بیماری نورومیلیت‌اپتیکا (NMO) یک فرآیند التهابی و خودایمنی نادر ولی شدید است که با ازبین‌بردن پوشش میلینی نورون‌ها، سیستم‌عصبی مرکزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. NMO به‌طورعمده بر‌ نخاع و اعصاب بینایی که سیگنال‌ها را از چشم به مغز منتقل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. این بیماری در نهایت می‌تواند باعث فلج و کوری شود.

NMO اغلب در دوران کودکی بروز می‌کند. همچنین، افراد بزرگسالی که در دهه ۴۰ زندگی خود قرار دارند را نیز درگیر می‌کند. این بیماری اغلب در خانم‌ها شایع است، اما آقایان نیز به آن مبتلا می‌شوند. قبلا تصور می‌شد که NMO نوعی مالتیپل‌اسکلروزیس (MS) است، اما امروزه می‌دانیم که این دو، شرایط کاملا متفاوتی هستند. این دو بیماری برخی از علائم مشابه را دارند اما این علائم در NMO شدیدتر است. مشکلات بینایی در MS یک چشم را درگیر می‌کند، اما NMO همزمان هر دو چشم را درگیر می‌کند.

علت بیماری نورومیلیت‌اپتیکا (NMO)

این بیماری به دلیل حمله سیستم‌ایمنی به غلاف میلین که پوشش اطراف سلول‌های عصبی را تشکیل می‌دهد، ایجاد می‌شود. سیستم‌ایمنی به خصوص به میلین‌های موجود در نخاع و اعصاب مرکزی حمله می‌کند. معمولا افراد مبتلا به NMo، عود بیماری را به فاصله چند ماه تجربه می‌کنند. بین این زمان‌های عود بیماری، علائم بیماری کمی بهبود پیدا می‌کند.

علائم بیماری NMO

• درد چشم‌ها
• از دست‌دادن بینایی
• احساس ضعف یا بی‌حسی در بازو و پاها
• فلج‌شدن پاها و بازوها
• اختلال در کنترل مثانه یا روده
• استفراغ و سکسکه غیرقابل‌کنترل

نحوه تشخیص بیماری NMO

پزشک با توجه به علائم، آزمایش‌های مختلفی را برای تشخیص NMO تجویز می‌کند که عبارتند از:

• اسکن MRI از مغز و نخاع
• آزمایش برای بررسی نحوه عملکرد اعصاب مرکزی
• تهیه نمونه خونی و مایع‌ مغزی‌نخاعی برای بررسی علائم این بیماری

نحوه درمان NMO

متخصصان معتقدند که این بیماری قابل‌درمان نیست. اما پزشک می‌تواند دارو یا سایر روش‌های درمانی را برای کاهش اثرات بیماری و بهبود علائم تجویز کند، که شامل موارد زیر است:

• داروهای کورتیکواستروئیدی برای متوقف‌کردن تأثیر سیستم‌ایمنی بر سیستم‌عصبی
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم‌ایمنی
• تعویض پلاسمای خون (Plasmapheresis) که باعث حذف پروتئین‌هایی می‌شود که در ایجاد این بیماری نقش دارند

سایر درمان‌ها برای تسکین درد، کنترل روده و مثانه

مولتیپل‌اسکلروزیس (MS)

MS شرایطی است که مغز و نخاع را درگیر می‌کند، که دربردارنده طیف وسیعی از علائم بالقوه مثل مشکلات بینایی، مشکلات حرکتی اندام‌هایی مثل بازو و پاها و حفظ تعادل است.

این بیماری یک وضعیت دائمی است و می‌تواند باعث ناتوانی‌های جدی می‌شود، اما گاهی اوقات خفیف است. بیشتر اوقات می‌توان علائم را درمان کرد.

اگرچه MS در همه سنین می‌تواند بروز پیداکند، ولی بیشتر در دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی افراد تشخیص داده می‌شود. این بیماری در خانم‌ها ۲ تا ۳ برابر شیوع بیشتری دارد. MS یکی از شایع‌ترین انواع ناتوانی‌ در بزرگسالان جوان است.

علت بیماری مولتیپل‌اسکلروزیس (MS)

MS یک بیماری خودایمنی است و زمانی اتفاق می‌افتد که در آن سیستم‌ایمنی به اشتباه به بخش‌های سالم بدن -در این مورد، مغز یا نخاع سیستم‌عصبی- حمله می‌کند. در MS، پوشش اطراف نورون‌های عصبی که نقش محافظتی دارند، مورد حمله‌ی سلول‌های ایمنی قرار گرفته و باعث آسیب به غلاف میلین و لایه‌زیرین آن می‌شود. در نتیجه، انتقال پیام‌های عصبی در طول اعصاب آهسته شده و یا متوقف می‌شود.

علت اصلی حمله سیستم‌ایمنی به سلول‌های خودی مشخص نیست اما تصور می‌شود مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی دخیل هستند.

علائم MS

علائم MS از فردی به فرد دیگر می‌تواند متفاوت باشد و هر بخشی از بدن را درگیر کند. علائم اصلی عبارتند از:

• خستگی
• به سختی راه‌رفتن
• مشکلات بینایی مثل تاریِ دید
• اختلال در کنترل مثانه
• بی‌حسی یا مورمور ‌شدن بخش‌های مختلف بدن
• سفتی و اسپاسم عضلانی
• اختلال در تعادل یا هماهنگی بدن
• مشکل در تفکر، یادگیری و برنامه‌ریزی

برحسب نوع MS، علائم ممکن است در مراحل مختلف ظاهر شده و سپس ناپدید شوند، یا با گذشت زمان بدتر شوند و بیماری پیشرفت کند.

نحوه درمان MS

برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• درمان عود بیماری و تسریع بهبودی با داروهای استروئیدی (مثل پردنیزون) برای مدت‌کوتاه
• درمان‌های ویژه برای علائم خاص هر فرد
• درمان برای کاهش عود بیماری با استفاده از داروهایی به نام درمان‌های اصلاح کننده بیماری (Disease-modifying therapies)
• تعویض پلاسما
• فیزیوتراپی برای کمک به بهبود سفتی عضلات
• داروهایی برای کاهش خستگی