در طول روز، به دلایل متعددی، سطوح گلوکز خون میتواند متفاوت باشد که طبیعی است. اما اگر کمتر یا بالاتر از حد طبیعی باشد، خطرناک است.
زمانی سطح گلوکز پایین است که برای برگرداندن آن به محدوده طبیعی باید اقدامی انجام داد. بهطور معمول، مقدار گلوکز کمتر از ۷۰ میلیگرم بر دسیلیتر، پایین درنظر گرفته میشود.
علائم هایپوگلیسمی در افراد مختلف متفاوت است. از نشانههای خفیفتر و رایجتر تا شدیدترین علائم و نشانههای هیپوگلیسمی عبارتاند از:
برای اطمینان از پایین بودن قند خون، آن را با دستگاه گلوکوکتر یا CGM بررسی کنید. سطح پایین گلوکز خون باعث ترشح اپینفرین (آدرنالین) میشود که هورمون جنگ و گریز است. اپینفرین عامل بروز علائم هیپوگلیسمی مانند ضربان قلب شدید، تعریق، گزگز و اضطراب است.
در صورت ادامه یافتن هیپوگلیسمی، مغز به دلیل عدم دریافت گلوکز کافی، عملکرد صحیح خود را از دست میدهد که منجر به تاری دید، مشکل در تمرکز و خوابآلودگی میشود. اگر گلوکز خون برای مدت طولانی پایین باقی بماند، ممکن است منجر به تشنج، کما و بهندرت مرگ شود.
قانون ۱۵-۱۵ را انجام دهید: این قانون شامل مصرف ۱۵ گرم کربوهیدرات برای افزایش گلوکز خون و بررسی میزان قند خون پس از ۱۵ دقیقه است. اگر همچنان سطح قند خون کمتر از ۷۰ میلیگرم بر دسیلیتر باشد، این مراحل را تکرار کنید. هنگامی که گلوکز خون به حالت عادی خود برگشت، برای اطمینان از عدم کاهش دوباره قند خون، یک وعده غذایی یا میانوعده بخورید.
این قانون شامل مصرف موارد زیر است:
زمانهای کاهش قند خون خود را یادداشت کنید و با پزشک درمورد علت آن صحبت کنید. پزشکان میتوانند راهکارهایی را برای جلوگیری از هایپوگلیسمی در آینده پیشنهاد کنند.
توجه داشته باشید که برای کاهش قند خون در سنین پایین معمولاً به کمتر از ۱۵ گرم کربوهیدرات نیاز است: نوزادان به ۶ گرم، خردسالان به ۸ گرم و کودکان به ۱۰ گرم نیاز دارند.
همچنین انتخاب منبع کربوهیدرات نیز اهمیت دارد. کربوهیدراتهای پیچیده یا غذاهایی که همراه با کربوهیدرات چربی نیز دارند، جذب گلوکز را کاهش میدهند. به همین دلیل نباید برای درمان کمبود اضطراری استفاده شوند.
گلوکاگون هورمونی است که در لوزالمعده (پانکراس) تولید میشود و هنگامی که سطح قند خون پایین است، کبد را برای آزاد کردن گلوکز ذخیره شده تحریک میکند. گلوکاگون برای درمان هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابتی که قانون ۱۵-۱۵ برایشان کارایی ندارد، استفاده میشود.
گلوکاگون به دو صورت وجود دارد؛ یا تزریقی است یا به داخل سوراخ بینی اسپری میشود. با پزشک خود درمورد مصرف گلوکاگن، نحوه و زمان استفاده از آن مشورت کنید. اطرافیان بیمار دیابتی باید درمورد نحوه مصرف گلوکاگون برای درمان هیپوگلیسمی آگاهی داشته باشند.
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیهی آزمایشهای مربوط به دیابت را داراست.
یکسوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیشدیابت و دیابت
معاینات و آزمایشهای منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیشدیابت برای کنترل بیماری
کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع یک رایج است و در افراد مبتلا به دیابت نوع دو که انسولین یا داروهای خاصی را مصرف میکنند نیز میتواند رخ دهد. فرد مبتلا به دیابت نوع یک ممکن است هر هفته تا دو بار کاهش خفیف گلوکز خون را تجربه کند و تعداد دفعاتی که کاهش قند خون علائمی ندارد، بیشتر است.
تزریق بیشازحد انسولین دلیل قطعی هیپوگلیسمی است. استفاده از انسولینهایی که درحال حاضر تجویز میشوند، به احتمال کمتری باعث کاهش قند خون بهویژه در شب میشوند. پمپهای انسولین نیز خطر کاهش گلوکز خون را کاهش میدهد. تزریق نوع نامناسب انسولین، تزریق دوز انسولین بیش از حد، یا تزریق مستقیم به ماهیچه (به جای زیرپوست)، میتواند باعث کاهش گلوکز خون شود.
غذاهایی که میخورید میتواند باعث کاهش گلوکز خون شود:
مصرف غذاهایی که کربوهیدرات کافی ندارند، بدون کاهش میزان انسولین دریافتی باعث کاهش قند خون میشود.
با توجه به اینکه کربوهیدرات مایعات سریعتر از جامدات جذب میشود، بنابراین تأثیر بیشتری بر سطح قندخون داشته و زمانبندی دوز مناسب انسولین بادرنظر گرفتن نوع کربوهیدرات مصرفی میتواند مشکل باشد.
ترکیبات غذا مانند میزان چربی، پروتئین و فیبر موجود در آنها نیز بر میزان جذب کربوهیدراتها تأثیر میگذارد.
ورزش فواید زیادی دارد، اما برای افراد مبتلا به دیابت نوع یک میتواند مشکلآفرین باشد و گلوکز خون را در کوتاهمدت و بلندمدت کاهش دهد. شدت، مدت و زمان ورزش بر خطر هیپوگلیسمی تأثیر میگذارند.
بهترین راه حل، مدیریت مناسب دیابت و تشخیص بهموقع هیپوگلیسمی برای درمان زودهنگام آن است.
سنجش گلوکز خون، با گلوکومتر یا CGM، برای جلوگیری از هیپوگلیسمی توصیه میشود. مطالعات نشان میدهند که هر چه فردی قند خون خود را به دفعات بیشتری بررسی کند، خطر ابتلا به هیپوگلیسمی در او کاهش پیدا میکند. زیرا در صورت کاهش گلوکز هرچه زودتر نسبت به افزایش آن اقدام میکند تا شدیدتر نشود.
در موارد زیر قند خون خود را بررسی کنید:
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یکسوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادامالعمر، در صورت تشخیص بهموقع و رعایت دستورالعملهای پزشک، کاملا قابلکنترل است. بهعنوان یک فرد دیابتی میتوانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، بهشرطی که توصیههای پزشک را در مورد نظارت و درمان بهدرستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمیکنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبههای مختلف این بیماری دارد. توصیه میکنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه
