وقتی یک آزمایش پزشکی انجام می‌دهید، طبیعی است کمی در مورد نتایج نگران باشید. در بیشتر موارد آزمایش‌های پزشکی مفید هستند، ولی اکثر آزمایش‌ها ۱۰۰٪ قابل‌اعتماد نیستند و نتیجه یک آزمایش تشخیصی، بدون بررسی دیگر مستندات پزشکی بیمار و معاینه توسط پزشک، برای اظهار نظر درباره یک بیماری کافی نیست.

آزمایش‌های تشخیصی شامل آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمایش‌های تصویربرداری و تست‌های ویژه مانند الکتروکاردیوگرام (EKG) و الکتروانسفالوگرام (EEG) است. هر آزمایش از دقت متفاوتی برخوردار است و به طور کلی پزشک می‌تواند نظر دقیق‌تری در این زمینه بدهد. غالباً خودِ نتیجه آزمایش، حاوی گزارشی در مورد صحت تست است.

انواع نتایج نادرست آزمایش پزشکی

دلایل و انواع مختلفی از نتایج آزمایش نادرست وجود دارد. دقت یک آزمایش به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله دامنه مقادیر طبیعی، میزان نتایج نادرست، و اینکه آیا پروتکل‌های دقیقی مانند ناشتا بودن قبل از انجام آزمایش را رعایت کرده باشید یا خیر.

آزمایش‌هایی که از مدت‌ها قبل انجام می‌گیرند، میزان دقت بالایی دارند. برای آزمایش‌های جدید ممکن است میزان دقت به خوبی مشخص نباشد.

خطا‌های جزئی

خطا‌های جزئی مانند اختلاط‌های ادراری یا انجام آزمایش اشتباه ممکن است رخ دهد. اگر شما برای رادیوگرافی قفسه سینه فرستاده شده باشید ولی عکس‌برداری شکم انجام داده شود، مسلماً پزشک اطلاعات درستی از سلامت شما نخواهد داشت.

اشتباهات روند آزمایش

برخی اشتباه‌ها می‌تواند مربوط به نحوه انجام آزمایش‌ها مانند دست زدن به نمونه‌ها یا کالیبراسیون نادرست تجهیزات باشد که نتایج را تغییر داده و تست را غیر‌قابل اعتماد می‌کند.

شرایط خاص

ممکن است شرایطی داشته باشید که نتایج آزمایش شما را تغییر دهد؛ به عنوان مثال، اگر به طور موقت از دارو‌های استروئیدی سیستمیک (Systemic steroid medications) استفاده می‌کنید، فشار خون و گلوکز خون شما بالا می‌رود. اگرچه این نتایج ممکن است در لحظه آزمایش دقیق باشد، اما انعکاسی از فشار و قند خون شما نخواهد بود و نباید مبنای تصمیمات درمانی طولانی‌مدت باشد.

اطلاعات محدود

آزمایش‌ها به خودیِ خود می‌توانند اطلاعات محدودی را ارائه دهند. به عنوان مثال، عکس‌برداری با اشعه X ممکن است توده‌ای در داخل ریه را نشان دهد ولی برای تشخیص اینکه آیا سرطان، تومور خوش‌خیم و یا بدخیم بودن آن یا وجود عفونت نیازمند آزمایش‌های بیشتری مانند نمونه‌برداری است.

منفی کاذب

نتایج منفی کاذب زمانی رخ می‌دهد که نتایج آزمایش نشان دهد شما مشکل پزشکی خاصی ندارید در حالی که در واقعیت مشکل وجود دارد. به عنوان مثال، سطح بالای آنتی‌بادی‌های تیروئید می‌تواند نشان‌دهنده سرطان تیروئید باشد، اما ابتلا به سرطان تیروئید، بدونِ داشتن سطح غیر‌طبیعی از آنتی‌بادی‌های تیروئید امری معمول است.

مثبت کاذب

نتایج مثبت کاذب زمانی اتفاق می‌افتد که یک آزمایش نشان دهد که شما یک بیماری دارید در حالی که واقعا اینطور نیست. به عنوان مثال، اگر از مراجعه به پزشک دچار استرس شوید، ممکن است در نزد پزشک فشار خون شما افزایش بیابد حتی اگر فشار خون بالا نداشته باشید. این بیماری «فشار خون روپوش سفید» (White Coat Hypertension) نام دارد که موجب نوعی نتیجه مثبت کاذب است.

سوال‌هایی که در مورد نتایج آزمایش باید پرسیده شود

گاهی اوقات، شما به ترکیبی از چندین آزمایش مختلف نیاز دارید یا ممکن است برای تأیید یافته‌ها لازم باشد دوباره آزمایش مشابهی را انجام دهید. پزشکان و پرستاران با دقت و صحت بیشتر آزمایش‌های تشخیصی آشنا هستند. با این حال، اگر شما یک آزمایش نادر مانند آزمایش ژنتیک برای یک بیماری نادر انجام می‌دهید، ممکن است اینطور نباشد.

هنگامی که شما به دلیل علائمی مانند تکرر ادرار، که یکی از علائم دیابت است، مورد ارزیابی قرار می‌گیرید، علاوه بر اندازه‌گیری قند خون، از فاکتور‌های دیگری نیز برای تعیین اینکه آیا این بیماری را دارید یا خیر، استفاده می‌شود.

وقتی یک آزمایش غربالگری مانند آزمایش آنتی‌ژن مخصوص پروستات (PSA) برای سرطان پروستات انجام می‌دهید، تفسیر نتایج کاذب دشوارتر است زیرا علائم در مراحل اولیه بیماری معمولا وجود ندارد. ماموگرافی یکی دیگر از آزمایش‌های غربالگری رایج است که احتمال نتیجه منفی کاذب و مثبت کاذب در آن بالاست.

برخی از سؤالاتی که می‌توانید در مورد نتایج آزمایش خود از پزشک بپرسید عبارتند از:

• آیا این نتیجه با علائم و سایر نتایج آزمایش شما سازگار است؟
• این آزمایش تا چه حد قابل اطمینان است؟
• این آزمایش را باید تکرار کنم یا خیر؟ اگر این چنین است چند بار باید تکرار شود؟
• آیا آزمایش‌های دیگری وجود دارد که بتواند بیماری را (در صورت وجود) تأیید کند؟

سخنی از آزمایشگاه نانو

بیشتر آزمایش‌های تشخیصی به صورت جداگانه در نظر گرفته نشده‌اند. هر آزمایش فقط بخشی از ارزیابی پزشکی شماست و باید با توجه به سلامت کلی شما در نظر گرفته شود. غالباً تغییر در نتایج آزمایش در طی زمان است که بیشترین اطلاعات را فراهم می‌کند، یعنی تکرار آزمایش در فواصل زمانی و مقایسه نتایج آنها، نه فقط نتیجه‌ی یک آزمایش.

یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که به عنوان بیمار می‌توانید انجام دهید این است که از نتایج آزمایش خود کپی بگیرید تا بتوانید در آینده نتیجه‌ای برای مقایسه داشته باشید، حتی اگر بیمه و یا پزشک خود را عوض کرده باشید. در این خصوص، مراجعه به آزمایشگاه‌هایی که بخش جوابدهی آنلاین دارند می‌تواند به شما کمک کند نتایج آزمایش‌های خود را همواره در دسترس داشته باشید و آنها را در صورت نیاز در اختیار پزشک و تیم درمانی خود قرار دهید. آزمایشگاه نانو ارومیه مفتخر به ارائه سرویس جوابدهی آنلاین برای مراجعان گرامی است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید به بخش راهنمای جوابدهی در سایت آزمایشگاه نانو مراجعه کنید.