معمولا تشخیص سرطان کبد زمانی شروع می‌شود که یک آزمایش چکاپ نشان ‌دهد کبد شما مشکل دارد. پزشک در مورد علائمی که دارید از شما سؤال می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. بر اساس این اطلاعات، ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد یا آزمایش‌هایی را برای بررسی سرطان کبد یا سایر مشکلات سلامتی تجویز نماید.

روند تشخیص گاهی ممکن است طولانی و ناامیدکننده به نظر برسد. طبیعی است که نگرانی داشته باشید، اما به یاد داشته باشید که سایر بیماری‌ها نیز می‌توانند علائمی مشابه سرطان کبد ایجاد کنند. برای پزشکان مهم است که قبل از تشخیص سرطان کبد، علائم سایر بیماری‌ها را بررسی نموده و رد کنند.

تست‌هایی که در این مطلب آمده است معمولا برای رد یا تشخیص سرطان کبد استفاده می‌شود. بسیاری از آزمایش‌های مشابهی که برای تشخیص سرطان استفاده می‌شود برای پیدا کردن مرحله بیماری (این که سرطان تا چه حد گسترش یافته است) تجویز می‌شود. پزشک شما همچنین ممکن است تست‌های دیگری را برای بررسی سلامت عمومی شما و کمک به برنامه‌ریزی درمان پیشنهاد دهد.

سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی

احتمالا موارد زیر در جلسه معاینه بررسی می‌شود تا بر اساس آنها پزشک به مراحل بعدی تشخیص برود:

• علائمی که سرطان کبد را نشان می‌دهد
• زخم کبد (سیروز)
• عفونت با ویروس هپاتیت B (HBV) یا ویروس هپاتیت C (HCV)
• سابقه نوشیدن مقادیر زیادی الکل
• سابقه مصرف دخانیات

پزشک همچنین ممکن است در مورد سوابق خانوادگی شما سؤالاتی بپرسد:

• وجود سرطان کبد در اعضای خانواده
• عوامل زمینه‌ساز سرطان کبد
• وجود سایر سرطان‌ها

معاینه فیزیکی به پزشک اجازه می‌دهد تا به دنبال هر نشانه‌ای از سرطان کبد باشد. پزشک در طول معاینه فیزیکی:

• شکم‌تان را بررسی می‌کند تا بفهمد آیا اندام‌ها بزرگتر از حد طبیعی هستند، و یا تجمع مایعات (آسیت) وجود دارد یا خیر،
• زرد شدن چشم‌ها یا پوست (یرقان) را بررسی می‌کند،
• تورم پاها و پاها و تجمع مایعات (اِدِم) را بررسی می‌کند.

سپس پزشک معالج تست‌هایی برای تشخیص عوامل زمینه‌ساز مشکلات سلامتی شما تجویز می‌کند.

تست شمارش کامل خون (CBC)

آزمایش CBC، تعداد و کیفیت گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون را اندازه‌گیری می‌کند. آزمایش CBC برای جمع‌آوری اطلاعات اساسی در مورد سلامت عمومی شما انجام می‌شود.

تست‌های شیمی خون

آزمایش‌های شیمیایی خون، مواد شیمیایی خاصی را در خون اندازه‌گیری نموده و نشان می‌دهند که اندام‌های خاص بدن شما، در چه حد خوب کار می‌کنند. آزمایش‌های شیمیایی خون که برای تشخیص سرطان کبد استفاده می‌شود شامل موارد زیر است.

تست‌های عملکرد کبد

آزمایش عملکرد کبد (که به آن پانل کبد نیز گفته می‌شود) گروهی از آزمایش‌های خون است که اغلب با هم سفارش داده می‌شوند. اگرچه این تست‌ها قادر نیستند سرطان کبد را تشخیص دهند، اما می‌توانند به پزشک بگویند که آیا مشکلی در کبد وجود دارد یا خیر.

• آلبومین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می‌شود. سطح پایین آلبومین نشان می‌دهد که کبد شما آسیب دیده است.
• بیلی‌روبین زمانی ساخته می‌شود که سلول‌های قرمز قدیمیِ خون (RBC) تجزیه شوند. کبد، بیلی‌روبین را جذب و استفاده می‌کند. سطح بالای بیلی‌روبین ممکن است به این معنی باشد که کبد به درستی کار نمی‌کند. تجمع بیلی‌روبین در بدن می‌تواند باعث بروز زردی شود.
• تست زمان پروترومبین (PT) مقدار زمانی است که لخته شدن خون طول می‌کشد. کبد انسان پروتئین‌هایی به نام عوامل انعقادی را تولید می‌کند که خون برای لخته شدن به آن نیاز دارد. پزشکان از آزمایش‌های خونریزی و فاکتور لخته شدن خون استفاده می‌کنند تا ببینند بدن چقدر می‌تواند خون را لخته کند. زمان لخته شدنِ آهسته‌ ممکن است به دلیل آسیب یا بیماری کبدی ایجاد شود.
• فسفاتاز قلیایی (ALP) یک نوع آنزیم است که در کبد و سایر بافت‌های بدن یافت می‌شود. سطح بالای ALP ممکن است نشانه‌ای از آسیب کبدی باشد.
• آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آنزیمی است که در سلول‌های کبد و قلب یافت می‌شود. وقتی سلول‌های کبد یا قلب آسیب می‌بینند، AST در خون آزاد می‌کنند. سطح بالای AST در خون می‌تواند بیانگر آسیب یا بیماری کبدی باشد.
• آلانین آمینوترانسفراز (ALT) آنزیمی است که در کبد و کلیه‌ها یافت می‌شود. مقادیر بالای ALT در خون، اغلب قبل از بروز علائم آسیب کبدی یافت می‌شود.

سونوگرافی

سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از اعضای بدن استفاده می‌کند. در این مورد، سونوگرافی برای دیدن این‌که آیا کبد بزرگ‌تر از حد طبیعی است تجویز می‌شود. همچنین می‌توان از آن برای بررسی این‌که آیا کبد حالت جامد دارد یا پر از مایعاتی مانند کیست است، استفاده کرد.

سی تی اسکن (CT)

اسکن توموگرافی کامپیوتری یا CT از تجهیزات اشعه ایکس ویژه برای ساخت تصاویر سه‌بعدی از اندام‌ها، بافت‌ها، استخوان‌ها و رگ‌های خونی در داخل بدن استفاده می‌کند.

برای تشخیص سرطان کبد، احتمالا ۴ بار سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود، که سی‌تی‌اسکن ۴-فاز یا چند فاز نامیده می‌شود. ابتدا یک سی‌تی‌اسکن بدون کنتراست انجام می‌شود؛ سه اسکن بعدی، پس از تزریق کنتراست به ورید انجام می‌شود. چگونگی جریان یافتنِ ماده کنتراست از طریق کبد، می‌تواند به پزشکان بگوید که آیا تومور موجود در کبد، سرطانی است یا خیر. وقتی پزشکان سرطان کبد را با سی‌تی‌اسکن شناسایی می‌کنند، نیازی به بیوپسی کبد ندارند.

پزشکان همچنین از سی‌تی‌اسکن برای کسب اطلاعات در مورد اندازه، شکل و مکان تومور استفاده می‌کنند. همچنین یافتن علائمی که نشان می‌دهد سرطان به غدد لنفاوی، بافت‌ها یا اندام‌های نزدیک گسترش یافته است، با سی‌تی‌اسکن امکان‌پذیر است. سی‌تی‌اسکن علاوه بر این به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که آیا تومور کبد می‌تواند با جراحی برداشته شود یا نه.

ام آر آی (MRI)

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI روشی است که از نیروهای مغناطیسی قدرتمند و امواج فرکانس رادیویی برای ایجاد تصاویری از اندام‌ها، بافت‌ها، استخوان‌ها و رگ‌های خونی استفاده می‌کند. به کمک کامپیوتر، تصاویر دریافتی به عکس‌های سه‌بعدی تبدیل می‌شود.

از MRI برای جستجوی علائمی که نشان می‌دهد سرطان کبد به غدد لنفاوی، بافت‌ها یا اندام‌های نزدیک گسترش یافته است، استفاده می‌شود.

بیوپسی

پزشک در طول بیوپسی، بخشی کوچکی از بافت‌ها یا سلول‌ها را از بدن خارج می‌کند تا در آزمایشگاه بررسی شوند. گزارش یک پاتولوژیست نشان می‌دهد که آیا سلول‌های سرطانی در نمونه دیده می‌شود یا خیر.

در بیشتر موارد، پزشکان از سی‌تی‌اسکن برای تشخیص سرطان کبد استفاده می‌کنند. اگر بر اساس نتایج این آزمایش نتوانند تأیید کنند که تومور در کبد وجود دارد، احتمالا بیوپسی کبد انجام می‌شود.

بیوپسی سوزنی هسته، از یک سوزن برش بزرگ و توخالی برای برداشتن نمونه‌ای به شکل یک استوانه از تومور استفاده می‌کند. این نوع بیوپسی، رایج‌ترین روش نمونه‌برداری برای سرطان کبد است زیرا بافت کافی برای تشخیص پزشکان فراهم می‌کند.

آزمایش هپاتیت

اگر پزشک حدس بزند شما سرطان کبد دارید، برای بررسی ویروس‌های هپاتیت، آزمایش خون تجویز می‌کند. عفونت مزمن با ویروس هپاتیت B (HBV) یا ویروس هپاتیت C (HCV)، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

اشعه ایکس سینه

اشعه ایکس از دوزهای کوچک تشعشع برای ایجاد عکس‌هایی از قسمت‌هایی از بدن استفاده می‌کند. از این تست برای دیدن این که آیا سرطان کبد به ریه‌ها گسترش یافته است، استفاده می‌شود.

تست‌های نشانگر تومور (تومور مارکر)

نشانگرهای تومور موادی هستند که در خون، بافت‌ها یا مایعاتِ خارج‌شده از بدن انسان یافت می‌شوند. مقدار غیرطبیعی نشانگر تومور ممکن است به این معنی باشد که فرد مبتلا به سرطان کبد است.

آزمایش‌های نشانگر تومور معمولا برای بررسی پاسخ شما به درمان سرطان استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از آنها برای تشخیص سرطان کبد استفاده کرد.

در گذشته، آلفا فتوپروتئین (AFP) نشانگر تومور مورد استفاده برای سرطان کبد بود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که AFP همچنین در افرادی که انواع دیگری از سرطان دارند، از جمله سرطان مجاری صفراوی داخل کبدی، می‌تواند بالاتر از حد معمول باشد. از آنجا که این آزمایش به طور خاص سرطان کبد را شناسایی نمی‌کند، پزشکان دیگر آن را به عنوان یک آزمایش تشخیصی برای سرطان کبد توصیه نمی‌کنند.