آشنایی با

مدیریت و پیشگیری از بروز عوارض ناشی از دیابت

دیابت انواع مختلفی دارد که نحوه‌ی درمان آن‌ها متفاوت است، اما هدف نهایی در همه‌ی آن‌ها کنترل قند خون برای جلوگیری یا به تأخیر انداختن عوارض دیابت است. در زیر به راهکارهایی می‌پردازیم که به کاهش عوارض دیابت کمک می‌کنند.

کنترل قند خون

کنترل قند خون هدف اصلی در مدیریت دیابت است. سطح نرمال قند خون به سن، میزان فعالیت، خطر هیپوگلیسمی و سایر شرایط پزشکی بستگی دارد. برای اکثر افراد مبتلا به دیابت، قند خون ناشتا باید حدود ۸۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و دو ساعت بعد از غذا باید کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر باشد. برای افراد باردار و کودکان مبتلا به دیابت نوع یک و افراد مسن، سطح نرمال قند خون اغلب متفاوت است. عوامل زیادی مانند رژیم غذایی، ورزش، استرس، خواب و مدیریت دارو در کنترل قند خون نقش دارند.

داشتن رژیم غذایی سالم

در دیابت، تغذیه سالم بخش مهمی از درمان است. افراد مبتلا به دیابت باید از تأثیر کربوهیدرات بر میزان قند خون اطلاع داشته باشند که علاوه‌بر لذت بردن از غذا، سلامتی آن‌ها نیز حفظ شود. توصیه می‌شود تا افراد از برنامه‌ی غذایی فردی استفاده کنند؛ متخصص تغذیه در این زمینه می‌تواند کمک کند تا ضمن توجه به ملاحظات فرهنگی، ترجیحات غذایی، اهداف متابولیک و الگوهای غذایی، بر کیفیت و مغذی بودن غذاها تمرکز شود.

برخی از افراد دیابتی ممکن است از غذاهای غنی از کربوهیدرات سود ببرند و برخی دیگر غذاهایی که کربوهیدرات کمی دارند و کتوژنیک هستند را ترجیح دهند. در برخی موارد، رژیم غذایی گیاهی به کنترل قند خون کمک می‌کند.

برای دستیابی به رژیم غذایی مناسب، برچسب روی محصولات غذایی را از لحاظ میزان کربوهیدرات موجود مطالعه کنید.

هیچ برنامه‌ی غذایی واحدی برای همه‌ی افراد دیابتی وجود ندارد. برنامه‌ای که برای شما مفید است ممکن است برای شخص دیگر مفید نباشد.

انجام

انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه

مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.

  • glucosemeter

    غربالگری دیابت

    یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟

  • test-tube-1

    آزمایش HbA1c (A1c)

    تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت

  • data

    تست‌های روتین دیابت

    معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری

ورزش

فعالیت بدنی حساسیت سلول‌ها نسبت به انسولین را بیشتر کرده و با کاهش مقاومت به انسولین، به کاهش قند خون کمک می‌کند. همچنین ورزش باعث سلامتی قلب، افزایش انرژی، بهتر کردن کیفیت خواب و کاهش التهاب می‌شود.

بسیاری از افراد به دلیل داشتن مشغله‌ی کاری، ناتوانی در انجام برخی ورزش‌ها و نداشتن انگیزه‌ی کافی از انجام فعالیت بدنی خودداری می‌کنند.

از موانع دیگر انجام ورزش می‌توان به ترس از اُفت قند خون اشاره کرد. برای افرادی که انسولین یا سایر داروهای کاهنده گلوکز مصرف می کنند و همچنین سایر بیماری‌ها را دارند، این نگرانی بیشتر است. اگر دیابت دارید، قبل از شروع فعالیت ورزشی جدید با پزشک مشورت کنید.

فعالیت مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کنید و به‌صورت هدف کوتاه‌مدت و بلندمدت بر روی آن تمرکز کنید. حتی چند دقیقه ورزش ساده در روز می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد.

کاهش وزن (در صورت نیاز)

محققان دریافته‌اند که کاهش ۵ درصدی وزن می‌تواند ترشح انسولین و حساسیت به انسولین را افزایش دهد و کاهش وزن نسبی بیشتر، توزیع بافت چربی را بهبود می‌بخشد.

کاهش وزن در افراد دیابتی به کاهش قند خون کمک می‌کند. در برخی موارد، کاهش وزن قابل‌توجه می‌تواند باعث کاهش یا توقف مصرف داروهای دیابتی شود. اگر سطح کلسترول، تری‌گلیسیرید یا فشار خون نیز بالا باشد، کاهش وزن به بهبود آن‌ها نیز کمک می‌کند.

کاهش وزن می‌تواند دشوار باشد، به‌ویژه برای افرادی که رژیم‌های غذایی متفاوتی را امتحان کرده‌اند ولی نتیجه نگرفته‌اند. برای موفقیت در کاهش وزن باید تغییر در برنامه غذایی و سبک زندگی به‌آرامی و پیوسته انجام گیرد. برای اقدام به کاهش وزن، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف دارو طبق تجویز پزشک

مدیریت مصرف دارو همراه با رژیم غذایی مناسب و ورزش، بخش ضروری برای رسیدن به اهداف درمانی دیابت است. زمان مصرف، دوز دارو و خصوصیات دارو فاکتورهای مهمی هستند که باید در نظر گرفته شوند.

اگر به هر دلیلی دوزی از دارو را حذف می‌کنید، آن را با پزشک درمیان بگذارید. بهترین رژیم دارویی، رژیمی است که ساده و مؤثر باشد و عوارض جانبی دیابت را به حداقل برساند.

اگر با وجود مصرف داروها طبق تجویز پزشک سطح قند خونتان برای چند روز متوالی بالاتر از حد مجاز بود و با وجود ورزش و تغذیه سالم نیز کاهش پیدا نکرد، ممکن است نیاز باشد تا دارو را تغییر دهید. هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف دارویی را قطع نکنید.

آزمایش قند خون

نظارت‌بر قند خون به الگوبرداری و شناسایی محرک‌هایی که باعث نوسان در قند خون می‌شوند کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر همیشه دو ساعت بعد از شام قند خونتان افزایش می‌یابد، می‌توانید مقدار کربوهیدرات مصرفی را در وعده شام کم کنید تا دیگر این اتفاق نیفتد.

روزه گرفتن

روزه اصلاح شده یعنی محدود کردن میزان کالری دریافتی در روزهای روزه داری به حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد نیاز روزانه است. روزه‌داری متناوب ممکن است حساسیت به انسولین را بیشتر کند و اثرات مفید دیگری برای سلامتی داشته باشد.  اما اگر داروهای کاهش دهنده گلوکز مانند انسولین یا داروهای خوراکی گلوکز مصرف می‌کنید، باید قبل از شروع هرگونه روزه با پزشک خود مشورت کنید، زیرا می‌تواند باعث هیپوگلیسمی شود.

داشتن خواب مناسب

کیفیت پایین خواب و کمبود خواب از عوامل خطر برای افزایش قند خون یا عدم موفقیت در کنترل قند خون است. برای داشتن خواب مناسب اتاق خود را تاریک، خنک و ساکت نگه دارید. با لباس راحت و گشاد بخوابید، از مصرف محرک‌های بیداری مانند قهوه و شکلات قبل از خواب خودداری کنید. و حداقل ۷ ساعت خواب با کیفیت داشته باشید.

درصورت داشتن مشکلات مربوط به خواب مثل سندروم پای بی‌قرار و آپنه خواب به پزشک مراجعه کنید.

حفظ سلامت روده

بین دیس‌بیوز (Dysbiosis) روده و دیابت ارتباط وجود دارد. زمانی‌که تعادل بین باکتری‌های خوب و باکتری‌های بد روده بهم بخورد، دیس‌بیوز ایجاد می‌شود.

خوردن غذاهای حاوی پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها، از جمله غذاهای فیبردار، میوه، سبزیجات، غلات کامل و ماست به تعادل باکتری‌های روده کمک می‌کند. برای برخی از افراد مبتلا به دیابت مصرف پروبیوتیک مفید است. همچنین مکمل‌های خاصی برای سلامت روده و دیابت وجود دارد.

مراقبت از پاها

بهداشت را رعایت کنید، پاها و بین انگشتان پا را به‌طور مرتب چک کنید. با پای برهنه راه نروید، به‌خصوص اگر به نوروپاتی مبتلا هستید. ممکن است برای محافظت از پاهایتان به کفش خاصی نیاز داشته باشید.

مراقبت از سلامت روانی

مراقبت از سلامت روان به اندازه‌ی مراقبت از سلامت جسمی اهمیت دارد. استرس با تحریک هورمون‌هایی مانند کورتیزول که مقاومت به انسولین را افزایش می‌دهد، می‌تواند باعث افزایش قند خون شود. دیابت می‌تواند استرس‌زا باشد و  اگر عوامل استرس‌زا، اضطراب یا افسردگی نیز به آن اضافه شود، مدیریت دیابت را دشوار می‌کند و قند خون را افزایش می‌دهد.

استرس بیش‌از‌حد می‌تواند منجر به افسردگی شود و افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر افسرده شدن قرار دارند.

ترک کردن سیگار

سیگار کشیدن، کنترل همه‌ی انواع دیابت را سخت‌تر می‌کند؛ بنابراین، اگر دیابت دارید و سیگار می‌کشید، به احتمال زیاد به عوارض ناشی‌از  دیابت مبتلا خواهید شد.

معاینه دوره‌ای

عوارض دیابت می‌توانند حتی قبل از تشخیص آغاز شوند. با تشخیص زودهنگام علائم می‌توان از بروز عوارض پیشگیری کرد و یا به‌موقع آن را درمان کرد. ممکن‌است لازم باشد تا به چند متخصص متفاوت مراجعه کنید.

دیابت پایان راه نیست!

دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.

اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.

مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق‌ باشید.

← مجله سلامت دیابت

مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه