بخش مهمی از مدیریت دیابت کودکان، آزمایش مکرر سطح قند خون برای جلوگیری از بالا و پایین رفتن و اطلاع از زمان آزمایش کتون است. گاهی اوقات این آزمایش ممکن است برای شما و کودکتان دشوار باشد مخصوصاً اگر فرزندتان کم‌سن باشد.
آزمایش قند خون کودک
مدیریت خوب دیابت، هم برای سلامت کودک و هم برای جلوگیری از هرگونه مشکل مرتبط با دیابت در بزرگسالی مهم است. آزمایش منظم سطح قند خون کودک بخش مهمی از این امر است.
از دستگاه گلوکومتر برای بررسی سطح قند خون کودک استفاده می‌شود. همراه با دستگاه اندازه‌گیری قند خون، یک مجموعه‌ی لانست برای گرفتن قطره‌ی خون از انگشت و نوارهای آزمایش وجود دارد.
چگونه سطح قند خون کودک را اندازه‌گیری کنیم؟
دست‌های فرزندتان را بشویید.کنار انگشت فرزندتان را به جای نوک انگشت لانست بزنید، زیرا این کار باعث می‌شود که درد به حداقل برسد. نزدیک ناخن‌ها و انگشت اشاره و شست را لانست نزنید.
امروزه دستگاه‌هایی در دسترس هستند که به شما این امکان را می‌دهند که از قسمت‌های مختلف بدن مانند شست یا بازو خون بگیرید. با پزشک در مورد مناسب‌ترین دستگاه صحبت کنید.
یک نوار تست را در دستگاه اندازه‌گیری قند خون قرار دهید (این کار، اکثر دستگاه‌ها را روشن می‌کند.).
- یک قطره‌ی خون روی نوار تست بچکانید و دستگاه به‌طور خودکار نتیجه‌ی آزمایش را نشان می‌دهد. همه‌ی نوارها برای اطمینان از دقیق بودن آن‌ها آزمایش می‌شوند، اما توجه داشته باشید که دمای شدید می‌تواند بر نتیجه‌ی آزمایش تأثیر بگذارد.
تمام نتایج آزمایش را یادداشت کنید. این به شما و پزشک کمک می‌کند تا روند سطح قند خون فرزندتان را ارزیابی کنید.
بسته به نوع دستگاه، ممکن است لازم باشد زمانی که برای اولین بار از یک بسته نوار تست جدید استفاده می‌کنید، آن را کالیبره کنید. در مورد نحوه‌ی انجام این کار با پزشک خود صحبت کنید.
همچنین ممکن است لازم باشد هر از چند گاهی دستگاه خود را بررسی کنید. با پزشک خود در این باره صحبت کنید.
زمان انجام آزمایش قند خون
توصیه می شود آزمایش را در زمان های زیر انجام دهید:
- قبل از وعده‌ی غذایی اصلی
- قبل از خواب
- زمانی که احساس ناخوشی می‌کنید
- قبل و بعد از فعالیت بدنی
- اگر علائم هشداردهنده هیپو را احساس می‌کنید
- هر زمانی که شما یا فرزندتان احساس کردید که سطح قند خونش خیلی بالا یا خیلی پایین است.
پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که در زمان‌های دیگر مثلاً در طول شب آزمایش را انجام دهید تا یک دید کلی از کنترل دیابت فرزندتان داشته باشید. اگر کودک شما به‌تازگی مبتلا شده است بهتر است که این کار را برای ارزیابی دقیق سطح قند خون انجام دهید.
آزمایش قند خون کودک
در مورد نوزادان، به جای انگشتان، باید پاشنه‌ی آن‌ها را لانست زد. پزشک به شما نحوه‌ی انجام آزمایش را آموزش خواهد داد. از آنجایی که کودک نمی‌تواند احساس خود را بگوید و فقط گریه می‌کند، لازم است مرتباً سطح قند خون او را بررسی کنید. در این مورد نیز پزشک شما را راهنمایی می‌کند.
آزمایش قند خون کودک نوپا
گرفتن خون از یک کودک نوپا ممکن است دشوار باشد. سعی کنید تا آنجایی که ممکن است آن‌ها را به همکاری وادارید: توضیح دهید که قرار است چه کاری انجام دهید و به آن‌ها اطمینان دهید که سریع تمام می‌شود. انگشت عروسکش را لانست بزنید یا در صورت تمایل، فرزندتان را تشویق کنید که کمک کند. اگر انجام این کار برای شما سخت است از پزشک راهنمایی بخواهید.
نکات آزمایش قند خون
مطمئن شوید که دست‌های کودکتان گرم است. دست‌های سرد خون‌گیری را سخت می‌کند و لانست زدن به آن احتمال آسیب را افزایش می‌دهد.
- از کودکتان بخواهید که دستش را به سمت زمین نگه دارد تا خون بیشتری به انگشتان دست برسد.
- وسط انگشت یا خیلی نزدیک به ناخن را لانست نزنید.
از لانست زدن به انگشت شست یا اشاره خودداری کنید و هربار از انگشت دیگر و قسمت متفاوتی از آن استفاده کنید.
- از تمیز بودن دست‌های خود و فرزندتان مطمئن شوید. به جای دستمال مرطوب کودک از آب استفاده کنید زیرا آن‌ها حاوی گلیسیرین هستند که می‌تواند نتیجه‌ی آزمایش را تغییر دهد.
نقاط عمل سطح قند خون
- مطمئن شوید که لوازم آزمایش را با نسخه دریافت کنید.
- بهترین ساعات روز برای آزمایش را از پزشک خود جویا شوید و این که آیا نیاز به انجام آزمایش در شب هست.
- از پزشک خود میزان قند خون هدف فرزندتان را بپرسید و سؤال کنید که در مواقع نتایج بالا و پایین قند خون چه کاری باید انجام دهید.
پرسش و پاسخ‌های قند خون
چه میزان قند خون را باید هدف قرار دهیم؟
محدوده‌ی کلی برای سطح قند خون ۴ تا ۷ میلی‌مول بر لیتر در هنگام بیداری، ۴ تا ۷ میلی‌مول بر لیتر قبل از غذا و ساعات دیگر روز و ۵ تا ۹ میلی‌مول یر لیتر دو ساعت بعد از غذا است، اما ممکن است پزشک شما مقادیر دیگری را برای شما در نظر بگیرد. در مورد کودکتان نباید انتظار داشته باشید که سطح قند خونش به این مقادیر برسد، اما هدف قرار دادن آن‌ها به کودک کمک می‌کند تا دیابت خود را به خوبی کنترل کند.
ثبت نتایج آزمایش فرزندم چه‌قدر مهم است؟
انجام این کار بسیار کمک‌کننده است زیرا می توانید روند کنترل دیابت فرزندتان را ببینید. همچنین به شما و فرزندتان در تعیین زمان ملاقات با پزشک کمک می‌کند. می‌توانید نتایج آزمایش‌ها را در دفترچه‌ای یادداشت کنید یا به صورت الکترونیکی آن‌ها را ثبت کنید. نکته مهم این است که سابقه‌ای از سطح قند خون فرزندتان داشته باشید که هم به شما و هم به پزشک کمک کند.
در مورد سیستم‌های نظارت مداوم گلوکز (CGM) شنیده‌ام، آن‌ها چه هستند؟
در CGM یک سنسور کوچک درست در زیر پوست قرار می‌گیرد و سطح قند خون را به‌طور مداوم اندازه‌گیری می‌کند. هر چند دقیقه یکبار، سنسور سطح قند خون را به گیرنده یا پمپ انسولین منتقل می‌کند. برای کالیبره کردن سنسور و بررسی صحت آن، باید آزمایش خون با انگشت انجام دهید. CGM برای همه در دسترس نیست، اما اگر فکر می‌کنید فرزندتان آن را ترجیح می‌دهد، با پزشک خود صحبت کنید.
آزمایش کتون
کتون‌ها مواد شیمیایی سمی هستند که اگر انسولین کافی در بدن وجود نداشته باشد تا گلوکز کافی وارد سلول‌ها شود، ایجاد می‌شود. اگر کتون‌ها درمان نشوند، می‌توانند باعث اسیدی شدن بدن شوند، به این حالت کتواسیدوز دیابتی (DKA) می‌گویند.
اگر سطح قند خون فرزندتان بالا است، پزشک می‌گوید که باید در چه سطحی باشد، یا این که آیا او بیمار است، باید کتون‌ها را بررسی کنید. اکثر کودکان خون خود را از نظر کتون به روشی مشابه اندازه‌گیری سطح گلوکز خون بررسی می‌کنند.
انجام
انواع تست‌های تخصصی دیابت در ارومیه
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
غربالگری دیابت
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
آزمایش HbA1c (A1c)
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
تست‌های روتین دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
کتواسیدوز دیابتی (DKA)
کتواسیدوز دیابتی وقتی بروز می‌کند که:
- اگر فرزند شما دوزهای انسولین خود را مصرف نکرده باشد.
- در طول رشد و بلوغ
- وقتی فرزند شما بیمار است.
- هنگامی که ابتلا کودک شما به دیابت نوع ۱ تشخیص داده می‌شود (برخی از کودکان تا زمانی که به DKA مبتلا نشوند تشخیص داده نمی‌شود.)
پیشرفت DKA به زمان نیاز دارد؛ بنابراین، اگر کودک شما دارای سطوح قند خون بالا است معمولاً زمان دارید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از آن را انجام دهید. با این حال، گاهی اوقات به ویژه در کودکان خردسال و استفاده‌کنندگان پمپ می‌تواند سریع‌تر ایجاد شود و باید در بیمارستان درمان شود، زیرا کودک شما نیاز به تزریق انسولین دارد.
علائم کتواسیدوز دیابتی
- بوی میوه در نفس (کمی شبیه گلابی یا پاک‌کننده لاک ناخن)
- حالت تهوع یا استفراغ
- درد شکم
- کتون‌ها در خون یا ادرار
- تنفس سریع و پی‌در‌پی
اگر فرزند شما دارای سطوح قند خون بالا و علائم DKA است، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. اگر DKA زودهنگام تشخیص داده شود، به راحتی با انسولین و مایعات اضافی درمان می‌شود، اما اگر درمان نشود، می‌تواند باعث بیماری جدی شود.
آزمایش HbA1c
آزمایش HbA1c معمولاً در کلینیک قبل از ویزیت انجام می‌شود. این آزمایش خون، کنترل دیابت را در یک دوره‌ی دو تا سه ماهه بررسی می‌کند. برحسب میلی‌مول بر مول اندازه‌گیری می‌شود. سطح توصیه‌شده برای کودکان به‌طور کلی ۴۸ میلی مول در مول است، اما پزشک شما ممکن است مقدار متفاوتی را برای کودک شما پیشنهاد کند. برای برخی افراد، آزمایش HbA1c ممکن است دقیق نباشد، به‌عنوان مثال اگر فرزند شما یک اختلال خونی مانند کم‌خونی سلول‌های داسی شکل یا صفت سلول داسی‌شکل داشته باشد. در این مورد، آزمایش فروکتوزآمین اغلب انجام می‌شود که اندازه‌گیری مدیریت دیابت را در دو تا سه هفته گذشته نشان می‌دهد.
نقاط عمل HbA1c
- اگر می دانید که فرزندتان اختلال خونی دارد، در صورتی که بر دقت آزمایش HbA1c تأثیر می‌گذارد، به پزشک خود اطلاع دهید.
- بپرسید که این آزمایش چند‌بار و در کجا انجام می‌شود.
- از پزشک خود بپرسید که هدف از آزمایش HbA1c یا فروکتوزآمین فرزند شما چیست؟
آزمایش تیروئید و بیماری سلیاک
از آنجایی که دیابت نوع ۱ یک وضعیت خودایمنی است (ناشی از تخریب سلول‌های خود در بدن)، دیابت نوع ۱ با سایر بیماری‌های خودایمنی مانند مشکلات تیروئید و بیماری سلیاک نیز مرتبط است. از آنجایی که این ارتباط به خوبی شناخته شده است، فرزند شما نیز برای این شرایط مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
نقاط عمل تیروئید و بیماری سلیاک
آزمایش سطح هورمون تیروئید فرزندتان را انجام دهید. اگر این کار را نکرده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید.
مطمئن شوید که این بررسی تیروئید هر سال انجام می‌شود.
آزمایش بیماری سلیاک فرزندتان را انجام دهید و اگر علائمی نشان داد با پزشک خود تماس بگیرید.
سایر عوارض دیابت
دیابت نوع ۱ سبب ایجاد مشکلات سلامتی در بزرگسالی می‌شود، مانند بیماری قلبی یا آسیب به کلیه‌ها، چشم‌ها یا اعصاب. طبیعی است که بعد از تشخیص بیماری، والدین ترس داشته باشند که فرزندشان دچار عوارض شود.
با این حال، تحقیقات پزشکی نشان داده است که عوارض آن در افرادی که سطح قند خون خود را تا حد ممکن نزدیک به مقدار هدف نگه می دارند، بسیار کمتر است. این بدان معنا نیست که اگر سطح قند خون فرزندتان همیشه کنترل شده نیست، باید مضطرب و نگران باشید. دوره‌های کوتاه‌مدت سطوح بالا مشکلی طولانی‌مدت به وجود نمی آورند. جدای از دیابت، به عنوان والدین، فرزندتان را تشویق کنید برای مدیریت دیابت از یک سبک زندگی سالم پیروی کند.
در هر قرار ملاقات با پزشک، قد و وزن کودک شما را بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که به‌درستی رشد می‌کند. از سن ۱۲ سالگی به بعد، در هر سال کودک شما باید آزمایش خون، آزمایش ادرار، غربالگری چشم و فشار خون انجام دهد تا مطمئن شوید که به دلیل دیابت دچار بیماری دیگری نشده است. به این بررسی، بررسی سالانه می‌گویند. انجام این معاینات بسیار اهمیت دارد و به کنترل دیابت کمک می‌کند همچنین احتمال ابتلا به عوارض دیابت در بزرگسالی را کاهش می‌دهد.
دیابت پایان راه نیست!
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
← مجله سلامت دیابت
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه