کتون زیاد در خون یا ادرار به معنای احتمال ابتلا به کتواسیدوز دیابتی است. این بیماری می‌تواند تهدید‌کننده‌ی زندگی باشد؛ بنابراین، اطلاع از سطح کتون مهم است.
کتون چیست؟
کتون، نوعی ماده‌ی شیمیایی است که هنگام تجزیه‌ی چربی‌ها در بدن توسط کبد ایجاد می‌شود. بدن معمولاً از کتون در زمان ناشتایی، فعالیت‌های بدنی طولانی‌مدت یا زمانی که کربوهیدرات کافی در بدن نباشد به‌عنوان انرژی استفاده می‌کند. ممکن است بدون ایجاد مشکلی، سطح کتون در بدن کم باشد.
اما سطح بالای کتون در خون نشان‌دهنده‌ی این است که چیزی به‌درستی کار نمی‌کند. می‌توانید سطح بالای کتون را با بررسی مقدار آن ارزیابی کنید. پزشک در مورد سطح هدف و چگونگی رسیدن به آن راهنمایی خواهد کرد. در صورتی که برای درمان دیابت از انسولین استفاده می‌کنید، بدن باید از انسولینی که به آن می‌دهید در تولید انرژی استفاده کند. اما اگر انسولین کافی نباشد، برای تولید انرژی از چربی استفاده می‌شود و زمانی که از چربی برای تولید انرژی استفاده می‌شود کبد شروع به تولید کتون می‌کند.
زمانی که کتون در خون تجمع یابد، می‌تواند اسیدی شده و منجر به کتواسیدوز دیابتی (DKA) شود. این بیماری می‌تواند زندگی شما را تهدید کند؛ بنابراین، باید در مورد علائم کتواسیدوز دیابتی برای اطلاع از آن و نحوه‌ی درمان آن مطلع باشید.
در صورت ابتلا به دیابت نوع ۱ نسبت به افرادی که به انواع دیگر دیابت مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به کتواسیدوز دیابتی هستید. اما اگر به دیابت نوع ۲ مبتلا هستید و از انسولین استفاده می‌کنید همچنان باید از علائم کتواسیدوز دیابتی مطلع باشید.
DKA همچنین در افرادی که هنوز دیابت نوع ۱ در آنها تشخیص داده نشده است، به‌ویژه در کودکان شایع است. پس اگر والدین کودکی هستید و اطلاعات زیادی در مورد دیابت ندارید این مقاله می‌تواند برای‌تان مفید باشد. همچنین، می‌توانید آن را به افرادی که فکر می‌کنید می‌توانند از این مقاله استفاده کنند، ارسال کنید.
چه زمانی کتون رسوب می‌کند؟
در صورتی که انسولین کافی دریافت نکنید یا انسولین را به‌طور منظم تزریق نکنید بیشتر در معرض تجمع کتون هستید. گاهی‌اوقات بیشتر از حد معمول به انسولین و بررسی سطح قند خون نیاز دارید. در مواردی مانند:
احساس خوبی ندارید- آسیب‌دیده یا جراحی انجام داده‌اید
- باردار هستید
- در دوره‌ی قاعدگی هستید
همه‌ی این زمان‌ها فقط بخشی از زندگی عادی هستند و می‌توانند یادآوری کنند که دیابت همیشه در پس زمینه وجود دارد.
علائم کتون
باید هر کاری را که می‌توانید انجام دهید تا از تجمع کتون‌ها در بدن جلوگیری کنید. اطلاع از زمانی که بدن شروع به تولید کتون می‌کند گام مهمی است.
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر وجود کتون در خون یا ادرار خود را بررسی کنید:
- تنفسی که بوی میوه دارد (این به علت وجود کتون است)
- سطح بالای قند خون (که هایپر نامیده می‌شود)
- رفتن مکرر به دستشویی
- تشنگی شدید
- احساس خستگی بیش‌از‌حد معمول
- شکم‌درد
- تغییر در تنفس (اغلب تنفس عمیق)
- گیجی
- غش کردن
- احساس بیماری یا مریض شدن
ممکن است در عرض ۲۴ ساعت متوجه این علائم شوید. اما احتمال دارد علائم زو‌تر نیز بروز دهند. در صورتی که متوجه سطح بالای کتون شدید یا اگر والدین هستید و علائم کتون بالا در را در کودک‌تان مشاهده کردید باید سریعاً عمل کنید.
افزایش سطح کتون نشان‌دهنده‌ی اتفاقاتی است که در بدن می‌افتد، ولی می‌توان آنّها را بهبود داد. دانستن علائم کتون اولین قدم است. در مرحله‌ی بعدی باید سطح کتون را بررسی کرده و به پزشک مراجعه کنید.
انجام
انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
غربالگری دیابت
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
آزمایش HbA1c (A1c)
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
تست‌های روتین دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
آزمایش کتون
می‌توانید کتون را در خون یا ادرار بررسی کنید اما نتایج می‌توانند متفاوت باشند. بررسی خون سطح واقعی کتون را در بدن نشان می‌دهد ولی بررسی ادرار سطح کتون را در چند ساعت گذشته نشان می‌دهد.
بررسی کتون در سطح خون
بهترین راه برای بررسی کتون استفاده از مانیتور کتوز است. این نوع مانیتور همانند مانیتور سطح قند خون عمل می‌کند. با استفاده از یک دستگاه بر روی انگشت ضربه می‌زنید و خون را به نوار تست زده و در مانیتور قرار می‌دهید.
بررسی کتون در ادرار
برای بررسی وجود کتون در ادرار باید نوار تست مناسبی داشته باشید. همچنین، برای انجام این کار نیازی به مانیتور ندارید فقط روی نوار تست ادرار کرده و منتظر بمانید تا رنگ تغییر کند. سپس رنگ نوار تست را با نمودار رنگی مطابقت دهید تا سطح کتون خود را ببینید.
در صورتی که سطح کتون بالا باشد چه باید کرد؟
سطح طبیعی کتون از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در صورتی که سطح کتون در خون‌تان بالا باشد در معرض خطر ابتلا به کتواسیدوز هستید. در صورتی که کتواسیدوز تشخیص داده شد به نزدیک‌ترین آزمایشگاه یا بیمارستان مراجعه کنید زیرا احتمالاً به درمان نیاز دارید. اگر مشکوک هستید که به کتواسیدوز مبتلا هستید یا نه به پزشک مراجعه کنید.
نقش کتون در رژیم غذایی و کاهش وزن
کتون‌ها زمانی تولید می‌شوند که بدن چربی‌ها را تجزیه کند. به این معنی که ممکن است در صورت داشتن سطوح بالای کتون متوجه کاهش وزن شوید.
آیا رژیم کتوژنیک منجر به کتواسیدوز می‌شود؟
پیروی از رژیم کتوژنیک لزوماً منجر به کتواسیدوز نمی‌شود. رژیم کتونی زمانی منجر به کتواسیدوز می‌شود که بدن چربی ذخیره‌شده را تجزیه می‌کند تا انرژی تولید کند. ممکن است نگران شوید که کتون اضافی در خون منجر به کتواسیدوز شود ولی تا زمانی که لوزالمعده انسولین کافی را تولید می‌کند یا در صورت ابتلا به دیابت، انسولین کافی را دریافت می‌کنید و خون‌تان اسیدی نمی‌شود این نوع کتون منجر به کتواسیدوز نمی‌شود. در هر صورت اگر قصد انجام رژیم کتونی را دارید با پزشک خود مشورت کنید. در صورت ابتلا به کتواسیدوز و به دلیل تجمع کتون، خون اسیدی شده و سطح قند خون به دلیل نبود انسولین بالا می‌رود.
رژیم کتونی
برخی از افراد برای کاهش وزن از رژیم کتونی پیروی می‌کنند که رژیم کتوژنیک نامیده می‌شود. این نوعی رژیم کم‌کربوهیدرات است که کتون را در خون ایجاد می‌کند. ما رژیم کتونی را برای درمان دیابت پیشنهاد نمی‌کنیم زیرا مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این نوع رژیم مؤثر یا امن است.
دیابت پایان راه نیست!
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
← مجله سلامت دیابت
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه