پیش‌دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که سطح گلوکز خون افزایش پیدا کند اما به اندازه‌ای زیاد نیست که به‌عنوان دیابت درنظر گرفته شود. در صورت عدم‌درمان پیش‌دیابت، می‌تواند به دیابت نوع دو تبدیل شود. دیابت نوع دو، بیماری مزمنِ همراه با عوارض قلبی، کلیوی، عصبی، چشمی و عروق خونی است.
کاهش وزن اضافی
اضافه وزن باعث التهاب خفیف در سراسر بدن می‌شود. این التهاب باعث مقاومت به انسولین می‌شود که در آن سلول‌ها پاسخ درستی به انسولین نمی‌دهند. انسولین هورمونی است که به سلول‌ها کمک می‌کند تا غذای مصرفی را به انرژی تبدیل کند. در اثر مقاومت به انسولین، سطح قند خون افزایش کرده و به‌طور بالقوه به اندام‌های اساسی بدن مانند کلیه‌ها، چشم‌ها، اعصاب، قلب و عروق خونی آسیب می‌زند.
تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، کاهش وزن می‌تواند به‌طور بالقوه از وقوع دیابت نوع ۲ جلوگیری کند.
طبق مطالعه‌ای، افراد مبتلا به پیش دیابتی که ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن خود را از دست دادند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آن‌ها در عرض سه سال، تا ۵۴ درصد کاهش پیدا کرد. افرادی که ۱۰ درصد از وزن بدن خود را کم کردند، در طی سه سال، خطر ابتلا به دیابت در آن‌ها ۸۵ درصد کاهش پیدا کرد.
مصرف وعدههای غذایی مغذی
رژیم غذایی واحدی وجود ندارد که مناسب افراد مبتلا به پیش‌دیابت باشد. اما توصیه می‌شود یک برنامه‌ی غذایی شامل مقدار زیادی فیبر، سبزیجات غیر‌نشاسته‌ای (مانند کلم بروکلی یا فلفل) و غلات کامل داشته باشد.
ترکیباتی که حاوی قندهای افزودنی و مصنوعی هستند باید از برنامه‌ی غذایی حذف شوند. همچنین به جای نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قند مانند نوشابه معمولی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای شیرین و قهوه، نوشیدن آب پیشنهاد می‌شود.
رژیم‌های غذایی زیر برای پیش‌دیابت مورد قبول هستند:
رژیم غذایی مدیترانه‌ای: این برنامه غذایی بر روی مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، روغن زیتون، لوبیا، آجیل و حبوبات تأکید می‌کند. مصرف مقدار کم تا متوسط ماهی، مرغ و لبنیات در این برنامه مجاز است.
رویکردهای غذایی برای توقف فشارخون بالا (DASH): رژیم غذایی DASH شامل چهار تا پنج وعده صرف میوه، چهار تا پنج وعده مصرف سبزیجات و دو تا سه وعده استفاده از لبنیات کم‌چرب در روز است. در این رژیم، کمتر از ۲۵ درصد از کالری دریافتی روزانه می‌تواند از طریق چربی باشد.
رژیم‌های گیاهی: این رژیم‌ها حاوی غلات، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و آجیل هستند. با توجه به نوع رژیم غذایی، از مصرف غذاهای حیوانی مثل گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ باید پرهیز کرد.
شرکت در فعالیت‌های فیزیکی منظم
ورزش منظم در افراد مبتلا به پیش‌دیابت، حساسیت به انسولین (توانایی بدن برای پاسخ به انسولین) را افزایش می‌دهد. همچنین عملکرد قلب، ریه و سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد.
برای پیشگیری یا کنترل دیابت، افراد بزرگسال باید در هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند که معادل ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع، ایروبیک یا دوچرخه سواری در هر روزِ هفته است.
همچنین باید دو یا چند روز در هفته فعالیت‌های تقویت‌کننده‌ی عضلات برای عضلات اصلی مانند باسن، شکم، سینه، شانه‌ها و بازوها انجام شود.
قبل از شروع برنامه‌ی ورزشی، مشاوره با یک متخصص ضروری است زیرا ممکن است به دلیل داشتن بیماری یا عارضه‌ی ناشی از دیابت، محدودیت خاصی برای انجام برخی ورزش‌ها داشته باشید. برای مثال، اگر آسیب عصبی ناشی از پیش‌دیابت باعث درد در پاها شود، برای جلوگیری از ایجاد زخم لازم است تا مراقبت‌های لازم انجام شود.
سایر تغییرات سبک زندگی برای کنترل یا بهبود پیش‌دیابت:
رژیم غذایی مدیترانه‌ای: این برنامه غذایی بر روی مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، روغن زیتون، لوبیا، آجیل و حبوبات تأکید می‌کند. مصرف مقدار کم تا متوسط ماهی، مرغ و لبنیات در این برنامه مجاز است.
- رویکردهای غذایی برای توقف فشارخون بالا (DASH): رژیم غذایی DASH شامل چهار تا پنج وعده صرف میوه، چهار تا پنج وعده مصرف سبزیجات و دو تا سه وعده استفاده از لبنیات کم‌چرب در روز است. در این رژیم، کمتر از ۲۵ درصد از کالری دریافتی روزانه می‌تواند از طریق چربی باشد.
- رژیم‌های گیاهی: این رژیم‌ها حاوی غلات، میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و آجیل هستند. با توجه به نوع رژیم غذایی، از مصرف غذاهای حیوانی مثل گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ باید پرهیز کرد.
انجام
انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
غربالگری دیابت
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
آزمایش HbA1c (A1c)
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
تست‌های روتین دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
شرکت در فعالیت‌های فیزیکی منظم
ورزش منظم در افراد مبتلا به پیش‌دیابت، حساسیت به انسولین (توانایی بدن برای پاسخ به انسولین) را افزایش می‌دهد. همچنین عملکرد قلب، ریه و سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد.
برای پیشگیری یا کنترل دیابت، افراد بزرگسال باید در هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند که معادل ۳۰ دقیقه پیاده روی سریع، ایروبیک یا دوچرخه سواری در هر روزِ هفته است.
همچنین باید دو یا چند روز در هفته فعالیت‌های تقویت‌کننده‌ی عضلات برای عضلات اصلی مانند باسن، شکم، سینه، شانه‌ها و بازوها انجام شود.
قبل از شروع برنامه‌ی ورزشی، مشاوره با یک متخصص ضروری است زیرا ممکن است به دلیل داشتن بیماری یا عارضه‌ی ناشی از دیابت، محدودیت خاصی برای انجام برخی ورزش‌ها داشته باشید. برای مثال، اگر آسیب عصبی ناشی از پیش‌دیابت باعث درد در پاها شود، برای جلوگیری از ایجاد زخم لازم است تا مراقبت‌های لازم انجام شود.
سایر تغییرات سبک زندگی برای کنترل یا بهبود پیش‌دیابت:
- ترک سیگار
- داشتن خواب کافی (حداقل هفت ساعت خواب بدون وقفه در شبانه‌روز)
- کاهش فعالیت‌هایی که تحرک در آن‌ها وجود ندارد (مانند انجام کارهایی که مدت طولانی نیاز به یک‌جا نشستن دارند)
- مدیریت و کنترل استرس
- شرکت در برنامه‌های آموزشی و حمایتی پیش‌دیابت برای حفظ سبک زندگی سالم
تجویز دارو
تغییر سبک زندگی راهکار اصلی برای کنترل پیش‌دیابت است. با این وجود، در برخی موارد، پزشک ممکن است دارویی به نام گلوکوفاژ (متفورمین) را برای بیمار تجویز کند که خطر ابتلا به دیابت نوع دو را کاهش می‌دهد.
برای افرادی که چاق هستند، کمتر از ۶۰ سال سن دارند یا سابقه‌ی دیابت بارداری (دیابتی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود) را دارند، تجویز متفورمین می‌تواند مفید باشد.
گاهی همراه با پیش‌دیابت فرد دارای فشار خون بالا و کلسترول بالا نیز است که در این حالت ممکن است داروهایی برای کاهش فشار خون و کلسترول نیز تجویز شوند.
محققان دریافتند که برای افراد مبتلا به پیش‌دیابت، استرول‌های گیاهی و اسیدهای چرب امگا ۳ برای کاهش التهاب، مقاومت به انسولین و متابولیسم گلوکز می‌تواند تأثیرگذار باشد. در مطالعه‌ی دیگری، محققان دریافتند که مکمل روی (+ZN2) باعث کاهش گلوکز خون، مقاومت به انسولین و کاهش احتمال تبدیل پیش‌دیابت به دیابت می‌شود.
کاهش استرس نیز برای کنترل پیش‌دیابت ضروری است. ورزش یوگا یکی از راهکارهای مؤثر برای مدیریت استرس است.
دیابت پایان راه نیست!
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
← مجله سلامت دیابت
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه