با انواع تست های تومور مارکر آشنا شوید

تومور مارکرها اغلب از جنس پروتئین هستند و توسط خود بافت سرطان (یا گاهی توسط بدن در پاسخ به رشد سرطان) تولید می‌شوند. به دلیل آن که بعضی از این مواد را می‌توان در نمونه‌های بدن مانند خون، ادرار و بافت شناسایی کرد، این نشانگرها همراه با سایر آزمایش‌ها و روش‌ها برای کمک به تشخیص برخی از انواع سرطان، پیش‌آگهی و نظارت بر پاسخ فرد به درمان‌های خاص و تشخیص عود سرطان کاربرد دارند.

اخیراً انواع جدیدی از آزمایش‌های تشخیص سرطان طراحی شده است که به جای سنجش پروتئین‌ها، به دنبال تغییراتی در مواد ژنتیکی (DNA، RNA)، در نمونه‌های گرفته‌شده از بیمار است. تغییرات ژنتیکی با سرطان‌های خاصی مرتبط است و می‌تواند به عنوان تومور مارکر برای کمک به تعیین پیش‌آگهی، هدایت هدفمند درمان، و یا تشخیص سرطان در مراحل اولیه استفاده شود. علاوه بر این، پیشرفت‌های تکنولوژی منجر به ساخت تست‌هایی شده است که می‌تواند چندین نشانگر ژنتیکی یا پانل‌های نشانگر را همزمان ارزیابی کند و اطلاعات گسترده‌ای در مورد ویژگی‌های تومور ارائه دهد.

تومور مارکرها را برای اهداف مختلفی می‌توان استفاده کرد ولی معمولا به تنهایی تجویز نمی‌شوند. بسته به نوع سرطان، این تست‌ها ممکن است همراه با بیوپسی بافت یا مغز استخوان، یا آزمایش خون، و یا در کنار سایر تومور مارکرها آنالیز می‌شوند. جواب این آزمایش‌ها قطعی نیست، اما اطلاعات تکمیلی در اختیار تیم درمان قرار می‌دهند که می‌تواند برای این مقاصد به کار رود:

• غربالگری. از آنجا که اکثر آزمایش‌های تومور مارکر به اندازه کافی حساسیت یا اختصاصیت ندارند، این آزمایش‌ها برای غربالگری جمعیت عمومی مناسب نیستند؛ با این حال، ممکن است از برخی از این تست‌ها برای غربالگری افرادی که در معرض خطر بالاتر هستند استفاده شود، مثلا در افرادی که سابقه خانوادگی قوی یا عوامل خطر برای یک سرطان خاص دارند.
• کمک به تشخیص. در فردی که دارای علائم است، از تومور مارکرها برای کمک به تشخیص وجود سرطان و کمک به تمایز آن از سایر شرایط با علائم مشابه استفاده می‌شود.
• مرحله پیشرفت سرطان. اگر فرد مبتلا به سرطان باشد، می‌توان از بالا رفتن تومور مارکر برای تعیین این که آیا سرطان به سایر بافت‌ها و اندام‌ها گسترش یافته است (متاستاز شده است) استفاده کرد.
• تعیین پیش‌آگهی. بعضی از تومور مارکرها در تعیین میزان تهاجمی بودن سرطان مفید هستند.
• راهنمای انتخاب درمان. بعضی تومور مارکرها اطلاعاتی ارائه می‌دهند در مورد این‌که کدام روش درمان می‌تواند برای سرطان فرد مؤثر باشد. این نوع کاربری تست‌های نشانگر تومور، فعلا در مراحل تحقیقاتی است.
• نظارت بر موفقیت درمان. از تومور مارکرها می‌توان برای نظارت بر اثربخشی درمان، به‌ویژه در سرطان‌های پیشرفته استفاده کرد. اگر میزان نشانگر کاهش یابد، به این معنی است که درمان اثر داشته است؛ اگر همچنان بالا باشد، یعنی برنامه درمانی باید مورد بازبینی قرار گیرد. البته این اطلاعات باید با دقت استفاده شود، زیرا بیماری‌های دیگر نیز گاهی می‌تواند باعث افزایش یا افت تومور مارکرها شود.
• تشخیص عود بیماری. یکی از مهم‌ترین کاربردهای تومور مارکرها، نظارت بر عود سرطان است. اگر یک تومور مارکر قبل از درمان بالا باشد و بعد از درمان پایین بیاید، و سپس با گذشت زمان مجدداً شروع به افزایش کند، پس احتمال دارد که سرطان در حال بازگشت باشد. اگر میزان تومور مارکر بعد از عمل جراحی کماکان بالا باشد، احتمال دارد که همه غده سرطانی برداشته نشده باشد.

تومور مارکرها دارای دو نوع اصلی است:

• تومور مارکرهای در گردش
• نشانگرهای بافت تومور

تومور مارکرهای در گردش در این بخش‌های بدن قابل شناسایی است:

• خون
• ادرار
• مدفوع
• مغز استخوان
• بزاق

برای دریافت نمونه خون، یک آزمایش خون انجام می‌دهید. اگر نمونه ادرار، بزاق یا مدفوع لازم باشد، دستورالعمل‌هایی در مورد چگونگی تهیه آن به شما خواهند داد. برای برداشتن نمونه‌ای از مغز استخوان، نیاز به بیوپسی مغز استخوان دارید.

نوع دوم یعنی نشانگرهای بافت تومور، در داخل تومورها وجود دارند. پزشک برای بررسی آنها، نمونه کوچکی از بافت آسیب‌دیده را برمی‌دارد و آن را برای تجزیه و تحلیل به یک آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌کند.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

با وجود این که آزمایش‌های تومور مارکر می‌تواند اطلاعات بسیار مفیدی ارائه دهد، اما این تست‌ها محدودیت‌هایی نیز دارند:

• احتمال دارد بسیاری از تومور مارکرها در افراد مبتلا به بیماری‌های غیر از سرطان هم افزایش یابد.
• بعضی از تومور مارکرها برای نوع خاصی از سرطان اختصاصی هستند، در حالی که برخی دیگر در چندین نوع مختلف سرطان دیده می‌شوند.
• هر فرد مبتلا به نوع خاصی از سرطان، لزوماً میزان بالایی از تومور مارکر مربوطه را ندارد.
• همه سرطان‌ها دارای تومور مارکر نیستند که مرتبط با آن باشد و بتوان میزان آن را سنجید.

در نتیجه، تومور مارکرها به تنهایی نمی‌توانند روش تشخیصی برای سرطان باشند؛ برای بعضی از انواع سرطان، این تست‌ها اطلاعات تکمیلی ارائه می‌دهند که می‌تواند در کنار سوابق پزشکی و معاینات فیزیکی بیمار، و همچنین نتیجه سایر آزمایش‌ها و یا تصویربرداری، در نظر گرفته شود.

همانگونه که گفته شد، آزمایش تومور مارکر به تنهایی برای غربالگری یا تشخیص سرطان کافی نیست. نتایج آزمایش تومور مارکر باید در کنار داده‌های دیگر آنالیز شود، شامل:

• سابقه پزشکی کامل
• معاینه فیزیکی
• سایر آزمایش‌ها
• تست‌های تصویربرداری

اگر آزمایش تومور مارکر برای نظارت بر نحوه اثربخشی درمان درخواست داده شده است، جواب آزمایش با نتایج تست‌های قبل از شروع درمان مقایسه می‌گردد.

اگر میزان تومور مارکر کاهش یافته یا به حالت عادی بازگشته است، احتمالا به این معنی است که درمان اثرگذار بود، به‌خصوص اگر میزان آن قبل از درمان افزایش یافته بود.

افزایش میزان تومور مارکر می‌تواند به این معنی باشد که سرطان به درمان پاسخ نمی‌دهد، تومور در حال رشد است، و یا بازگشته است (عود کرده است). افزایش با مقادیر جزئی، چندان قابل‌توجه نیست. پزشک معالج شما در درجه اول به روند افزایش آن در طول زمان نگاه می‌کند.

باید بدانید انجام شیمی‌درمانی هم می‌تواند باعث افزایش موقت میزان تومور مارکر شود، زیرا شیمی‌درمانی باعث می‌شود سلول‌های سرطانی به سرعت بمیرند و مقادیر زیادی تومور مارکر آزاد کنند.

پاسخ سؤالات خود را بیابید

اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.