آشنایی با غده تیروئید و کارکردهای آن در بدن

تیروئید یک عضو پروانه‌ای‌شکل است که در پایه گردن در جلوی نای قرار دارد، با عرض حدود ۵ سانتی‌متر و وزن ۲۰ تا ۶۰ گرم. نقش تیروئید ساخت هورمون‌هایی است که برای متابولیسم و رشد بدن بسیار مهم هستند.

تیروئید دو هورمون اصلی تولید و آزاد می‌کند: تیروکسین (T4) و تری‌یودوتیرونین (T3). این هورمون‌ها در تنظیم بسیاری از عملکردهای مهم بدن اهمیت دارند، مانند:

• ضربان قلب
• وزن بدن
• قدرت و کنترل عضلات
• تنفس
• دمای بدن
• از دست دادن استخوان
• مقدار چربی خون
• دوره‌های قاعدگی
• سیستم عصبی مرکزی (CNS)
• مدیریت مصرف انرژی

فاکتور ید

ویژگی متمایز این هورمون‌ها این است که حاوی اتم‌های ید هستند؛ T3 دارای سه اتم ید، و T4 دارای چهار اتم است. بر این اساس، غده تیروئید در توانایی برای دریافت ید از جریان خون و ترکیب آن در ساخت هورمون‌های تیروئید، منحصر به فرد است.

از آنجا که ید به طور طبیعی توسط بدن تولید نمی‌شود، باید مطمئن شوید که به اندازه کافی از طریق رژیم غذایی خود دریافت می‌کنید تا عملکرد تیروئید به خوبی ادامه یابد.

تولید T4

تمام T4 در بدن شما توسط غده تیروئید تولید می‌شود، حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میکروگرم در روز. تقریبا ۱۰ برابر مقدار T4، حدود ۱۰۰۰ میکروگرم، به‌طور مداوم در خون شما گردش می‌کند. بیش از ۹۹% از T4 در گردش، به پروتئین‌های پلاسما متصل است، عمدتاً به گلوبولین متصل‌شوند به تیروئید (TBG)، جایی که در صورت نیاز می‌تواند آزاد شود. تنها بخش کوچکی از T4 در گردش که بدون اتصال است (و با نام T4 آزاد شناخته می‌شود) برای استفاده بلافاصله در بدن شما در دسترس است.

فرآیند تبدیل T4

حدود ۱۰ درصد از T4 در گردش، یعنی معادل مقدار T4 جدیدی که روزانه توسط غده تیروئید شما تولید می‌شود، هر روز تغییر می‌یابد. به طور کلی، حدود نیمی از این مقدار با جدا کردن یکی از چهار اتم ید آن، به T3 تبدیل می‌شود. باقی‌مانده این T4 با جدا کردن یک اتم ید از یک مکان دیگر، به T3 معکوس (rT3) تبدیل می‌شود.

هورمون فعال تیروئید، همان T3 است، در حالی که rT3 کاملا غیرفعال است.

تولید T3

فقط حدود ۲۰% از T3، یعنی حدود ۳۰ تا ۴۰ میکروگرم در روز توسط غده تیروئید تولید می‌شود. ۸۰% دیگر از T4 و در بافت‌ها تولید می‌شود، به ویژه توسط کلیه‌ها، کبد، عضلات، مغز، پوست و در صورت لزوم، جفت جنین. T3 خیلی سریع‌تر از T4 تخریب می‌شود.

آنچه در بدن شما اتفاق می‌افتد

هورمون‌های تیروئید بر همه سلول و همه اعضای بدن تأثیر می‌گذارند. به‌طور خاص، T3 مستقیماً تولید پروتئین‌های مختلف ساخته‌شده توسط سلول‌های بدن را کنترل می‌کند. T3 این کار را با اتصال به DNA سلول انجام می‌دهد.

T4 آزاد و T3 آزاد که در خون شما گردش می‌کنند، در دسترس هستند تا بلافاصله وارد سلول‌های بدن شما شوند؛ به عنوان مثال زمانی که سردتان است و یا زمانی که بدن شما غذا را هضم می‌کند. بخشی از T4 درون‌سلولی به T3 تبدیل می‌شوند، و بخشی از T3 به گیرنده‌های T3 خاص در هسته سلول متصل می‌شوند. T3 متصل باعث می‌شود DNA هسته‌ای، تولید پروتئین‌های خاص را تحریک (یا مهار) کند.

از جمله این پروتئین‌ها، آنزیم‌های مختلفی هستند که به نوبه خود، رفتار بسیاری از عملکردهای مهم بدن ذکر شده در بالا را کنترل می‌کنند، مثلا این که غذای شما چقدر سریع هضم می‌شود، ضربان قلب، دمای بدن، سرعت سوزاندن کالری و …

اگرچه هورمون‌های تیروئید در همه موارد DNA را به این شکل تنظیم می‌کنند، سلول‌های مختلف در بدن شما انواع مختلفی از گیرنده‌های هسته‌ای T3 و در غلظت‌های مختلف دارند. به همین ترتیب، اثر T3 بر روی یک سلول از بافت به بافت و در شرایط مختلف کاملا متغیر است.

یک سیستم فیزیولوژیکی که تا این حد برای بدن انسان حیاتی است، لایه‌های پیچیده‌ای از سازوکارهای تنظیمی وجود دارد تا اطمینان حاصل شود این سیستم، وظایف خود را به‌درستی انجام می‌دهد و عملکرد آن کنترل می‌شود. این مسئله قطعاً در مورد تیروئید که بخشی از سیستم غدد درون‌ریز است، صدق می‌کند.

در اینجا نگاهی کوتاه به لایه‌های اصلی تنظیم تیروئید می‌اندازیم:

محور هیپوفیز-تیروئید

محور هیپوفیز-تیروئید، کنترل‌کننده اصلی غده تیروئید است. غده هیپوفیز که در اعماق مغز قرار دارد، هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) را آزاد می‌کند و باعث می‌شود که غده تیروئید، تولید و انتشار T3 و T4 را افزایش دهد.

در عین حال، هورمون تیروئیدِ در گردش -به‌ویژه T3- تولید TSH توسط غده هیپوفیز را مهار می‌کند، بنابراین یک حلقه بازخورد منفی تشکیل می‌دهد. یعنی با افزایش مقدار خون T3، مقدار TSH کاهش می‌یابد.

این حلقه بازخورد برای حفظ تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید در محدوده نرمال عمل می‌کند.

محور هیپوتالاموس-هیپوفیز

وقتی هیپوتالاموس، هورمون‌های آزاد کننده تیروتروپین (TRH) را آزاد می‌کند غده هیپوفیز همچنین باعث آزاد شدن TSH می‌شود. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که بسیاری از عملکردهای اساسی بدن شما را هماهنگ می‌کند و به محرک‌های متعدد، از جمله نور و تاریکی، بو، انواع هورمون‌ها، استرس عاطفی و ورودی‌های عصبی از قلب و روده پاسخ می‌دهد.

هنگامی که هیپوتالاموس TRH را آزاد می‌کند، باعث می‌شود که غده هیپوفیز TSH بیشتری آزاد کند، که به نوبه خود، تولید هورمون تیروئید را افزایش می‌دهد. بنابراین، تولید هورمون تیروئید، هم به TSH، و هم به “فکر و احساس” هیپوتالاموس در مورد وضعیت کلی بدن و محیط بستگی دارد.

پیوند پروتئین

همانطور که قبلا ذکر شد، بیش از ۹۹% هورمون تیروئید در جریان خون شما، به پروتئین‌های خون متصل است -عمدتا TBG، که هورمون را غیرفعال می‌کند. فقط T4 و T3 آزاد فعالیت فیزیولوژیکی دارند. این اتصال پروتئین چندین عملکرد نظارتی مهم را ممکن می‌سازد:

• این روش موجب تشکیل یک مخزن بزرگ از T4 در گردش می‌شود، برای مواقعی که ناگهان فعالیت غده تیروئید شما کاهش می‌یابد. در صورتی که این مخزن T4 در دسترس نباشد و غده تیروئید شما به‌طور موقت غیرفعال شود، بافت‌های بدن شما در عرض چند ساعت از هورمون تیروئید محروم می‌شوند.
• غلظت‌های بحرانی T3 و T4 آزاد را در محدوده بسیار کوچکی حفظ می‌کند.
• اگر بافت‌های شما سرعت تبدیل T4 به T3 را افزایش دهند، از هرگونه افزایش ناگهانی T3 آزاد در گردش محافظت می‌کند.

تنظیم درون سلولی

همانطور که دیدیم، T3 و T4 نقش مهم خود را در درون سلول‌های شما انجام می‌دهند. عملکرد طبیعی آنها در سلول‌ها -از جمله انتقال آنها از طریق غشای سلولی از خون به داخل سلول‌ها، تبدیل T4 به T3، عبور T3 به هسته سلول و اتصال T3 به DNA، به تعداد بی‌شماری از پروتئین‌های تنظیم‌گر و منتقل‌کننده در داخل سلول‌ها بستگی دارد که هویت و ویژگی‌های آنها هنوز به‌صورت کامل شناخته نشده است.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤالات خود را بیابید

اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.