آشنایی با

رتینوپاتی دیابتی

دیابت می‌تواند به روش‌های مختلف بر چشم تأثیر بگذارد. برخی افراد دچار عارضه‌ی چشمی به نام رتینوپاتی دیابتی می‌شوند. اگر این مشکل در چشم به موقع درمان نشود، می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. هرچند ترسناک، اما واقعی است. از دست دادن بینایی می‌تواند بر شغل، زندگی خانوادگی و استقلال فرد تأثیر بگذارد. به همین دلیل ضروری است که با انواع مختلف رتینوپاتی دیابتی آشنا شوید و بدانید که برای حفظ سلامتی چشمان‌تان چه کاری باید انجام دهید، مثلاً  انجام معاینات منظم چشم می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلاتی که در چشم وجود دارد، کمک کند.

رتینوپاتی دیابتی و علت آن چیست؟

رتینوپاتی دیابتی نوعی بیماری در چشم است که افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.

اگر سطح گلوکز (قند) و فشار خون به‌طور مداوم بالا باشد، می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب جدی وارد کند. رگ‌های خونی مهم زیادی در چشم وجود دارد که به خون‌رسانی به شبکیه کمک می‌کند.

هنگامی که این رگ‌های خونی آسیب بینند، ممکن است مسدود شوند، نشت کنند یا بزرگ‌تر شوند، یعنی شبکیه نمی‌تواند خون مورد نیاز خود را دریافت کند؛ بنابراین به‌درستی کار نمی‌کند پس در نتیجه بینایی ضعیف می‌شود.

کار‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای نگه داشتن سطح قند و فشار خون خود در محدوده‌ی هدف انجام دهید. هرچه بیشتر این کار‌ها را انجام دهید، خطر ابتلا به مشکلات جدی در چشم کاهش می‌یابد و اگر عوارضی در چشما‌ن‌تان ایجاد شد، روش‌هایی برای درمان و جلوگیری از ایجاد مشکلات طولانی‌مدت وجود دارند، به این شرط که زود شناسایی شده و تشخیص داده شود.

انواع رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی معمولاً در مراحل مختلف ایجاد می‌شود. در نتایج غربالگری چشم، یک حرف و یک عدد وجود دارد که نوع رتینوپاتی را مشخص می‌کند. به‌عنوان مثال، (R) مخفف رتینوپاتی است و عدد میزان آسیب وارد‌شده را مشخص می‌کند.

انجام

انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه

مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.

  • glucosemeter

    غربالگری دیابت

    یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟

  • test-tube-1

    آزمایش HbA1c (A1c)

    تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت

  • data

    تست‌های روتین دیابت

    معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری

چهار مرحله‌ی رتینوپاتی دیابتی

  • double-check-1

    مرحلهی اول: رتینوپاتی زمینه‌ای

    این نوع رتینوپاتی به این معنی است که بینایی چشم هنوز تحت‌تأثیر قرار نگرفته است، اما باید از بدتر شدن مشکل جلوگیری کرد. ممکن است نتایج غربالگری چشم به‌صورت R1 باشد.

  • double-check-1

    مرحلهی دوم: رتینوپاتی غیر پرولیفراتیو

    این نوع رتینوپاتی یعنی به چشم آسیب جدی‌تری وارد شده است و برای بررسی هرگونه تغییر باید چشم‌هایتان را بیشتر غربالگری کنید. ممکن است نتایج این نوع رتینوپاتی به شکل  R2 باشد.

  • double-check-1

    مرحلهی سوم: رتینوپاتی پرولیفراتیو

    یعنی این که اکنون در معرض خطر بسیار بالایی برای از دست دادن بینایی هستید و پیشنهاد می‌شود که درمان شوید. نتایج این نوع رتینوپاتی نیز  R3 نامیده می‌شود.

  • double-check-1

    مرحله‌ی چهارم: ماکولوپاتی دیابتی

    ماکولوپاتی دیابتی که به‌عنوان ادم ماکولا دیابتی (DMO) نیز شناخته می‌شود، نوع متفاوتی از رتینوپاتی است که مرکز چشم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. رگ‌های خونی در بخشی از چشم به نام ماکولا (شبکیه در پشت چشم که مسئول دیدن جزئیات دقیق و دید مرکزی است) ممکن است مسدود شوند.

    اگر ماکولوپاتی دیابتی تشخیص داده شود، احتمال دارد که بینایی‌تان تحت‌تأثیر قرار بگیرد و توصیه شود که آزمایش‌های بیشتری را انجام دهید. همچنین، ممکن است در خواندن و نوشتن دچار مشکل شوید.

    اگر دچار ماکولوپاتی نشده باشید، ممکن است نتایج به‌صورت M0 باشند اما اگر مایع در چشم‌تان تجمع یافته و بینایی‌تان را تحت‌تأثیر قرار دهد، M1 را مشاهده خواهید کرد.

درمان رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی زمینه‌ای  به‌عنوان رتینوپاتی در مراحل اولیه شناخته می‌شود. روش‌ها و درمان‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از بد‌تر شدن آن انجام دهید.

رتینوپاتی پرولیفراتیو و ماکولوپاتی مراحل پیشرفته‌تر رتینوپاتی هستند.

پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی

بسیار بعید است که فردی مبتلا به دیابت، به‌طور ناگهانی نابینا از خواب بیدار شود. آسیب ناشی از دیابت به چشم تدریجی است. به همین دلیل، این امکان برای اکثر افراد وجود دارد که از بد‌تر شدن رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کنند.

با انجام مراحل زیر می‌توانید چشمان خود را سالم نگه دارید:

  • double-check-1
    غربالگری چشم را انجام دهید.
  • double-check-1
    هر گونه تغییر در بینایی خود را به پزشک اطلاع دهید.
  • double-check-1
    سعی کنید سطح قند خون هدف را حفظ کنید.
  • double-check-1
    سعی کنید فشار خون و کلسترول خود را در محدوده‌ی هدف نگه دارید.
  • double-check-1
    انتخاب سبک زندگی سالم

غربالگری چشم راهی برای تشخیص مشکلات در چشم است.

همه‌ی افراد بیشتر از ۱۲ سالِ مبتلا به دیابت، باید حداقل هر دو سال یک‌بار غربالگری چشم را انجام دهند.

رتینوپاتی دیابتی می‌تواند قبل از این‌که بینایی‌تان را تحت‌تأثیر قرار دهد، پیشرفت کرده باشد، به همین دلیل مهم است که غربالگری‌های منظم چشم را انجام دهید. در نتیجه، می‌توانید درمان مناسب را دریافت کنید.

هرگونه تغییر در بینایی خود را به پزشک اطلاع دهید

علائم همه‌ی افراد یکسان نیست، اما برخی از علائم اولیه‌ی رتینوپاتی به شرح زیر است:

  • double-check-1
    دیدن لکه‌های شناور: مانند ابرهای نازک که در داخل و خارج از دید فرد شناور هستند.
  • double-check-1
    دید کم‌تر: مثل این‌که همیشه از عینک آفتابی استفاده می‌کنید.
  • double-check-1
    ناتوانی دیدن در هوای تاریک است.
  • double-check-1
    اگر متوجه هرگونه تغییر شَدید در بینایی‌تان شُدید یا به وضوح نمی‌بینید، فوراً با پزشک قرار ملاقات بگذارید و تا غربالگری بعدی خود منتظر نمانید.

اگر قند خون‌تان حتی برای مدت کوتاهی از حد معمول بالا‌تر باشد، بینایی‌تان نیز ممکن است کمی تار شود. این امری طبیعی و از علائم قند خون بالا است. سطح قند خون خود را به سطح هدف برگردانید. زمانی که سطح قند خون به حالت پایدار برسد بینایی نیز به حالت قبلی خود بر‌می‌گردد.

سعی کنید سطح قند خون هدف را حفظ کنید

سطوح بالای قند خون به‌طور مداوم شما را در معرض خطر عوارض دیابت از جمله مشکلات جدی در چشم قرار می‌دهد.

دانستن سطح هدف و بررسی منظم قند خون می‌تواند کمک کند تا برای رسیدن به آن سطح تلاش کنید. سطح قند خون خود را در خانه بررسی کرده و از پزشک بخواهید تا سطح HbA1c شما را نیز به‌طور مرتب ارزیابی کند.

اگر برای‌تان سخت است که سطح قند خون خود را در محدوده‌ی هدف نگه دارید، با پزشک خود مشورت کنید.

کلسترول و فشار خون

فشار خون بالا و چربی زیاد در خون (کلسترول) احتمال ابتلا به مشکلات چشمی را افزایش می‌دهند. زیرا ممکن است رگ‌های خونی‌تان آسیب ببینند یا مسدود شوند؛ بنابراین خون نمی‌تواند به‌درستی در اطراف چشم‌تان حرکت کند.

رژیم غذایی سالم و تحرک بیشتری داشته باشید و سیگار را ترک کنید. رعایت این موارد برای حفظ قند خون در سطح هدف مهم است.

آیا غذاها می‌توانند از رتینوپاتی دیابتی جلوگیری کنند؟

هیچ غذای خاصی نمی‌تواند از رتینوپاتی جلوگیری کند اما شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهند خوردن برخی غذا‌ها می‌تواند به حفظ سطح قند، فشار خون و کلسترول و در نهایت به کاهش عوارض و مشکلات ناشی از دیابت در چشم کمک کند.

دیابت پایان راه نیست!

دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.

اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.

مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق‌ باشید.

← مجله سلامت دیابت

مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه