دیابت بی‌مزه نوعی بیماری نادری است که باعث تشنگی تقریباً رفع‌نشدنی می‌شود و بدن ادرار بی‌رنگ و بی‌بوی فراوانی تولید می‌کند. اکثر مردم عادی روزانه ۱ تا ۲ لیتر ادرار دفع می‌کنند، اما افراد مبتلا به دیابت بی‌مزه می‌توانند بین ۳ تا ۲۰ لیتر در روز دفع ادرار داشته باشند. دیابت بی‌مزه انواع مختلفی دارد که شامل مرکزی، نفروژنیک و مرتبط با بارداری است.
انجام
انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
غربالگری دیابت
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
آزمایش HbA1c (A1c)
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
تست‌های روتین دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
تفاوت دیابت بی‌مزه با دیابت شیرین
دیابت بی‌مزه بیماری متفاوتی از دیابت شیرین است و تنها وجه اشتراک آن‌ها در ایجاد تشنگی در افراد و تکرر ادرار است. در دیابت بی‌مزه، هورمون‌هایی که به تعادل مایعات بدن کمک می‌کنند، به‌درستی عمل نمی‌کنند. از هر ۲۵ هزار نفر فقط یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. اما، در دیابت شیرین، بدن نمی‌تواند از انرژی موجود در غذا به‌درستی استفاده کند. این نوع دیابت رایج‌تر است.
علائم دیابت بی‌مزه
تشنگی شدید- ادرار بیش‌از ۳ لیتر در روز
- ادرار کردن هنگام خواب (شب‌ادراری)
- ادرار کم‌رنگ یا بی‌رنگ
- غلظت پایین ادرار
- ترجیح نوشیدنی‌های سرد به گرم
- کم‌آبی بدن
- ضعف
- دردهای عضلانی
علائم کم‌آبی عبارت‌اند از:
- تشنگی شدید
- خستگی
- احساس سستی
- سرگیجه
- گیجی
- حالت تهوع
- از دست دادن هوشیاری
دلایل دیابت بی‌مزه
در هیپوتالاموس مغز هورمونی به نام وازوپرسین ساخته شده و در غده‌ی هیپوفیز ذخیره می‌شود. وازوپرسین باعث بازجذب آب از کلیه‌ها شده و ادرار را غلیظ می‌کند. وازوپرسین هورمون ضدادراری یا ADH نیز نامیده می‌شود.
هنگام تشنگی یا کم‌آبی، سطح وازوپرسین افزایش پیدا می‌کند و کلیه‌ها آب بیشتری را بازجذب می‌کنند. این شرایط باعث دفع ادرار غلیظ می‌شود. اگر به اندازه‌ی کافی مایعات مصرف شود، سطح وازوپرسین کاهش یافته و ادرار شفاف و رقیق دفع می‌شود.
هنگامی که بدن وازوپرسین کافی تولید نکند، بازجذب آب صورت نگرفته و آب زیادی از طریق ادرار دفع می‌شود. این بیماری دیابت بی‌مزه مرکزی نامیده می‌شود. احتمال ابتلای همه‌ی افراد به این نوع دیابت وجود دارد ولی رایج نیست. از هر ۲۵ هزار نفر فقط یکی به آن مبتلا می‌شود.
اگر وازوپرسین کافی تولید شود اما کلیه‌ها به آن پاسخ ندهند دیابت بی‌مزه از نوع نفروژنیک است.
در هر دو نوع دیابت بی‌مزه، نتیجه یکسان است و کلیه‌ها توانایی حفظ آب بدن را ندارند؛ بنابراین، حتی درصورت کم‌آبی بدن، همچنان مقدار زیادی ادرار بی‌رنگ دفع می‌شود.
فاکتور خطر برای دیابت بی‌مزه
تغییر در ژن‌هایی که از والدین به ارث می‌رسند، می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت بی‌مزه را افزایش دهد که در ۱ تا ۲ درصد موارد اتفاق می‌افتد.
انواع دیابت بی‌مزه
دیابت بی‌مزه مرکزی: هنگامی اتفاق می‌افتد که آسیب به هیپوتالاموس یا غده‌ی هیپوفیز بر نحوه‌ی تولید یا دفع وازوپرسین تأثیر می‌گذارد. در این بیماری به دلیل دفع زیاد مایعات بدن توسط کلیه‌ها، دفع ادرار افزایش پیدا می‌کند.
آسیب می‌توانند ناشی از موارد زیر باشد:
- ضربه به سر
- رگ مسدود شده یا برآمده (آنوریسم)
- وجود تومور
- بیماری‌هایی مانند هیستوسیتوز سلول‌های لانگرهانس
- عفونت
- التهاب
- عمل جراحی
دیابت بی‌مزه نفروژنیک: زمانی‌که کلیه‌ها به وازوپرسین پاسخ نمی‌دهند و مایعات زیادی را از جریان خون دریافت می‌کنند، این بیماری ایجاد می‌شود. علت اصلی این شرایط مشخص نیست اما برخی از دلایل آن عبارت‌اند از:
- مسدودشدن دستگاه ادراری
- بیماری مزمن کلیوی
- سطوح بالای کلسیم در خون
- سطوح پایین پتاسیم در خون
- مصرف برخی از داروها مانند لیتیوم
دیابت بی‌مزه بارداری: این نوع بسیار نادر است و فقط در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، اندامی به نام جفت در مادر که اکسیژن و مواد مغذی را به جنین می‌رساند، آنزیم تجزیه‌کننده‌ی وازوپرسین را می‌سازد. سایر خانم‌های باردار پروستاگلاندین بیشتری تولید می‌کنند، که باعث کاهش حساسیت کلیه به وازوپرسین می‌شود. اکثر موارد دیابت بی‌مزه بارداری، خفیف هستند و علائم واضحی ایجاد نمی‌کنند. این بیماری به‌طور معمول پس از زایمان از بین می‌رود، اما ممکن است در بارداری بعدی دوباره عود کند.
تشخیص دیابت بی‌مزه
پزشک علاوه‌بر معاینه‌ی فیزیکی، آزمایش‌هایی را نیز تجویز می‌کند که شامل موارد زیر است:
- آزمایش ادرار: برای بررسی غلظت ادرار
- آزمایش خون: برای بررسی سطح گلوکز و الکترولیت‌ها در خون
- آزمایش محرومیت از مایعات: برای بررسی تغییرات وزن بدن، میزان سدیم و غلظت ادرار پس از مدتی عدم‌مصرف مایعات
- ام‌آر‌آی (MRI): مشاهده‌ی اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن مثل هیپوتالاموس و هیپوفیز
- غربالگری ژنتیکی
دیابت پایان راه نیست!
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
← مجله سلامت دیابت
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه