در صورت ابتلا به دیابت، احتمال مواجهه‌ی فرد با مشکلات دهان مثل پوسیدگی دندان، عفونت لثه و استخوان‌های نگه‌دارنده‌ی دندان‌ها وجود دارد چرا که دیابت، خون‌رسانی به ناحیه‌ی مورد نظر را کاهش می‌دهد.
در صورتی که به دیابت مبتلا هستید و بیشتر از ۵۰ سال سن دارید، در معرض خطر بیشتری هستید. مشکلات دندان با سن فرد مرتبط است چه به دیابت مبتلا باشید چه نباشید.
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
در صورت مواجهه با هر یک از این علائم باید با دندان‌پزشک خود تماس حاصل فرمائید:
کنترل دیابت به محافظت از دندان‌ها و لثه‌ها کمک بسیاری می‌کند. این به‌نوبه‌ی خود به مدیریت دیابت نیز کمک می‌کند.
در صورت ابتلا به دیابت، به این بیماری‌های دهان توجه کنید به‌خصوص اگر پا به ۵۰ سالگی گذاشته‌اید:
بیماری لثه یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مربوط به دهان در دیابتی‌هاست.
اولین مرحله‌ی بیماری لثه، ژنژیویت یا التهاب لثه‌هاست. این زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌های دهان موجب خون‌ریزی لثه‌ها، قرمزی و درد در آنها شوند.
باکتری‌ها عاشق قند هستند و می‌توانند آن را به اسید تبدیل کنند که به دندان‌ها آسیب می‌زند. دیابت کنترل‌نشده به معنی وجود قند بیشتر در بزاق است که این فرصت را برای فعالیت باکتری‌های مضر فراهم می‌کند.
زمانی که باکتری‌ها تجمع می‌یابند، می‌توانند بزاق را با مواد غذاییِ باقی‌مانده ترکیب کرده و پلاک (plaque) را تشکیل بدهند. با تجمع پلاک بر روی دندان‌ها، احتمال پوسیدگی دندان و بیماری لثه وجود دارد.
مسواک زدن منظم دندان‌ها، کشیدن نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه‌ی ضدعفونی‌کننده می‌تواند مانع از تجمع باکتری‌ها و التهاب لثه‌ها شود.
در صورت عدم‌درمان ژنژیویت احتمال تبدیل آن به بیماری پریودنتیت، نوع جدی‌تری از التهاب لثه، وجود دارد. پریودنتیت موجب فرسایش لثه‌ها و استخوان‌های نگه‌دارنده‌ی دندان‌ها می‌شود. در بد‌ترین حالت، احتمال از دست رفتن دندان‌ها وجود دارد.
اگر به‌صورت منظم از نخ دندان استفاده نکرده و دندان‌های خود را مسواک نمی‌زنید، باکتری‌ها و پلاک بر روی دندان‌ها انباشته می‌شوند. این موجب جدا شدن لثه‌ها از دندان‌ها خواهد شد. در این حالت، کیسه‌هایی برای نفوذِ بیشتر باکتری‌ها ایجاد می‌شود که می‌توانند قسمت‌های بیشتر از دهان از جمله استخوان‌ها را تحت‌تأثیر قرار بدهند.
بیماری پریودنتیت قابل‌برگشت نیست و نمی‌توان تنها با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان آن را درمان کرد. برای درمان آن باید از دندان‌پزشک خود کمک بگیرید. حتی ممکن است دندان‌پزشک شما را به متخصص جراحی لثه (پریودنتیست) ارجاع بدهد. برخی از افراد برای درمان بیماریِ خود به جراحی لثه نیاز دارند.
هم دیابت و هم سن بالا (به‌خصوص در خانم‌ها) سرعت تولید بزاق را کاهش می‌دهند؛ بنابراین، افراد، بیشتر در معرض خطر خشکی دهان قرار می‌گیرند که پزشکان به آن زروستومیا (Xerostomia) نیز می‌گویند.
بزاق، آنزیم‌هایی برای حمله به باکتری‌ها تولید می‌کند که بدون آن احتمال رشد بیش‌از‌حد باکتری‌ها وجود دارد.
خشکی دهان نه‌تنها می‌تواند منجر به زخم‌هایی در دهان و آفت شود بلکه مسیر را برای پوسیدگی دندان و بیماری لثه هموارتر می‌کند.
باکتری‌ها تنها دوست‌داران قند نیستند. قارچ‌ها که عامل عفونت‌های قارچی مثل برفک دهان (Thrush) هستند، در میان افراد دیابتی رایج‌اند.
برفک دهان موجب ظهور لکه‌های سفید و قرمز بر روی زبان و قسمت داخلی گونه‌ها می‌شود. گاهی اوقات این لکه‌ها به زخم‌های باز تبدیل می‌شوند.
در صورتی که از دندان‌های مصنوعی استفاده می‌کنید، سیگار می‌کشید یا آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید احتمال این که در معرض برفک دهان قرار بگیرید، بیشتر است. قارچ‌ها با قند زیادِ موجود در بزاق رشد می‌کنند و تمایل زیادی به نواحی مرطوب مثل زیرِ دندان‌های مصنوعی شُل دارند.
برفک دهان، تنها یک نوعی از عفونت مربوط به دهان است که دیابتی‌ها را تهدید می‌کند. عفونت‌های قارچی دیگری نیز وجود دارد.
هم برفک و هم خشکی دهان می‌توانند منجر به درگیری فرد با سندروم سوزش دهان شود. همچنین، برخی از دارو‌ها مثل قرص‌هایی که برای درمان فشار خون بالا تجویز می‌شوند نیز همین اثر را دارند.
سندروم سوزش دهان شبیه به سوختن زبان به علت خوردن قهوه‌ی داغ است که می‌تواند موجب سوزش و بی‌حسی زبان شود.
در چنین شرایط، احتمال از دست رفتن قدرت چشایی تا حدی وجود دارد. این می‌تواند ناشی از افزایش سن نیز باشد.
این بیماری زیاد مضر نیست مگر این که بخواهید از دست رفتن حس چشایی خود را با افزودن شکر به غذا‌ها جبران کنید. این کار احتمال پوسیدگی دندان و بیماری لثه را تسریع می‌بخشد.
احتمالاً متوجه خواهید شد که زخم‌ها و عفونت‌ها در مدت زمان بیشتری بهبود می‌یابند. این نتیجه‌ی دیابت و افزایش سن است.
همزمان با کاهش روند بهبودی، احتمال ابتلای مجدد به عفونت افزایش می‌یابد. این حالت، مدت زمان بهبودی زخم‌ها را بسیار کندتر کرده و احتمال شدت یافتن آنها را بیشتر می‌کند.
این شرایط ممکن است پس از جراحی دندان، مسئله‌ساز باشد.
در صورت رعایت موارد زیر می‌توانید از بروز مشکلات دهانی و دندانی جلوگیری کنید:
حداقل به مدت ۳۰ دقیقه پس از صرف غذا برای مسواک زدن دندان‌ها صبر کنید زیرا مسواک زدن بلافاصله پس از صرف غذا می‌تواند به مینای دندانی که تحت‌تأثیر اسید مواد غذایی قرار گرفته، آسیب بزند.
ابتلای خود به دیابت و دارو‌های مصرفی‌تان را با دندان‌پزشک خود در میان بگذارید. توصیه می‌کنیم بالا بودن سطح قند خون‌تان و استفاده از انسولین را نیز با او در میان بگذارید. در مورد دوز انسولینی که اخیراً مصرف می‌کنید نیز حتماً به او اطلاع بدهید.
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه
