همه آنچه درباره سرطان باید بدانید

«سرطان» یک اصطلاح گسترده است، و نوعی بیماری را توصیف می‌کند که در آن، تغییرات سلولی باعث رشد و تقسیم کنترل‌نشده‌ی بعضی از سلول‌ها می‌شود.

برخی از انواع سرطان باعث رشد سریع‌تر سلول‌ها می‌شوند، در حالی که برخی دیگر باعث رشد و تقسیم سلول‌ها با سرعت کمتری می‌شوند.

بعضی سرطان‌ها منجر به رشد توده‌های قابل‌مشاهده به نام تومور می‌شود، در حالی که برخی دیگر، مانند لوسمی، چنین کارکردی ندارند.

بیشتر سلول‌های بدن دارای عملکردهای خاص و طول عمر ثابت هستند. مرگ سلولی، بخشی از یک پدیده طبیعی و مفید است که متخصصان آن را آپوپتوز (Apoptosis) می‌نامند.

دستور مُردن به این دلیل به یک سلول داده می‌شود که بدن بتواند آن را با یک سلول جدیدتر جایگزین کند که کارایی بهتری دارد. سلول‌های سرطانی فاقد اجزایی هستند که به آنها دستور می‌دهد تقسیم را متوقف کنند و بمیرند.

در نتیجه، این سلول‌ها در بدن تجمع می‌یابند، با مصرف اکسیژن و مواد مغذی که برای تغذیه سلول‌های دیگر باید به کار می‌رفت. سلول‌های سرطانی می‌توانند تومورها را تشکیل دهند، سیستم ایمنی بدن را مختل کنند و تغییرات دیگری را ایجاد کنند که از عملکرد منظم بدن جلوگیری می‌کند.

سلول‌های سرطانی ممکن است در یک ناحیه از بدن ظاهر شوند و سپس از طریق غدد لنفاوی، گسترش یابند. غدد لنفاوی خوشه‌هایی از سلول‌های ایمنی هستند که در سراسر بدن قرار دارند.

آیا تومور همیشه سرطانی است؟ 

خیر. برخی از تومورها خوش خیم (غیر سرطانی) هستند. این نوع تومورها معمولا به مکان‌های دیگر بدن گسترش نمی‌یابند. از طرف دیگر، همه سرطان‌ها باعث تومور نمی‌شوند. برای مثال، تومورها معمولا با سرطان خون رخ نمی‌دهند. در این دسته از سرطان‌ها، سلول‌های سرطانی از طریق جریان خون در اطراف بدن حرکت می‌کنند.

تومور چیست؟

«تومور» رشد کنترل‌نشده سلول‌هایی است که به یک توده تبدیل می‌شوند که ممکن است سرطانی باشد یا نباشد. این توده‌ها می‌توانند در هر جایی شکل بگیرند، اما معمولا در بافت جامد مانند استخوان، عضله یا اندام‌ها ایجاد می‌شوند. آنها با «کیست» متفاوت هستند: کیسه‌های کوچک پر از هوا، مایعات یا مواد جامد که عمدتاً خوش خیم (غیر سرطانی) هستند.

تومورها می‌توانند خوش خیم یا بدخیم (سرطانی) باشند.

تومورهای خوش خیم

این تومورها به طور معمول آهسته رشد کرده، دارای مرزهای واضح هستند و به بافت‌های دیگر گسترش نمی‌یابند یا در مناطق دیگر بدن ظاهر نمی‌شوند (متاستاز نمی‌شوند). بیشتر تومورهای خوش خیم تهدیدکننده زندگی نیستند. در عین حال، یک تومور خوش خیم می‌تواند روی بافت‌های سالم اطراف فشار بیاورد، که می‌تواند منجر به درد یا عوارض دیگر سلامتی شود.

تومورهای خوش خیم که باعث چنین عوارضی می‌شوند، و همچنین آنهایی که احتمال دارد در نهایت بدخیم شوند، معمولا در صورت امکان از طریق جراحی برداشته می‌شوند و اکثراً دوباره بازنمی‌گردند.

تورموهای بدخیم

تومورهای بدخیم معمولا مرزهای ناصاف دارند. آنها می‌توانند به بافت‌های نزدیک را با متاستاز (گسترش) از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی و تشکیل تومورهای ثانویه نفوذ کنند.

درمان این نوع تومورها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع و اندازه تومور، و این‌که آیا به سایر مناطق بدن گسترش یافته یا خیر. اگر تومور بدخیم محدود به یک ناحیه باشد، گاهی اوقات جراحی ممکن است یک گزینه درمانی باشد. اگر سرطان گسترش یافته باشد و یا تنها با جراحی قابل درمان نباشد، ممکن است گزینه‌های درمانی تکمیلی پیشنهاد شود، از جمله شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا سایر درمان‌های دارویی.

متخصصان هنوز پاسخ همه سؤالات در مورد علت سرطان را ندارند. با این حال، ویژگی‌های خاصی به نام «عوامل خطر» وجود دارد که می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

شما می‌توانید برخی از عوامل خطر مثل سیگار کشیدن را کنترل کنید، اما برخی دیگر مانند نژاد یا سن، خارج از کنترل شماست. علاوه بر این، برخی از سرطان‌ها می‌توانند توسط عوامل محیطی ایجاد شوند، مانند قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) موجود در نور خورشید. و تعداد کمی از عوامل ممکن است مرتبط با عفونت اولیه در اثر ویروس یا باکتری باشد.

علاوه بر این عوامل خطر، برخی از سرطان‌ها نیز به ارث می‌رسند، به این معنی که از طریق خانواده به شما منتقل می‌شوند. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کل سرطان‌ها از نقص ژنتیکی (جهش) به ارث می‌رسند.

در برخی موارد، محققان ژن‌های دقیقی را کشف کرده اند که احتمالا باعث سرطان می‌شوند. اما سرطان‌های دیگر ناشی از جهش‌هایی است که با گذشت زمان در بدن فرد اتفاق می‌افتد.

یک روش مهم برای تشخیص زودهنگام سرطان، انجام غربالگری سرطان است، تشخیص به‌موقع یعنی زمانی که درمان آن آسان‌تر است. از طریق غربالگری، پزشکان افرادی را که لزوماً هیچ نشانه‌ای از سرطان ندارند، بررسی می‌کنند. بسته به سن، جنسیت یا سایر عوامل خطر، پزشک شما ممکن است توصیه کند که برای بررسی وجود برخی سرطان ها، آزمایش غربالگری انجام دهید.

از کجا می‌توانید بفهمید که کاندیدای خوبی برای غربالگری سرطان هستید؟ در صورت داشتن این شرایط، ممکن است نیاز به غربالگری برای انواع خاصی از سرطان داشته باشید:

• قبلا سرطان داشته‌اید
• در یکی از اعضای خانواده شما، سرطان تشخیص داده شده است
• دخانیات مصرف کرده‌اید یا با مواد شیمیایی خاصی کار کرده‌اید
• جهش ژنتیکی خاصی دارید که مرتبط با سرطان است
• لخته خون بدون دلیل دارید

آیا سرطان ارثی است؟  بله و نه. والدین نمی‌توانند به‌طور مستقیم سرطان را به فرزندانشان منتقل کنند، اما به نظر می‌رسد برخی از سرطان‌ها در یک خانواده بیشتر وجود دارد، و مواردی وجود دارد که تغییرات ژنتیکی ارثی می‌تواند خطر سرطان را افزایش دهد.

ژن‌ها نقشه ای را حمل می‌کنند که بدن بر اساس آن، پروتئین‌هایی را که رشد سلول را کنترل می‌کنند، تولید می‌کند. برخی جهش‌های ژنتیکی می‌توانند باعث تقسیم کنترل‌نشده سلول‌ها شوند. آنها همچنین می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی در پروتئین‌های مسئول ترمیم سلول شوند.

اگر سلول‌های اسپرم یا تخمک این جهش‌ها را حمل کنند، گاهی اوقات ممکن است از والدین به فرزند منتقل شوند، و در همه سلول‌های بدن کپی شوند. تخمین زده می‌شود که جهش‌های ژن ارثی در ۵ تا ۱۰ درصد از کل سرطان‌ها نقش دارند.

البته به ارث بردن جهش ژن، تضمین نمی‌کند که روزی فرزند یک فرد به سرطان مبتلا شود، اما ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. به عنوان مثال، کودک ممکن است یک ژن BRCA1 یا BRCA2 معیوب را از والدین خود به ارث ببرد و خطر ابتلا به چندین سرطان در وی افزایش یابد.

شایع‌ترین انواع سرطان در ایران، سرطان پستان، معده و روده بزرگ است. همه‌ساله بسیاری از هموطنان‌مان برای بررسی این نوع سرطان‌ها مورد آزمایش قرار می‌گیرند:

• مثانه
• روده بزرگ و مقعد
• اندومتریال
• کلیه
• لوسمی
• کبد
• ملانوم
• لنفوم غیر هودجکین
• پانکراس
• تیروئید

اَشکال دیگر سرطان، شیوع کمتری دارند.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤالات خود را بیابید

اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.