حدود یک‌سوم خانم‌ها پیش از ورود به مرحله ی یائسگی با تشخیص سرطان پستان مواجه می‌شوند. در برخی موارد این نوع سرطان را سرطان زودهنگام پستان می‌خوانند که در اغلب اوقات پیشرفته‌تر، تهاجمی‌تر و در مقایسه با سنین بالا درمان دشوارتری دارند.
این مقاله قصد دارد تا چالش‌هایی را که یک خانم مبتلا به سرطان پستان با آن مواجه است را بررسی کند؛ مواردی همچون شایع‌ترین انواع سرطان قبل از سنین یائسگی، علائم، تشخیص‌ها و درمان‌های مختلف را شامل می‌شود.
همینطور نگاهی بر اثراتی که این سرطان و درمان آن بر روند زندگی خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند و قصد تشکیل خانواده و یا ادامه‌ی باروری دارند، خواهیم داشت.
بطور میانگین ۷درصد خانم‌های مبتلا به سرطان پستان زیر ۴۰ سال، و یک‌درصد آنها زیر ۳۰ سال هستند.
انواع سرطان پستان در خانم‌های جوان
انواع به‌خصوصی از سرطان پستان در بین خانم‌های جوان نسبت به خانم‌هایی که یائسه شده‌اند، شایع‌تر است.
- سرطان پستان HER2 مثبت: رشد بی‌رویه‌ی پروتئین سطح سلولی که با نام گیرنده‌های فاکتور رشد اپیدرمی ۲ (HER2) شناخته می‌شوند عامل ایجاد این نوع سرطان هستند.
- سرطان پستان سه‌گانه منفی: فقدان گیرنده‌های هورمونی استروژن یا پروژستروژن و یا گیرنده‌های HER2 عامل ایجاد این نوع سرطان هستند.
علاوه بر این، تومورهایی که قبل از سن یائسگی تشخیص داده می‌شوند عموماً دارای درجه‌ی بالاتری هستند. درجه‌ی تومور، یک واحد اندازه‌گیری برای سرعت رشد و تعیین ماهیت سرطان، بر اساس مشاهداتی‌ست که در زیر میکروسکوپ انجام می‌شود. تومورها از ۱ تا ۴ درجه‌بندی می‌شوند که به ترتیب یک خوش‌خیم‌ترین و چهار بدخیم‌ترین هستند.
علائم اصلی
بطور کلی خانم‌های جوان علائم مشابهی را با خانم‌های مبتلا در سنین بالاتر تجربه می‌کنند. با این وجود، ماموگرافی‌های منظم در سنین کمتر از ۴۰ سال پیشنهاد نمی‌شود؛ بنابراین تشخیص سرطان در خانم‌های جوان عموماً زمانی انجام می‌شود که بیماری پیشرفته‌تر و تومور بزرگ‌تر است.
با پیشرفت تومور تغییرات فاحشی در ظاهر پستان و فضای اطراف آن ایجاد می‌شود، که شامل این موارد است:
- ورم
- درد، قرمزی، حالت فلسی و یا ضخیم شدن پوست سطح نوک پستان
- درد در ناحیه‌ی پستان و نوک پستان
- فرورفتگی نوک پستان
- برآمدگی در ناحیه‌ی زیر بغل
سرطان پستان در خانم‌هایی که یائسگی را تجربه نکرده‌اند با خانم‌هایی که در سنین بالا با آن مواجه می‌شوند، بسیار متفاوت است. سرطان زودهنگام پستان در خانم‌های جوان به دلیل عدم‌وجود معاینات منظم پزشکی، وخیم‌تر است زیرا عموماً بیماری تا قبل از تشخیص به مرحله‌ای رسیده است که ظاهر پستان را تغییر داده و این به معنای پیشرفت قابل‌توجه بیماری است.
دلایل و عوامل موثر
تمام انواع سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های معیوب به طرز کنترل‌نشده‌ای تکثیر می‌شوند. هنوز به‌درستی روشن نیست که دقیقاً چه عواملی سبب ایجاد این مشکل در خانم‌ها قبل از سن یائسگی می‌شود.
با این وجود، چند عامل مؤثر در سرطان زودهنگام وجود دارند:
- جهش سلولی ژن‌های BRCA1 و BRCA2
- پیشینه‌ی خانوادگی جهش سلولی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2
- رادیوتراپی قفسه‌ی سینه در بین سنین ۱۰ الی ۳۰ سالگی
- وجود سندروم لی-فرامنی، سندروم کاودن، سندروم بانایان‌ریلی-راوالکابا در فرد و یا وجود این سندروم در یکی از خویشاوندان درجه یک فرد
- استفاده از روش‌های هورمونی کنترل بارداری
- آزمایشهای پیشین تصویر‌برداری مانند اشعه‌ی ایکس و یا سی‌تی‌اسکن برای تشخیص سرطان‌های لنفوم هوچکین
- پیشینه‌ی پریود زودهنگام
- رژیم غذایی مملو از گوشت قرمز
فاکتورهای موثر در کاهش ریسک احتمال ابتلای خانم‌های جوان به سرطان پستان
- سطح بالای ویتامین D
- رژیم غذایی مملو از میوه‌ها و سبزیجات
- بارداری در سنین جوانی
- زایمان بیش از یک‌بار
تشخیص بیماری
تقریبا از هر ۵ نفر مبتلا به سرطان پستان، ۴ نفر تا زمانی که خودشان به طور کاملا اتفاقی (بطور مثال هنگام دوش گرفتن) و یا در طول خودآزمایی پستان متوجه چیز غیرعادی نشده باشند، بیماری تشخیص داده نمی‌شود.
زمانی که تومور به حدی رسیده باشد که قابل‌لمس است به معنای پیشرفت سرطان تا مرحله ۲ و یا ۳ است. مرحله‌بندی، سیستمی است که برای تعیین وخامت سرطان در نظر گرفته شده است.
دستورالعمل‌های غربالگری برای خانم‌های جوان
دستورالعمل‌های متعددی برای غربالگری سرطان پستان برای خانم‌های جوان وجود دارد. در بیشتر این توصیه‌ها گفته می‌شود خانم‌هایی که دارای ریسک بالای امکان ابتلا هستند آزمایشهای ماموگرافی را به طور منظم و در سن پایین‌تری نسبت به خانم‌های با ریسک ابتلای کمتر آغاز کنند. شبکه‌ی جامع ملی سرطان به خانم‌هایی که دارای جهش ژنتیکی در سلول‌های پروتئینی BRCA هستند و یا دارای سابقه‌ی بیماری در خویشاوندان درجه یک خود (اعم از والد و یا خواهر) هستند، توصیه می‌کند تا آزمایشهای ماموگرافی و MRI خود را به‌طور سالیانه و از سن ۲۵ سالگی شروع کنند.
بعد از اینکه یک خانم جوان متوجه توده‌ای در سینه‌ی خود می‌شود و یا آزمایشهای عکس‌برداری تکثیر بی‌رویه‌ی سلولی را نشان می‌دهد، پزشک الگوی درمانی ویژه برای او را شروع می‌کند:
- معاینات بالینی
- عکس‌برداری اعم از ماموگرافی و یا سونوگرافی
- انجام بیوپسی برای تخلیه‌ی حجم مایعات و یا نمونه‌برداری برای مطالعات میکروسکوپی
پزشک ممکن است تمام احتمالات ایجاد توده در پستان مانند کیست، فیبروآدنومای پستان، انواع لنفوم‌ها، اتساع مجرای پستان و توده‌های زگیل مانندی بنام پاپیلوما را در نظر بگیرد.
انواع روش‌های درمان
بخش زیادی از درمان به نوع سرطانی که بدن فرد با آن مواجه شده است بستگی دارد.
جراحی
جراحی به دو صورت انجام می‌شود؛ لامپکتومی که در آن قسمت‌های درگیر و تنها بخشی از پستان تخلیه می‌شود، و ماستکتومی که در آن تمام حجم سینه تخلیه می‌شود.
ماستکتومی اثرات بزرگ‌تری نسبت به لامپکتومی به لحاظ احساسی بر جای خواهد گذاشت چرا که نیازمند جراحی وسیع‌تری‌ست و تغییرات بزرگی را در جسم خانم ایجادخواهد کرد.
ماستکتومی احتمال ایجاد تومور جدید را در پستان به نسبت قابل‌توجهی کاهش می‌دهد، اما با این وجود هیچ تضمینی برای عدم‌بازگشت آن در بخش‌های دیگر بدن من‌جمله پستان سمت مخالف نخواهد بود.
مطالعات نشان می‌دهد در خانم‌های با درجه‌ی پایین‌تر از سرطان پستان، درمان‌های لامپکتومی به همراه پرتودرمانی نتیجه‌ای شبیه به ماستکتومی دارد.
پرتودرمانی
پرتودرمانی احتمال بازگشت سرطان پستان را کاهش می‌دهد اما در عین حال به‌صورت جدی عوارض جانبی در پی خواهد داشت.
برخی از این عوارض تنها در خانم‌های جوان نمود پیدا می‌کند: ناباروری، احتمال عوارض ثانویه‌ی بارداری، و نقص‌های مادرزادی در بدو تولد، یائسگی زودهنگام و بروز انواع دیگر سرطان از جمله این عوارض است.
درمان هورمونی
خارج کردن تخمدان‌ها (اوفارکتومی) و یا درمان دارویی با هدف مهار کارایی تخمدان‌ها، درمان شایع‌تری برای کنترل سرطان پستان در خانم‌های جوان است.
از عوارض این روش می‌توان به یائسگی زودرس و ناباروری و همینطور کمبود هورمون استروژن در بدن اشاره کرد، که منجر به پوکی استخوان و سایر بیماری‌ها می‌شود.
درمان‌های هدفمند
داروهای مؤثر بر HER2، همانند هرسپتین اغلب برای درمان مواردی از سرطان پستان است که HER2 در آن مثبت باشد.
درمان‌ها و عوارض جانبی آنها
بروز علائم شبیه به یائسگی در خانم‌های جوانی که در حال درمان هستند می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
در مقایسه با روند یائسگی طبیعی که در آن، علائم به‌تدریج ظاهر می‌شوند، مدتی پس از شروع درمان سرطان، علائمی مثل گر‌گرفتگی به سرعت و با سرعت زیاد نمایان می‌شود.
با کاهش سطح استروژن، عوارض جنسی نیز به‌خصوص در خانم‌های جوان آزاردهنده خواهد بود.
باروری و جلوگیری از بارداری
شیمی‌درمانی ریسک ایجاد نقص‌های مادرزادی را بالا برده و احتمال باروری را کاهش می‌دهد.
برای خانم‌هایی که ممکن است در آینده تمایل به فرزندآوری داشته باشند راهکار‌هایی مثل فریز تخمک و یا جنین بارور شده در دسترس است.
خانم‌هایی که در طول شیمی‌درمانی قدرت باروری خود را از دست نمی‌دهند باید از روش‌های پیشگیری غیر‌هورمونی مانند کاندوم‌ها و آ‌یو‌دی‌ها استفاده کنند.
عوارض طولانی‌مدت
برخی از عوارض سرطان پستان و حتی درمان‌های مربوطه سال‌ها بعد نمود پیدا می‌کنند. از آنجا که انتظار می‌رود خانم‌های جوان نسبت به خانم‌هایی که در سنین بالاتری مبتلا می‌شوند بیشتر عمر کنند، احتمال اینکه در طولانی‌مدت با عوارض درمان‌ها مواجه شوند بیشتر است.
- شیمی‌درمانی: نوروپاتی محیطی، کاهش حجم استخوان، پوکی استخوان و شکستگی استخوان.
- پرتودرمانی: ریسک ابتلا به سرطان ثانویه؛ انواع سرطان می‌توانند تحت‌تأثیر محرکی مثل پرتو ایجاد شوند.
ریسک ابتلا به سرطان‌های ثانوی همچون سرطان استخوان، تخمدان، تیروئید، کلیه، ریه، سرطان خون و لنفوم در خانم‌های زیر ۵۰ سال مبتلا به سرطان سینه به میزان قابل‌توجهی بالاست.
پیش‌آگاهی
احتمال بهبودی و نجات خانم‌های با سنین بالاتر، بیشتر از خانم‌های جوان مبتلا به این سرطان است. بخشی از آن تنها به این دلیل است که سرطان زودهنگام پستان زمانی تشخیص داده می‌شود که به مقدار قابل‌ملاحظه‌ای پیشرفت کرده باشد. عامل دیگر می‌تواند به دلیل وخامت انواع سرطان‌هایی باشد که خانم‌های جوان به آن مبتلا می‌شوند.
به‌علاوه احتمال متاستاز در خانم‌های جوانِ مبتلا، بیشتر است.
مطالب بیشتر در بخش مقالات سایت آزمایشگاه نانو
آزمایشگاه پاتوبیولوژی نانو، یکی از مراکز مجهز آزمایشگاهی بخش خصوصی در ارومیه و آذربایجان‌غربی است که از اواخر سال ۱۳۹۷ با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و منحصربه‌فرد آزمایشگاهی و با رویکردی بیمار-محور در خدمت جامعه پزشکی و طیف وسیعی از بیماران مراجعه‌کننده از هموطنان گرامی و بیماران کشورهای همجوار قرار گرفته است و افتخار دارد به عنوان یکی از کامل‌ترین و بهترین آزمایشگاه‌های ارومیه در خدمت مردم عزیز این منطقه باشد.