اعداد، در زندگی افراد دیابتی نقش پُررنگی را ایفا می‌کنند. سطح قند خون، گِرم‌های کربوهیدرات مصرفی و واحد‌های انسولین نمونه‌هایی از مهم‌ترین آنها هستند ولی لازم است بدانید که اعداد مربوط به غربالگری به داشتن زندگی سالم کمک می‌کند. در صورت ابتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲، احتمالاً در خطر بیماری‌های جدی مثل بیماری قلبی، کلیوی و چشم‌ها هستید.
در این مقاله، فهرستی از آزمایش‌های غربالگری برای افراد دیابتی آورده شده است.
نوعی آزمایش خونی است که متوسط گلوکز خون را در طی ۲ تا ۳ ماه گذشته اندازه می‌گیرد. مقدار A1c کمتر از ۷/۵ درصد «طبیعی»، بین ۷/۵ تا ۴/۶ «پیش‌دیابت» و بیشتر از ۵/۶ نشان‌دهنده‌ی «دیابت» است.
میزان A1c بالا نشانه‌ی قند خون بالای مکرر است که فرد را بیشتر در معرض خطراتی مثل آسیب اعصاب، بیماری کلیوی و مشکلات بینایی قرار می‌دهد.
در صورت طبیعی بودن نتایج، تکرار این آزمایش هر ۶ ماه یک‌بار توصیه می‌شود. در صورت تغییر دارو یا نرمال نبودن نتیجه‌ی تست A1c تکرار آن هر ۳ ماه یک‌بار ضروری است.
معمولاً A1c کمتر از ۷ درصد برای افراد نرمال در نظر گرفته می‌شود ولی A1c هدف برای هر فردی بسته به نیاز‌های او متفاوت است. به‌عنوان مثال خانم‌های مبتلا به دیابت باید قبل از بارداری و طی دوران بارداری بیشترین تلاش خود را برای حفظ A1c در سطح نرمال بکنند. برای کودکان و بزرگسالانی که به‌صورت مکرر افت قند خون را تجربه کرده ولی دیگر علائم هیپوگلیسمی را تجربه نمی‌کنند، هدف راحت‌تر و معقولانه‌تری در نظر گرفته می‌شود.
محدوده‌ی هدف برای افرادی که بیشتر در خطر افت قند خون بوده و در معرض خطرات سلامتی از جمله بیماری قلبی هستند، با دقت بیشتری تعیین می‌شود. معمولاً برای این افراد A1c کمتر از ۸ درصد ایده‌آل است.
این نوعی آزمایش ادرار است که میزان آلبومین داخل ادرار را اندازه می‌گیرد. آلبومین، پروتئینی‌ست که میزان بالای آن نشانه‌ی آسیب کلیوی است.
درمان زودهنگام و کنترل بهینه‌ی قند و فشار خون می‌تواند از بروز بیماری‌های مزمن کلیوی جلوگیری کرده و یا روند پیشرفت بیماری را کاهش دهد.
مقادیر نرمال برای این آزمایش کمتر از ۳۰ mg/g است و در افراد مبتلا به دیابت نوع دو یا کسانی که حداقل ۵ سال است با دیابت نوع یک زندگی می‌کنند، سالی یک‌بار باید این آزمایش انجام بگیرد. در صورت نرمال نبودن نتایج آزمایش، فاصله‌ی زمانی تکرار آزمایش کمتر خواهد بود.
این نوعی آزمایش اندازه‌گیری فشار خون در مچ پا‌هاست. نتایج حاصل، با فشار خون اندازه گرفته‌شده از بازو برای غربالگری بیماری شریان محیطی (PAD) مقایسه می‌شوند. بیماری عروق محیطی، با مسدود شدن شریان‌ها میزان جریان خون به اندام‌های بدن را کاهش می‌دهد.
دیابتی‌ها بیشتر در معرض بیماری عروق محیطی هستند. در این بیماری احتمال بهبودی زخم‌ها کاهش پیدا کرده و خطر نیاز به قطع عضو افزایش می‌یابد. در صورت مشاهده‌ی علائم مربوط به این بیماری باید آزمایش شاخص پایی و بازویی را انجام داد که محدوده‌ی نرمال آن بین ۹/۰ تا ۳/۱ است. البته توصیه می‌کنیم دیابتی‌ها یک‌بار در سال این آزمایش را انجام بدهند.
میزان فشار در جریان خون داخل عروق را اندازه می‌گیرد. دیابت، احتمال مواجهه با فشار خون بالا را افزایش می‌دهد که این نیز به‌نوبه‌ی خود منجر به بیماری‌های قلبی، سکته‌ی مغزی، نابینایی و بیماری‌های کلیوی می‌شود. مقدار نرمال فشار خون کمتر از ۹۰/۱۴۰ mmHg است. فشار خون افراد باید در هر بار مراجعه به پزشک سنجیده شود.
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
سنجش تراکم استخوان، نوعی اسکن از استخوان‌هاست که به تخمین تراکم استخوان‌ها -معمولاً استخوان‌های لگن و ستون فقرات- و احتمال شکستگی آنها می‌پردازد.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ در معرض خطر شکستگی استخوان لگن و پوکی استخوان هستند. در صورتی که دارای فاکتور‌های خطرساز بیشتر مثل سابقه‌ی شکستگی استخوان و یا در دوران یائسگی هستید، در مورد این آزمایش با پزشک خود صحبت کنید.
انجام سنجش تراکم استخوان معمولاً برای خانم‌هایی که وارد دوره‌ی یائسگی شده‌اند و آقایان ۵۰ سال به بالا به‌صورت منظم توصیه می‌شود.
شاخص توده‌ی بدنی (BMI)، میزان چربی بدن را بر اساس قد و وزن فرد می‌سنجد. BMI می‌تواند نشان‌دهنده‌ی سالم و ایده‌آل بودن وزن فرد، اضافه وزن و چاقی او باشد. اضافه وزن، خطر ابتلا به بیماری‌هایی مثل پیش‌دیابت، دیابت نوع دو و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
محدوده‌ی نرمال شاخص توده‌ی بدنی بین ۵/۱۸ تا ۹/۲۴ است.
چشم‌پزشک، چشم‌ها را برای بررسی و وجود نشانه‌ای از مشکلات در چشم، ناشی از دیابت مثل رتینوپاتی دیابت را معاینه می‌کند. این آزمایش برای تشخیص گلوکوما و آب مروارید نیز انجام می‌گیرد.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، در عرض ۵ سال پس از تشخیص باید معاینه شود. پس از آن می‌توانند هر یک یا دو سال این آزمایش را تکرار کنند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در زمان تشخیص دیابت معاینه می‌شوند سپس هر یک یا دو سال یک‌بار آن را تکرار می‌کنند.
این آزمایش برای تخمین عملکرد کلیه‌ها انجام می‌گیرد. مقادیر eGFRبر اساس کراتینین خون و سایر فاکتور‌ها مثل سن و جنسیت اندازه‌گیری می‌شود. دلیل تجویز این آزمایش، قرار گرفتن افراد دیابتی در خطر بیماری‌های کلیوی است.
این آزمایش حداقل سالی یک‌بار برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و افرادی که ۵ سال از تشخیص دیایت نوع یک آنها گذشته، انجام می‌گیرد. در صورت وجود نشانه‌های بیماری کلیوی در تست‌های قبلی، تکرار آن حداقل هر دو سال یک‌بار توصیه می‌شود.
آزمایش کلسترول و تری‌گلیسیرید مجموعه‌ای از آزمایش‌هایی‌ست که به‌عنوان پانل لیپید نیز شناخته می‌شود و میزان کلسترول (ماده‌ی موم‌مانند در خون) و تری‌گلیسیرید‌های جریان خون را می‌سنجد. نتایج بر اساس این موارد طبقه‌بندی می‌شوند:
دیابت، افراد را بیشتر در معرض خطر کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید بالا قرار می‌دهد که هر دو احتمال ابتلا به بیماری قلبی-عروقی را افزایش می‌دهند.
بزرگسالان مبتلا به دیابت کمتر از ۴۰ سال: در زمان تشخیص دیابت و حداقل ۵ سال یک‌بار باید این آزمایش‌ها را انجام بدهند. در صورت نرمال نبودن نتایج، تکرار آن ضروری‌ست.
در ۴۰ سالگی یا زمانی که مصرف داروی استاتین برای درمان کلسترول بالا شروع می‌شود: باید این تست‌ها انجام بگیرند. ۴ الی ۱۲ هفته پس از آغاز مصرف دارو تست‌ها مجدداً تکرار می‌شوند تا دوز مناسب برای فرد تعیین شود.
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه
