آزمایش آلرژی، چگونگی واکنش فرد به آلرژن‌های خاصی مانند گرده درخت‌ها و گیاهان، شوره سر حیوانات خانگی، غذاها، داروها یا کپک‌های قارچی را اندازه‌گیری می‌کند. مثبت‌شدن نتیجه آزمایش آلرژی، یعنی فرد دارای یک آنتی‌بادی آلرژیک خاص به ماده آزمایش شده‌است. درواقع، نشان‌می‌دهد فرد به این ماده مورد آزمایش حساسیت دارد و وقتی در معرض این آلرژن قرار بگیرد، علائمی را بروز می‌دهد.

با این حال، مثبت بودن آزمایش آلرژی همیشه به این معنی نیست که فرد واقعاً به این ماده حساسیت دارد. برای مثال، ممکن است فردی نسبت به شوره‌سر سگ نتیجه آزمایش مثبت داشته باشد، اما در مواجه با سگ هیچ علامتی از حساسیت نسبت به آن نشان ندهد. یا نتیجه آزمایش آلرژی چند ماده غذایی برای فردی مثبت باشد، اما بدون بروز هیچ واکنشی بتواند آن‌ها را مصرف کند.

تنها دو نوع تست آلرژی معتبر وجود دارد:

• آزمایش پوستی (پریک/ تزریقی/ داخل جلدی)
• آزمایش خون (آزمایش IgE اختصاصی آلرژن سرم)

سایر آزمایش‌های آلرژی مانند قراردادن مقادیر کمی از آلرژن در چشم، بینی یا ریه‌ها برای اندازه‌گیری پاسخ آلرژیک ممکن است در تحقیقات استفاده شود، اما برای عموم استفاده نمی‌شود. آزمایش پوستی پچ (Patch testing) برای آلرژی استفاده نمی‌شود، بلکه برای تماس پوستی با مواد شیمیایی مختلفی که توسط سایر بخش‌های سیستم‌ایمنی ایجاد شده، استفاده می‌شود.

آزمایش پوست آلرژی چیست؟

تست پوستی، قدیمی‌ترین و قابل‌اعتمادترین آزمایش آلرژی است. این آزمایش از ۱۰۰ سال قبل برای تشخیص بیماری‌های آلرژیکی انجام می‌شود. ابتدا یک قطره از آلرژن مورد نظر (معمولاً عصاره تجاری موجود از گرده‌ گیاهان، کپک‌ها، غذاها، شوره حیوانات خانگی و غیره) روی پوست قرار داده‌می‌شود و سپس با سوزن پوست را سوراخ می‌کنند یا خراش می‌دهند. بعد از خراش پوست، آزمایش‌ها حدود ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارند. برحسب سن، و علائم، آزمایش‌های پوستی مختلفی می‌تواند انجام شود. در آزمایش مثبت پوستی یک برآمدگی قرمز رنگ شبیه به نیش پشه ظاهر می‌شود. این آزمایش با کنترل‌های مثبت و منفی مقایسه می‌شود، که کنترل‌ها شامل دو آزمایش پوستی دیگر همراه با آلرژن‌های مورد آزمایش هستند.

کنترل مثبت معمولاً با استفاده از هیستامین است؛ این آزمایش کنترل در افرادی که از داروهای آنتی‌هیستامین مانند بنادریل (Benadryl) استفاده نمی‌کنند، برآمدگی قرمز و خارش‌دار ایجاد می‌کند. امکان حساسیت به هیستامین وجود ندارد، زیرا این ماده شیمیایی به‌طور طبیعی در بدن حضور دارد. نتیجه مثبت آزمایش پوست هیستامین یعنی، هر آزمایش پوستی که در همان زمان انجام شود و نتیجه منفی داشته باشد، منفی واقعی است.

کنترل منفی معمولاً توسط آب‌نمک یا نمک است. هدف از انجام این آزمایش، اطمینان از عدم‌وجود اثر تحریکی ورود سوزن به پوست و مداخله آن در نتیجه آزمایش است. نتیجه منفی آزمایش پوست همراه با نتیجه منفی آزمایش کنترل، تضمین می‌کند که نتایج مثبت آزمایش پوست به دلیل اثر تحریکی سوزن در یک فرد دارای پوست حساس نیست.

اگر نتیجه آزمایش پوست پریک برای آلرژن‌های مختلف متفاوت باشد، اما سابقه آلرژیکی فرد پیشنهاد ‌‌کند که نتیجه باید مثبت باشد، آزمایش دیگری به نام تست داخل جلدی پوست (آزمایش اینترادرمال پوست) انجام می‌شود. آزمایش داخل‌جلدی ‌پوست که شامل تزریق آلرژن رقیق‌شده توسط سوزن به لایه زیرین پوست است، می‌تواند بیماری‌های آلرژیک بیشتری را نسبت به آزمایش پوستی پریک تشخیص دهد. متاسفانه آزمایش داخل جلدی ممکن است نتیجه کاذب منفی یا مثبت داشته باشد و نمی‌تواند برای آلرژن‌های غذایی استفاده شود.

آزمایش آلرژی چگونه در قالب آزمایش خون انجام می‌شود؟

آزمایش رادیوآلرژی (Radioallergosorbent testing) یک فرم منسوخ‌شده از آزمایش‌های آلرژی است که شامل اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های آلرژیک خاصی در نمونه خونی است.

با این که‌، RAST درحال‌حاضر در دسترس است، انواع جدیدی از آزمایش‌های خونی برای آلرژی شامل استفاده از تکنیک الایزا (Enzyme-linked immunosorbent assays) وجود دارد که در آن آنتی‌بادی آلرژیک در نمونه خونی به آلرژن متصل می‌شود و با اضافه‌کردن نشانگر، تغییر رنگ مشاهده می‌شود. تیرگی این تغییر رنگ می‌تواند می‌تواند اندازه‌گیری شده و در تعیین غلظت آنتی‌بادی آلرژیک موجود در خون مورد استفاده قرار گیرد. آزمایش خون آلرژی امروزه برای تشخیص و مدیریت آلرژن‌های غذایی مفید هستند.

آیا آزمایش آلرژی ایمن است؟

آزمایش پوستی کاملا ایمن است، مخصوصاً زمانی‌که توسط متخصص آلرژی باتجربه برای تشخیص آلرژی انجام شود. بروز واکنش‌های آلرژیک در بدن که آنافیلاکسی (Anaphylaxis) نامیده می‌شود، در اثر انجام آزمایش پوستی نادر است؛ با این حال، با توجه به احتمال وقوع واکنش آنافیلاکسی در نتیجه آزمایش پوست، این آزمایش فقط باید در مطب پزشک یا آزمایشگاه مجهز انجام شود.

آزمایش آلرژی برای کودکان خردسال و نوزادان نیز بی‌خطر است. معمولا نوزادان برای آلرژن‌های غذایی، کنه، گردوغبار و حیوانات خانگی مورد آزمایش قرار می‌گیرند.

آزمایش خون آلرژی بر روی نمونه خونی انجام می‌شود و احتمال ایجاد واکنش آلرژیک توسط بدن در برابر آن وجود ندارد. اما ممکن است فرد در اثر خون‌گیری برخی عوارض جانبی مانند غش، خون‌ریزی بیش‌ازحد یا عفونت را تجربه کند که شایع نیستند.

چه زمانی آزمایش خون به جای آزمایش پوستی انجام می‌شود؟

گروه خاصی از افراد نمی‌توانند آزمایش پوست را انجام دهند و آزمایش خون آلرژی برای آن‌ها مناسب‌تر است.

این افراد شامل موارد زیر هستند:

• افرادی که نمی‌توانند مصرف داروهای آنتی‌هیستامین را متوقف کنند.
• افرادی‌که پوست حساس دارند و این حساسیت، باعث نتیجه کاذب آزمایش پوستی می‌شود.
• کسانی‌که داروهای کاهنده فشارخون مثل مسدود‌کننده‌های گیرنده بتا را مصرف می‌کنند.
• کسانی‌که بیماری قلبی و ریوی حاد دارند که در صورت بروز واکنش آنافیلاکسی در آزمایش پوستی، خطر جدی آن‌ها را تهدید خواهد کرد.