چرخه قاعدگی ماهانه، نتیجه فرآیندهای پیچیده در بدن شماست. در طول زندگی یک خانم، قاعدگی تغییر خواهد کرد و تکامل خواهد یافت. این مسئله می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی مرتبط با سن و یا عوامل دیگر مانند استرس، سبک زندگی، مصرف داروها و برخی بیماری‌ها باشد.

گاهی اوقات چرخه قاعدگی شما می‌تواند به‌طور ناگهانی تغییر کند. درک این که آیا این مسئله باید موجب نگرانی باشد یا خیر، کار آسانی نیست. 

در این مقاله، به موضوعاتی خواهیم پرداخت که باید در مورد تغییر ناگهانی در طول چرخه قاعدگی خود بدانید؛ انواع تغییرات قاعدگی، شایع‌ترین عوامل، علل کمتر شایع، و مواقعی که باید با یک پزشک تماس بگیرید.

طول چرخه قاعدگی طبیعی

سیستم تولید مثل خانم‌ها، چرخه منظمی از تغییرات را سپری می‌کند که آنها را برای بارداری آماده می‌کند. این چرخه، «چرخه قاعدگی» نامیده می‌شود. برجسته‌ترین ویژگی آن، خونریزی واژینال است و زمانی رخ می‌دهد که باردار نیستید و پوشش رحم یا «اندومتریوم» از بین می‌رود. این حالت، «قاعدگی» نامیده می‌شود.

به عنوان یک خانم، تقریباً هر ماه شروع به چرخه قاعدگی می‌کنید؛ معمولا این چرخه برای اولین بار در سنین بین ۱۰ تا ۱۶ سال اتفاق می‌افتد.

طول دوره قاعدگی متفاوت است، اما فاصله شروع یک دوره قاعدگی تا اولین روز دوره‌ی بعدی، به‌طور میانگین ۲۸ روز است. مدت‌زمان معمول جریان قاعدگی ۳ تا ۵ روز است، اما در عین حال بازه‌های ۱ تا ۸ روز را هم می‌توان طبیعی دانست.

اغلب چرخه قاعدگی شما به‌طور منظم ادامه خواهد داشت، مگر زمانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستید. این چرخه تا زمانی که به یائسگی برسید ادامه می‌یابد، معمولا کمی بعد از ۵۰ سالگی. کاهش طبیعیِ سطح استروژن در نهایت باعث یائسگی می‌شود.

عوامل زمینه‌ساز تغییرات ناگهانی در طول چرخه قاعدگی

دلایل زیادی برای تغییر ناگهانی طول قاعدگی وجود دارد که برخی از آنها طبیعی تلقی می‌شوند، اما احتمالا لازم باشد در موارد دیگر به پزشک مراجعه کنید.

وقتی که برای اولین بار شروع به قاعدگی می‌کنید، طبیعی است که یک چرخه قاعدگی نامنظم داشته باشید. همچنین در طول بارداری و بلافاصله پس از آن، و نیز زمانی که شروع به نزدیک شدن به یائسگی می‌کنید. اگر چرخه قاعدگی شما بیش از ۳۵ روز است و یا کمتر از ۴ تا ۹ دوره قاعدگی در سال دارید، باید برای بررسی قاعدگی‌های نامنظم به پزشک مراجعه کنید.

دوره‌های نامنظم

اگر قبلا قاعدگی منظم داشتید و اخیراً نامنظم شده‌اند، دچار عارضه‌ای به نام «الیگومنوره» (Oligomenorrhea) هستید. توصیه می‌شود هرگونه تغییرات غیرمنتظره در چرخه قاعدگی خود را به پزشک گزارش دهید. بسته به سابقه پزشکی‌تان، پزشک ممکن است آزمایش خون یا سایر آزمایش‌ها را برای اطمینان از این‌که مشکلی ندارید، تجویز کند:

• هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH): کاهش سطح این هورمون ممکن است نشانگر کم‌کاری تیروئید باشد.
• هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH): افزایش این هورمون می‌تواند نشان‌دهنده نارسایی اولیه تخمدان باشد.
• هورمون لوتئینیزه‌کننده (LH): افزایش سطح در مقایسه با FSH می‌تواند در تشخیص سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) کمک کند.
• پرولاکتین: افزایش سطح پرولاکتین می‌تواند نشان‌دهنده پرولاکتینوم باشد.
• ۱۷-OHP: سطح ۱۷-OHP می‌تواند به پزشک شما در تشخیص هیپرپلازی مادرزادی آدرنال کمک کند.
• قند خون: آزمایش HbA1c می‌تواند به تشخیص دیابت کمک کند.

خونریزی غیرطبیعی رحم

داشتن دوره‌های قاعدگی مکررتر از حد معمول، خونریزی غیرطبیعی رحم (AUB) نامیده می‌شود که می‌تواند حاد یا مزمن باشد. AUB حاد ممکن است به‌قدری شدید باشد که مجبور به مصرف مکمل‌های آهن یا انتقال خون به دلیل از دست دادن خون شوید. AUB مزمن، اشاره به بی‌نظمی در خونریزی قاعدگی در طی ۶ ماه گذشته دارد.

علل رایج پزشکی

هر یک از شرایط و عوارض زیر می‌تواند به‌طور بالقوه باعث تغییر ناگهانی در طول چرخه قاعدگی شود. دوره قاعدگی شما می‌تواند سبک‌تر یا شدیدتر از حد معمول باشد، و یا گاهی ممکن است زمان بیشتر یا کمتری بین دوره‌های قاعدگی شما وجود داشته باشد.

• بیماری تیروئید
• سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• بیماری التهابی لگن (PID)
• قند خون بالا و کنترل‌نشده
• استفاده از روش‌های ضدبارداری هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری یا IUD
• مصرف داروهایی مانند داروهای ضد صرع یا داروهای کنترل روان‌پریشی
• بارداری
• شیردهی
• ابلیشن اندومتریال (Endometrial ablation)
• کاهش وزن ناگهانی یا شدید و یا اختلالات تغذیه‌ای

یائسگی

یائسگی، رایج‌ترین دلیل تغییر در چرخه قاعدگی است. یائسگی در بیشتر افراد در حوالی ۵۰ سالگی رخ می‌دهد، اما حدود ۵% از خانم‌ها یائسگی زودرس را در سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی تجربه می‌کنند. حدود ۱٪ از خانم‌ها قبل از سن ۴۰سالگی این تغییر را تجربه می‌کنند. با نزدیک شدن یائسگی، دوره‌های قاعدگی شما ممکن است نامنظم شوند، بازه‌ای به نام پیش‌یائسگی (Perimenopause).

بر اساس تعریف مصطلح، یائسگی زمانی است که حداقل ۱۲ ماه پریود نشوید. این حالت به دلیل کاهش طبیعیِ سطح استروژن در اثر افزایش سن رخ می‌دهد. برخی از علل دیگر که می‌تواند یائسگی را تحریک کند عبارتند از:

• هیسترکتومی (Hysterectomy)
• برخی از روش‌های درمان اندومتریوز (Endometriosis)
• بعضی از روش‌های درمان سرطان پستان
• برخی از انواع شیمی‌درمانی

دلایلی که ممکن است پریود نشوید

عدم‌وجود چرخه قاعدگی برای حداقل ۶ ماه در افراد بین حدود ۱۲ تا ۴۹ سال، با نام آمنوره (Amenorrhea) شناخته می‌شود. شرایط و بیماری‌های مختلف می‌تواند باعث شود که شما یک دوره پریود از دست رفته داشته باشید.

شایع‌ترین علت آمنوره، بارداری است. این اولین چیزی است که در صورت تغییر ناگهانی چرخه قاعدگی باید بررسی شود. می‌توانید با انجام آزمایش بارداری در خانه یا مراجعه به پزشک و انجام آزمایش، احتمال بارداری را بررسی کنید.

فقدان قاعدگی معمولا به دو دسته تقسیم می‌شود:

آمنوره اولیه

در آمنوره اولیه، هرگز شروع به قاعدگی در بلوغ نمی‌کنید. علل رایج این امر عبارتند از:

• ناهنجاری‌های مادرزادی که با آن متولد می‌شوید
• مشکلات غدد درون‌ریز
• میزان غیرطبیعی هورمون جنسی

آمنوره ثانویه

اگر قبلا قاعدگی طبیعی داشتید که متوقف شده است، دچار آمنوره ثانویه هستید. این نوع آمنوره، شایع‌تر از آمنوره اولیه است و می‌تواند توسط عوامل متنوعی ایجاد شود که رایج‌ترین آنها عبارتند از:

• بارداری
• شیردهی
• کاهش وزن ناگهانی
• مشکلات تیروئید
• سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• استفاده از کنترل بارداری هورمونی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

برای بررسی هرگونه تغییر ناگهانی در طول چرخه قاعدگی لازم است به پزشک خود و یا پزشک متخصص زنان مراجعه کنید: دوره‌های پریود متوقف‌شده، قاعدگی دردناک، خونریزی غیرمعمول شدید، و یا چرخه‌های قاعدگی طولانی‌تر از حد معمول.

پزشک شما احتمالا معاینه لگن انجام داده و آزمایش خون تجویز خواهد کرد. بسته به علائمی که دارید، همچنین ممکن است سونوگرافی یا سایر روش‌های تشخیصی انجام گیرد. وی بر اساس داده‌هایی که از این طریق به دست می‌آورد، روند درمان را آغاز خواهد کرد.