روش‌های مورد استفاده در سنجش هورمون‌های استروئیدی

قدیمی‌ترین روش آزمایش هورمون‌های استروئیدی، آزمایش ادرار است. اندازه‌گیری هورمون‌ها در ادرار نسبتاً آسان است زیرا مقادیر بیشتری از هورمون در ادرار نسبت به خون یا بزاق ظاهر می‌شود. تست ادرار مستلزم این است که بیمار تمامی ادرار خود را به مدت ۲۴ ساعت جمع‌آوری کند.

ردیابی هورمون در ادرار معمولا با استفاده از کروماتوگرافی گاز برای جدا کردن هورمون‌ها و سپس شناسایی هورمون با “طیف‌سنجی جرمی” (LC/MS) انجام می‌شود. اگرچه این روش، مقادیر بالا و پایین را که می‌تواند در نوسانات عادی روزانه رخ دهد شناسایی نمی‌کند، اما همچنان روش اندازه‌گیری خوبی از میزان هورمون در یک روز است. آزمایش ادرار همچنین هورمون‌های خاص و متابولیت‌های آنها را ردیابی می‌کند که به ارزیابی اطلاعات بیشتر کمک می‌کند. این تکنیک کارایی جداسازی عالی و حساسیت بالا ارائه می‌دهد و حتی برای اندازه‌گیری هورمون‌های با غلظت کم، مناسب است.

اگر فقط بخشی از ادرار در طول دوره ۲۴ساعته جمع‌آوری شود، یا اگر بخشی از ادرار دور ریخته شود، و یا اگر عملکرد کلیه مختل شده باشد، جواب این آزمایش دقیق نیست. تست ادرار با کراتینین استانداردسازی می‌شود تا مطمئن شویم عملکرد کلیه طبیعی است.

یک نوع دیگر از تست ادرار، جمع‌آوری نمونه در فواصل زمانی در طول روز و سنجش میزان هورمون است. برخی معتقدند که جمع‌آوری نمونه‌های زمان‌بندی‌شده، می‌تواند داده‌های مشابه با جمع‌آوری تمام ادرار را منعکس کنند. آزمایشگاه‌های فعلی از کروماتوگرافی مایع با طیف‌سنجی جرمی (LC/MS) استفاده می‌کنند که خاصیت هورمونی بالایی دارد.

روش تست خون برای سنجش هورمون‌های استروئیدی، آزمایش سرم است که در آن، یک یا چند ویال از خون بیمار در طول نمونه‌گیری جمع‌آوری می‌شود، و میزان هورمون در سرم جدا شده از خون اندازه‌گیری می‌شود. این روش، هورمون‌های متصل به پروتئین‌های حامل، و کمی از هورمون‌های غیرمتصل را اندازه می‌گیرد. اکثر آزمایشگاه‌ها اکنون نمونه‌های سرم را با استفاده از روش LC/MS پردازش می‌کنند.

از آزمایش‌های ایمونواسی برای سنجش هورمون‌های استروئیدی، به دلیل راحتی، سرعت و هزینه مؤثر استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها از اتصال خاص بین یک آنتی‌بادی و هورمون هدف برای اندازه‌گیری غلظت آن استفاده می‌کنند. رایج‌ترین فرمت‌های تست ایمونواسی که برای هورمون‌های استروئیدی استفاده می‌شود شامل سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA) و آزمایش رادیو ایمنی (RIA) است. ELISA متکی بر تشخیص سیگنال مرتبط با آنزیم است، در حالی که RIA از ردیاب‌های رادیواکتیو برای اندازه‌گیری استفاده می‌کند. اگرچه آزمایش‌های ایمونواسی به شکل گسترده‌ای قابل‌دسترسی هستند و نتایج را به سرعت ارائه می‌دهند، اما ممکن است واکنش متقابل با هورمون‌های ساختاری مشابه داشته باشند و اندازه‌گیری‌های نادرست نشان دهند. قبلا این روش معمولا برای سرم استفاده می‌شد و همچنان برای تجزیه و تحلیل بزاق کاربرد دارد.

منتقدان آزمایش سرم معتقدند که این روش آزمایش به دلیل تهاجمی بودن، خودش می‌تواند هورمون‌های در گردش را تغییر دهد. آنها همچنین می‌گویند که تست سرم، هورمون‌های حمل‌شده توسط گلبول‌های قرمز خون را که از سرم جدا شده‌اند و ممکن است غلظت هورمون بیشتری در داخل سلول داشته باشند، در نظر نمی‌گیرد. استدلال طرف مقابل این است که حتی اگر بخشی از هورمون در سرم یافت شود، اندازه‌گیری کماکان دقیق است زیرا تنها هورمون‌های موجود در سرم هستند که در دسترس سایر بافت‌های بدن هستند.

یکی دیگر از معایب این روش جمع‌آوری این است که برخلاف آزمایش ادرار، این نوع نمونه خون، مانند یک عکس است و صرفاً منعکس‌کننده میزان هورمون در یک لحظه است. میزان هورمون‌های مختلف در جریان خون می‌تواند لحظه به لحظه و روز به روز تغییر کند. برای مثال، اگر نمونه خون یک خانم در دوران یائسگی نشان دهد که میزان استرادیول او در محدوده طبیعی است، لزوما به این معنی نیست که او در تمام طول روز مقدار طبیعی استرادیول دارد؛ ممکن است مقدار این هورمون در هر زمان معین در طی روز و یا حتی در طول ماه، بالاتر یا پایین‌تر باشد. به‌طور کلی، نسبت مقادیر هورمون در بافت‌ها ضعیف است. بر این اساس، جواب آزمایش هورمون‌های استروئیدی با روش‌های مبتنی بر سرم ممکن است کاملا قابل‌اعتماد نباشد.

لکه گذاری نمونه خون روی کاغذ صافی

شکل دیگری از جمع‌آوری خون به نام آزمایش لکه‌گذاری خون می‌تواند در سنجش نوسانات هورمونی کاربرد داشته باشد. این نوع تست را می‌توان برای روزهای خاصی از ماه (مثلا قبل یا بعد از درمان هورمونی) یا زمان‌های خاصی از روز (مثلا قبل یا بعد از غذا یا مصرف داروها) برنامه‌ریزی نمود. بیمار برای آزمایش لکه‌گذاری خون، قطره‌هایی از خون خود را از یک سوراخ ریز روی نوک انگشت، بر روی یک کاغذ مخصوص می‌گذارد و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌کند. نتایج این روش معمولا قابل‌مقایسه با نتایج آزمایش‌های سرم است، و در عین حال هزینه و زحمت مراجعه به آزمایشگاه. جمع‌آوری نمونه می‌تواند با فشار آوردن به انگشت برای گرفتن خون بیشتر موجب مخلوط شدن مقداری مایع بینابینی با خون مویرگی شده و نتیجه آزمایش را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. همچنین اندازه کوچک این نوع نمونه‌ها، تعداد هورمون‌هایی را که می‌توان در نمونه آزمایش نمود، محدود می‌کند.

از آزمایش بزاق نیز برای ارزیابی میزان هورمون استفاده می‌شود. آزمایش‌های ایمونواسی برای تجزیه و تحلیل هورمون‌های نمونه بزاق به کار می‌رود. مشابه آزمایش خون، این نوع تست صرفاً منعکس‌کننده میزان هورمون در یک لحظه است.

نمونه‌های بزاق غیرتهاجمی هستند و جمع‌آوری آنها در تعداد مورد نیاز، به‌آسانی امکان‌پذیر است. برخی از آزمایشگاه‌ها، کیت‌های آزمایش بزاق را برای جمع‌آوری چندین نمونه در طول یک روز یا یک ماه ارائه می‌دهند تا داده‌های بیشتری برای ارزیابی از وضعیت بیمار به دست آید. یکی از معایب احتمالی این کار این است که نمونه‌های بزاق به‌راحتی آلوده می‌شوند، (در حضور عامل بیماری‌زا، یا اگر خون با نمونه بزاق مخلوط شود). برخی از باکتری‌های موجود در میکروبیوم دهان نیز می‌توانند هورمون‌های استروئیدی تولید کنند. بنا به دستورالعمل آزمایشگاهی، ۳۰ دقیقه پیش از گرفتن نمونه بزاق، باید از غذا خوردن، قهوه، مسواک زدن و جویدن آدامس خودداری کرد.

آزمایش‌های بزاق در افراد جوان دقیق‌تر از افراد مسن است زیرا میزان هورمون‌های بیشتری در دسترس دارند. به‌عنوان مثال برای اندازه‌گیری هورمون‌های یک خانم یائسه، آزمایش بزاق به لبه حساسیت خود نزدیک می‌شود زیرا مقدار هورمون در این شرایط، آنقدر برای اندازه‌گیری کم است که نتایج تست ممکن است ناسازگار یا نادرست باشد.

اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.

پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.

← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.

← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.

پاسخ سؤالات خود را بیابید

اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:

همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.