بیماری‌ها.
• برخی افراد، تومور مارکری که در سرطان آنها یافت می‌شود را تولید نمی‌کنند.

با وجود این محدودیت‌ها، آزمایش تومور مارکر می‌تواند تصویر کامل‌تری از سرطان را زمانی که همراه با نتایج سایر آزمایش‌ها استفاده ‌شود، ارائه دهد.

این تست‌ها برای چه اهدافی انجام می‌گیرد؟

آزمایش‌های تومور مارکر عمدتاً برای شناخت بیشتر سرطان انجام می‌گیرد. اما در موارد خاص، ممکن است برای غربالگری سرطان یا کمک به تشخیص بیماری انجام بگیرد.

آزمایش‌های تومور مارکر اغلب پس از تشخیص سرطان تجویز می‌شوند. زمانی که این آزمایش همراه با آزمایش‌های دیگر انجام شود می‌تواند در موارد زیر کمک کند:

• دانستن این که آیا سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته‌است یا نه(مرحله سرطان)
• پیش‌بینی سرعت رشد سرطان، احتمال بهبودی، و احتمال عود سرطان
• انتخاب درمان مناسب برای سرطانی که مبتلا هستید. برخی از درمان‌ها فقط بر روی سرطان‌هایی مؤثر هستند که تومور مارکر خاصی دارند. تومور مارکر‌هایی که به برنامه درمان کمک می‌کنند، نشانگرهای زیستی نامیده می‌شوند
• بررسی میزان اثرگذاری درمان؛ اگر سطح تومور مارکر کاهش یابد، معمولاً به این معنی است که درمان مؤثر بوده‌است
• یافتن سرطانی که پس از درمان، باقی‌مانده و یا عود می‌کند.

برخی از آزمایش‌های تومور مارکر که از مایعات بدن (عمدتاً خون یا ادرار) استفاده می‌کنند، نقش محدودی در غربالگری انواع خاصی از سرطان دارند. این آزمایش‌ها اغلب برای غربالگری افرادی استفاده می‌شوند که:

• خطر بالای ابتلا به سرطانی که تومور مارکر آن در حال اندازه‌گیری است، وجود دارد.
• داشتن علائمی که نشان‌دهنده‌ی نوع خاصی از سرطان هستند.

آزمایش‌های تومور مارکر که برای غربالگری سرطان استفاده می‌شوند، نمی‌توانند سرطان را تشخیص دهند. اگر سطح بالایی از تومور‌مارکر‌ها را داشته‌باشید، به‌این معنی است که احتمال ابتلا به سرطان در شما بیشتر است. معمولاً برای تشخیص یا رد سرطان، به بیوپسی نیاز است.

آزمایش‌های تومور مارکر که از سلول‌های تومور استفاده می‌کنند ممکن است به تشخیص سرطان کمک کنند. این مارکرهای سلول تومور معمولاً در طول بیوپسی برداشته می‌شوند. آنها ممکن است همراه با آزمایش‌های دیگر برای تأیید تشخیص سرطان و تصمیم‌گیری در مورد بهترین درمان استفاده شوند.

چرا باید آزمایش تومور مارکر را انجام دهیم؟

به انجام آزمایش تومور مارکر نیاز دارید اگر:

• تحت‌درمان سرطان هستید.
• درمان سرطان‌تان ‌پایان یافته‌است.
• خطر ابتلا به نوع خاصی از سرطان را به‌دلیل داشتن سابقه‌ی خانوادگی یا ابتلا به دیگر بیماری‌ها را دارید.

نوع آزمایشی که انجام می‌دهید به‌سلامت و سابقه سلامتی، تشخیص سرطان و علائمی که ممکن است داشته باشید، بستگی دارد. در ادامه برخی از رایج‌ترین انواع تومور مارکرها و نحوه استفاده از آن‌ها آمده است.

برخی از تومور‌ ماکر‌ها تنها با یک نوع سرطان مرتبط هستند. برخی دیگر با انواع مختلفی از سرطان‌ها مرتبط هستند:

در طول آزمایش تومور مارکر چه اتفاقی می‌افتد؟

آزمایش خون رایج‌ترین نوع آزمایش تومور مارکر است. آزمایش ادرار یا بیوپسی نیز اغلب برای بررسی تومور ‌ماکرها انجام می‌گیرد. بیوپسی روشی است که با برداشتن یک قطعه کوچک از بافت برای آزمایش انجام می‌گیرد.

• در آزمایش خون: تکنسین آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازو نمونه خون می‌گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع‌آوری می‌شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می‌شود ممکن است کمی احساس سوزش داشته‌باشید. این فرایند معمولاً کمتر از پنج دقیقه زمان می‌برد.
• در آزمایش ادرار: تکنسین خواهد گفت که چگونه نمونه خود را ارائه دهید.
• در بیوپسی: پزشک قطعه‌ی کوچکی از بافت را برمی‌دارد. بسته به محل نمونه، روش‌های زیادی برای انجام بیوپسی وجود دارد. بیوپسی از پوست ممکن است با ایجاد برش یا خراش در ناحیه انجام شود. در بیوپسی از بافت داخلی بدن ممکن است از یک سوزن مخصوص برای برداشتن نمونه یا با ایجاد یک برش کوچک برای برداشتن تمام یا بخشی از ناحیه مشکوک استفاده شود.

برای انجام آزمایش، آمادگی قبلی خاصی لازم است؟

• برای آزمایش خون یا ادرار: معمولاً نیازی به آمادگی خاصی ندارید.
• برای بیوپسی: ممکن است نیاز باشد تا چند ساعت پیش از انجام عمل ناشتا باشید و چیزی نخورید و ننوشید.

آیا این آزمایش خطری به‌همراه دارد؟

• در آزمایش خون: انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در ناحیه‌ای که سوزن وارد می‌شود، درد خفیفی یا کبودی داشته‌باشید، اما اغلب علائم به‌سرعت از بین می‌روند.
• در آزمایش ادرار: هیچ خطری برای آزمایش ادرار وجود ندارد.
• در بیوپسی: ممکن است در محل بیوپسی کمی کبودی یا خونریزی داشته‌باشید. همچنین ممکن است برای یک یا دو روز کمی احساس ناراحتی داشته‌باشید.

نتایج تست به چه معنا هستند؟

پزشک نتایج آزمایش تومور‌ ماکر را همراه با سایر اطلاعات در مورد وضعیت شما بررسی می‌کند. می‌توانید با پزشک خود در مورد این‌که چگونه نتایج تست بر تشخیص، درمان و برنامه آزمایش‌های بعدی تأثیر می‌گذارد، صحبت کنید.