آلرژی یا حساسیت غذایی به معنای واکنش سیستم ایمنی بدن است که پس از خوردن یک غذای خاص بروز داده می‌شود. بسیاری از غذاها می‌توانند آلرژی ایجاد کنند؛ اما برخی از غذاها به طور شایع‌تری باعث ایجاد حساسیت می‌شوند. بیش از ۹۰ درصد از آلرژی‌های غذاییِ جدی به خاطر پروتئین‌های موجود در هشت ماده غذایی ایجاد می‌شوند. این ۸ ماده غذایی عبارتند از: شیر، سویا، تخم‌مرغ، گندم‌، بادام‌زمینی، آجیل‌های درختی‌، ماهی و صدف. آلرژی غذایی و به طور کلی، سایر انواع آلرژی می‌توانند طیف وسیعی از علائم از قبیل بثورات پوستی تا واکنش‌های شدید و تهدید‌کننده زندگی به نام شوک آنافیلاکسی ایجاد کنند. برخی از آلرژی‌های غذایی موقت هستند و برخی دیگر معمولاً مادام‌العمر هستند.

هشت ماده غذایی که به آن‌ها اشاره شد، اغلب مواد تشکیل‌دهنده سایر غذاها هستند؛ بنابراین، باید برچسب بسته حاوی مواد غذایی را به دقت مطالعه کرد و در صورت وجود این هشت ماده، از مصرف آن‌ها خودداری کرد. ممکن است این مواد آلرژی‌زا در برخی مواقع به صورت ناآگاهانه مصرف شوند.

در این مطلب به شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی، افرادی که بیشتر دچار آلرژی غذایی می‌شوند و برخی از غذاهایی که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد، می‌پردازیم؛ با ما همراه باشید.

 

حساسیت به شیر

هنگامی که به شیر حساسیت دارید سیستم ایمنی بدن، بیش از حد به پروتئین‌های موجود در شیر مانند وِی و کازئین واکنش نشان می‌دهد. حساسیت به شیر با نارسایی لاکتوز متفاوت است؛ نارسایی لاکتوز یا عدم‌تحمل لاکتوز، نوعی عدم توانایی در سوخت‌وساز و هضم لاکتوز یا قند شیر در بدن است. این بیماری به علت فقدان آنزیم لاکتوز در دستگاه گوارش، جهت شکستن پیوندهای لاکتوز ایجاد می‌شود.

چقدر رایج است؟

حساسیت به شیر، شایع‌ترین آلرژی غذایی در بین کودکان است که حدود ۶ درصد از کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این آلرژی معمولاً در اولین سال زندگی تشخیص داده می‌شود. در حدود ۸۰ درصد از کودکان دارای حساسیت به شیر، در سنین نوجوانی و بلوغ، حساسیت‌شان برطرف می‌شود. حدود ۱ تا ۲ درصد از بزرگسالان نیز به شیر حساسیت دارند.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

واضح است که باید از مصرف برخی مواد غذایی مشکل‌ساز مانند شیر، پنیر و بستنی خودداری کرد. در مورد سایر غذاها هم ابتدا مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها را بخوانید. در رستوران نیز می‌توانید در مورد این موضوع سوال کنید که آیا شیر جزو مواد تشکیل‌دهنده غذا هست یا خیر.

طبق قانون مصوب سازمان غذا و دارو، مواد حساسیت‌زا باید بر روی برچسب مواد غذایی به زبانی ساده و قابل‌فهم مشخص شوند. در صورتی که غذا دارای شیر است، باید در لیست مواد تشکیل‌دهنده ذکر شود؛ عبارت «حاوی شیر» باید روی بسته‌بندی درج شود. اگر محصولی دارای یکی از پروتئین‌های شیر مانند کازئین و وِی است، باز هم باید روی بسته‌بندی نوشته شود.

افرادی که به شیر حساسیت دارند، باید از مصرف غذاهای حاوی کازئین، کره، خامه، دی‌استیل، کره آب‌شده، لاکتوز و وِی خودداری کنند. برخی از موارد زیر نیز ممکن است حاوی شیر باشند؛ طعم‌دهنده کره مصنوعی، خامه غیرلبنی، کالباس‌، هات‌داگ، کنسرو ماهی تون و محصولات مراقبت از پوست و مو.

 

حساسیت به تخم‌مرغ

افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت دارند، در نتیجه مصرف پروتئین‌های موجود در تخم‌مرغ تحریک می‌شوند. این حساسیت ممکن است به سفیده، زرده یا هر دو باشد. پزشکان توصیه می‌کنند در صورتی که به تخم‌مرغ حساسیت دارید، به‌طور کل از مصرف تخم‌مرغ خودداری کنید.

چقدر رایج است؟

حدود ۲.۵ درصد از کودکان به تخم‌مرغ حساسیت دارند؛ حساسیت به تخم‌مرغ، دومین حساسیت غذایی شایع در کودکان است. به طور معمول، تشخیص این حساسیت قبل از سن ۲ سالگی انجام می‌شود. می‌توان گفت حساسیت به تخم‌مرغ در نیمی از این کودکان تا سن ۵ سالگی از بین می‌رود و در بیشتر آن‌ها نیز تا سنین نوجوانی و بلوغ از بین می‌رود.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

در صورتی که یک ماده غذایی دارای تخم‌مرغ است، باید در لیست مواد تشکیل‌دهنده ذکر شود؛ عبارت «حاوی تخم‌مرغ» باید روی بسته‌بندی درج شود. توجه داشته باشید که برخی از مواد غذایی مانند پاستا و فوم برخی از قهوه‌های خاص نیز حاوی تخم‌مرغ هستند. ضمناً ممکن است پروتئین تخم‌مرغ در واکسن‌هایی مانند آنفولانزا و MMR (سرخک، اوریون و سرخجه) نیز وجود داشته باشد. در صورتی که به تخم‌مرغ حساسیت دارید، با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای واکسیناسیون مشورت کنید.

 

حساسیت به گندم

حساسیت به گندم، در اثر واکنش آلرژیک به پروتئین موجود در گندم ایجاد می‌شود. گاهی اوقات، حساسیت به گندم با بیماری سلیاک اشتباه گرفته می‌شود؛ در حالی که این دو وضعیت کاملاً متفاوت هستند. بیماری سلیاک، نوعی بیماری خود-ایمنی است که در آن، خوردن گلوتن می‌تواند باعث ایجاد آسیب در روده کوچک شود؛ درحالی‌که گلوتن معمولاً در واکنش‌های حساسیت به گندم دخالتی ندارد.

چقدر رایج است؟

حساسیت به گندم در کودکان شایع است اما در بزرگسالان چنین نیست. حدود ۰.۴ درصد از کودکان به گندم حساسیت دارند. تا سن ۱۲ سالگی نیز حساسیت دو سوم کودکان به گندم برطرف می‌شود. برخی از کودکانی که به گندم حساسیت دارند، به پروتئین موجود در سایر غلات نیز حساسیت نشان می‌دهند. می‌توان از غلات جایگزین برای تامین نیازهای تغذیه‌ای این کودکان استفاده کرد. در مورد مصرف سایر غلات مانند آمارانت، جو یا چاودار با متخصص آلرژی مشورت کنید.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

در صورتی که به گندم حساسیت دارید، برچسب مواد غذایی را به دقت مطالعه کنید. گندم در انواع مواد غذایی از جمله نان، پاستا، کراکر، ماءالشعیر، آب‌نبات، سس سویا، کالباس و بستنی یافت می‌شود.

 

حساسیت به بادام‌زمینی

برای افرادی که به بادام‌زمینی حساسیت دارند، مصرف مقدار اندکی بادام‌زمینی می‌تواند باعث واکنش شدید سیستم ایمنی بدن شود. حساسیت به بادام‌زمینی در اغلب موارد، نوعی آلرژی تهدیدکننده زندگی محسوب می‌شود؛ زیرا نسبت به شیر، تخم‌مرغ و گندم، شوک آنفیلاکسی شدیدتری ایجاد می‌کند.

بادام‌زمینی جزو خانواده سویا، نخود، عدس و لوبیا است. پروتئین موجود در بادام‌زمینی شبیه به آجیل‌های درختی است؛ بنابراین اگر به بادام‌زمینی حساسیت دارید‌، به احتمال زیاد به آجیل‌های درختی نیز حساسیت دارید و بالعکس. توجه داشته باشید که حساسیت به بادام‌زمینی به این معنا نیست که احتمال دارد به سایر حبوبات مانند سویا‌، نخودفرنگی و عدس حساسیت داشته باشید. ضمناً، حساسیت به لوبیای لوپن می‌تواند در افرادی که به بادام‌زمینی حساسیت دارند، رخ دهد.

چقدر رایج است؟

بادام‌زمینی یکی از شایع‌ترین مواد غذایی ایجادکننده حساسیت است. در سال‌های اخیر، تعداد موارد حساسیت به بادام‌زمینی افزایش یافته است. حساسیت به بادام‌زمینی از سال ۲۰۱۰، به میزان ۲۱ درصد افزایش یافته است. طبق یک پژوهش انجام‌شده، ۲.۵ درصد از کودکان آمریکایی به بادام‌زمینی حساسیت دارند. برای بیشتر افراد، حساسیت به بادام‌زمینی مادام‌العمر است.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

حتی مصرف مقدار اندکی از پروتئین بادام‌زمینی می‌تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند؛ بنابراین، بسیار مهم است که برچسب مواد غذایی را به دقت بخوانید و در مورد مواد تشکیل‌دهنده غذاها سوال کنید. هیچ وقت این تصور را نداشته باشید که یک غذا حاوی بادام‌زمینی نیست. ممکن است بادام‌زمینی در غذاهایی باشد که اصلا تصور نمی‌کنید. همیشه برچسب روی غذاهای تولید کارخانه‎ها را بخوانید تا مطمئن شوید حاوی این مواد غذایی یا محصولات تهیه‌شده از آن نیستند. حتی اگر فکر می‌کنید از محتویات غذا آگاه هستید، همیشه برچسب را بررسی کنید؛ اجزای تشکیل‌دهنده ممکن است تغییر کرده باشند.

از مصرف و تماس با آجیل، کره و روغن بادام‌زمینی و هم‌چنین مواد غذایی حاوی بادام‌زمینی (انواع سس سالاد، برخی کیک‌ها، شیرینی‌ها، غلات صبحانه، دسر، بستنی و غذای حیوانات) اجتناب کنید و همیشه برچسب مواد غذایی را با دقت بررسی کنید.

اگر دچار واکنش آلرژیک در اثر مصرف بادام‌زمینی شدید، هر چه سریع‌تر به اورژانس و پزشک مراجعه کنید تا با تزریق آمپول اپی‌نفرین جلوی واکنش‌های شدیدتر گرفته شود. فراموش نکنید که اگر به بادام‌زمینی حساسیت دارید، باید همیشه آمپول اپی‌نفرین را همراه خود داشته باشید.

 

حساسیت به مغزها و آجیل‌های درختی

آجیل‌های درختی شامل طیف وسیعی از آجیل‌ها مانند گردو، پسته، فندق و بادام است. در صورتی که به یک نوع آجیل درختی حساسیت دارید، به احتمال زیاد به سایر آجیل‌های درختی نیز حساسیت دارید. خطر شوک آنافیلاکسی در اثر مصرف آجیل‌های درختی بیشتر از شیر، تخم‌مرغ و گندم است.

چقدر رایج است؟

به طور کلی، حدودا ۰.۸ درصد از کودکان و ۰.۶ از بزرگسالان به آجیل‌های درختی حساسیت دارند. حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد از افرادی که به بادام‌زمینی حساسیت دارند، به آجیل درختی نیز حساسیت دارند. حساسیت به آجیل‌های درختی معمولاً مادام‌ا‌لعمر است اما در حدود ۹ درصد از کودکان مبتلا به حساسیت به آجیل درختی، پس از مدتی برطرف می‌شود.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از مصرف همه آجیل‌های درختی و بادام زمینی خودداری کنید. آجیل‌های درختی را می‌توان در غذاهایی مانند غلات صبحانه، کراکرها، کوکی‌ها، آب‌نبات و شکلات یافت. ممکن است آجیل‌های درختی در تهیه برخی مواد غذایی مانند سس پِستو، سس‌های باربیکیو و برخی از غذاهای آماده استفاده شده باشند. ضمناً ممکن است از روغن‌ آجیل‌های درختی در ساخت برخی صابون‌ها، لوسیون‌ها و شامپوها استفاده شده باشد.

 

حساسیت به سویا

افرادی که به سویا حساسیت دارند، به پروتئین‌های موجود در سویا واکنش نشان می‌دهند. واکنش‌های آلرژیک به طور معمول خفیف هستند اما مشابه همه حساسیت‌های غذایی، ممکن است شدید و خطرناک باشند.

چقدر رایج است؟

حساسیت به سویا در کودکان بسیار رایج است اما در نوجوانان و بزرگسالان کمتر دیده می‌شود. حدود ۰.۴ درصد از کودکان به سویا حساسیت دارند. تخمین زده می‌شود که حساسیت به سویا در ۵۰ درصد از کودکان بعد از یک سال و در اغلب آن‌ها تا سن ۱۰ سالگی از بین می‌رود. 

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

سویا با نام ادامام نیز شناخته می‌شود و در بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده نیز می‌توانید آن را بیابید: طعم‌دهنده‌های طبیعی و مصنوعی، سوپ سبزیجات و نشاسته، گوشت منجمد و برخی از برندهای تولید‌کننده کره بادام‌زمینی.

تنها درمان قطعی برای حساسیت به سویا، اجتناب کامل از مصرف فرآورده‌های سویا و خود سویا است. افراد مبتلا به حساسیت به سویا و والدین کودکان مبتلا به این حساسیت باید برچسب تمام محصولات را بخوانند تا از مواد تشکیل دهنده‌ آن اطلاع کسب کنند. ضمن این که باید از مواد اولیه تمام غذاهایی که در رستوران مصرف می‌کنند، نیز اطلاع کسب کنند.

 

حساسیت به ماهی

حساسیت به ماهی به معنای حساسیت به پروتئین‌های موجود در ماهی از قبیل ماهی تون، ماهی روغن، ماهی هالیبوت و ماهی سالمون است. حساسیت به ماهی با حساسیت به صدف فرق دارد؛ بنابراین در صورت حساسیت به صدف، الزاماً به ماهی حساسیت نخواهید داشت. واکنش آلرژیک معمولاً در اثر خوردن ماهی ایجاد می‌شود، اما برخی از افراد پس از لمس آن یا تنفس بخار در حین پخت ماهی، دچار علائم حساسیت می‌شوند.

چقدر رایج است؟

حدود ۰.۲ درصد از کودکان و ۰.۵ درصد از بزرگسالان به ماهی حساسیت دارند. این حساسیت می‌تواند در دوران کودکی ایجاد شود و هم‌چنین می تواند برای اولین بار در دوران بزرگسالی رخ دهد. افرادی که به ماهی حساسیت دارند، معمولاً حساسیت آ‌ن‌ها برطرف نمی‌شود.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

ممکن است به یک نوع ماهی خاص حساسیت داشته باشید ولی به گونه‌های دیگر حساسیت نداشته باشید. ماهی سالمون، ماهی تون و ماهی هالیبوت، شایع‌ترین ماهی‌های حساسیت‌زا هستند. با این حال، بیش از ۵۰ درصد افرادی که به یک نوع ماهی حساسیت دارند، به گونه‌های دیگر ماهی نیز حساسیت دارند. بنایراین، ممکن است پزشک برای ایمنی بیشتر به شما توصیه کند که از خوردن همه انواع ماهی خودداری کنید.

شرکت‌های مواد غذایی موظف به درج نوع ماهی استفاده‌شده روی بسته‌های مواد غذایی هستند. ماهی در مواد غذایی مثل سس سالاد سزار، سس باربیکیو و ژلاتین که از استخوان ماهی تهیه می‌شود، نیز وجود دارد.

از خوردن غذا در رستوران‌های دریایی که خطر آلودگی متقابل وجود دارد، خودداری کنید. اگر در یک رستوران، ماهی سرخ‌کرده سرو می‌شود، از سفارش غذاهایی مانند سیب‌زمینی سرخ‌کرده خودداری کنید؛ زیر به احتمال زیاد، سیب‌زمینی در همان روغن ماهی سرخ می‌شود.

 

حساسیت به صدف

دو نوع صدف وجود دارد: سخت‌پوستان (میگو، خرچنگ و لابستر) و نرم‌تنان (حلزون، انواع صدف دوکفه‌ای و گوش‌ماهی). واکنش‌های آلرژیک معمولاً در اثر صدف سخت‌پوستان ایجاد می‌شود و بسیار شدید است. این واکنش معمولاً در اثر خوردن صدف ایجاد می‌شود اما ممکن است در اثر لمس آن یا تنفس بخار حاصل از پخت صدف نیز ایجاد شود.

چقدر رایج است؟

حساسیت به صدف در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می‌شود و حدود ۶۰ درصد افراد، اولین واکنش خود را در دوران بزرگسالی تجربه می‌کنند. حدود ۲ درصد از بزرگسالان به صدف سخت‌پوستان حساسیت دارند. حساسیت به صدف در اغلب موارد، مادام‌العمر است.

از مصرف چه چیزهایی باید خودداری کرد؟

در صورت داشتن حساسیت به صدف‌داران، تنها راه برای جلوگیری از واکنش، اجتناب از مصرف تمامی صدف‌داران و محصولاتی است که حاوی آن هستند. حتی مقادیر بسیار کمی از این ماده می‌تواند باعث واکنش حساسیتی شدید در برخی از افراد شود. وقتی بیرون غذا می‌خورید، مراقب باشید؛ در زمان غذا خوردن در رستوران‌ها، همیشه مراقب باشید که از تابه، روغن یا وسایل مورد استفاده برای آماده کردن صدف‌داران برای غذاهای دیگر استفاده نشده باشد؛ زیرا خطر آلودگی متقابل را فراهم می‌کند.

به ندرت پیش می‌آید که صدف‌داران در مواد غذایی مشخص نباشند اما ممکن است در آب ماهی یا طعم‌دهنده‌های دریایی مخفی باشد. شرکت‌ها موظف هستند محصولات حاوی صدف‌داران یا مواد غذایی دیگری را که اغلب باعث ایجاد حساسیت می‌شوند، روی برچسب محصول ذکر کنند اما این قانون شامل نرم‌تنان هم‌چون صدف و گوش‌ماهی نمی‌شود. فاصله خود را حفظ کنید؛ شاید لازم باشد به طور کلی از مکان‌هایی که صدف‌داران تولید یا فرآوری می‌شوند، اجتناب کنید. برخی از افراد پس از لمس یا استشمام بخار ناشی از پختن صدف‌داران واکنش نشان می‌دهند.