بیماری‌های شایع تیروئید، علائم و روش‌های تشخیص
در حدود ۱۲% مردم در برهه‌ای از زندگی خود به بیماری تیروئید مبتلا خواهند شد. در حال حاضر میلیون‌ها نفر در کشورمان با این نوع عارضه‌ها زندگی می‌کنند، و بسیاری افراد حتی از وجود آن در بدن خود بی‌خبر هستند.
مشکلات تیروئید شامل اختلالات مختلفی است که می‌تواند منجر به تولید کم هورمون تیروئید (کم‌کاری تیروئید)، یا بیش از حد زیاد آن (پرکاری تیروئید) شود. اختلالات تیروئید می‌تواند بر ضربان قلب، خُلق‌و‌خو، میزان انرژی، متابولیسم، سلامت استخوان، بارداری و بسیاری از عملکردهای دیگر بدن اثر بگذارد.
علت مشکلات تیروئید چیست؟
وقتی تیروئید شما هورمون زیادی تولید می‌کند (پرکاری تیروئید) یا کمتر از حد نرمال (کم‌کاری تیروئید) انواع مختلف مشکلات شکل می‌یابد که علائم آزاردهنده‌ای مانند تحریک‌پذیری، خستگی، کاهش وزن، افزایش وزن و موارد دیگر را ایجاد می‌کند.
این صفحه اختصاص به این اختلالات و بیماری‌های رایج تیروئید و روش‌های تشخیص آنها دارد. پیش از تشریح بیماری‌ها، در نظر داشته باشید:
- علائم ناشی از اختلال تیروئید بستگی به این دارد که آیا تیروئید شما، میزان تولید هورمون‌های شما پایین است یا بالا.
- برخی از مشکلات تیروئید خود-ایمنی هستند، یعنی در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید بروز می‌یابند.
- درمان اختلالات تیروئید اغلب موفق است و بر اساس شرایط بیمار و بیماری می‌تواند شامل تجویز دارو، جراحی یا سایر درمان‌ها باشد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
در پرکاری تیروئید، غده تیروئید شما بیش از حد فعال است و هورمون تیروئید زیادی تولید می‌کند. این مسئله می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به بسیاری از عملکردهای بدن شما شود.
پرکاری تیروئید بین ۱ تا ۳ درصد از افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و در خانم‌ها شایع‌تر است.
بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است که حدود ۷۰% از افراد مبتلا به تیروئید بیش از حد فعال را درگیر خود می‌کند. ندول‌های تیروئید (بیماری به نام گواتر ندولار سمی یا گواتر مولتی‌ندولار) همچنین می‌تواند باعث شود که غده تیروئید، هورمون‌های خود را بیش از حد تولید کند.
علاوه بر این، پرکاری تیروئید می‌تواند ناشی از این عوارض باشد:
- التهاب غده تیروئید
- مصرف بیش از حد ید
- مصرف بیش از حد داروهای هورمون تیروئید
- تومور غده هیپوفیز غیرسرطانی
علائم پرکاری تیروئید
مقادیر بالای هورمون تیروئید ممکن است منجر به علائمی شود از جمله:
- بی‌قراری
- عصبی بودن
- ضربان قلب سریع
- تحریک‌پذیری
- افزایش تعریق
- لرزش
- اضطراب
- مشکل در خواب
- پوست نازک
- شکنندگی مو و ناخن
- ضعف عضلانی
- کاهش وزن
- افزایش اشتها
- حرکات مکرر روده
- چشم‌های بیرون‌زده (در بیماری گریوز)
تشخیص پرکاری تیروئید
پزشک شما می‌تواند پرکاری تیروئید را با تجویز آزمایش‌هایی تشخیص دهد که میزان هورمون تیروئید شما را اندازه‌گیری می‌کند و یا این‌که تیروئید شما تا چه حد مؤثر عمل می‌کند.
آزمایش‌های خون، میزان هورمون تیروئید (تیروکسین یا T4) و هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) را در خون شما اندازه‌گیری می‌کند. غده هیپوفیز، TSH آزاد می‌کند تا تیروئید شما را تحریک کند که هورمون‌های خود را تولید کند. تیروکسین بالا و میزان TSH پایین می‌تواند نشان دهد که غده تیروئید شما بیش از حد فعال است.
پزشک همچنین ممکن است به شما ید رادیواکتیو خوراکی یا تزریقی بدهد و سپس اندازه‌گیری کند که غده تیروئید شما، چقدر از آن را مصرف می‌کند. تیروئید ید جذب می‌کند تا بتواند هورمون‌های خود را تولید کند. مصرف مقدار زیادی ید رادیواکتیو نشانه این است که تیروئید شما بیش از حد فعال است. میزان رادیواکتیو بکار رفته در این تست به سرعت در بدن حل می‌شود و برای اکثر افراد خطرناک نیست.
کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism)
کم‌کاری تیروئید، برعکس پرکاری تیروئید است. در این عارضه، غده تیروئید شما کم‌فعال است و نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تولید کند. این بیماری می‌تواند باعث کُند شدن برخی از عملکردهای بدن شما شود.
کم‌کاری تیروئید اغلب به دلیل تیروئیدیت هاشیموتو، یا جراحی‌هایی که غده تیروئید شما را از بین می‌برد، و نیز آسیب ناشی از درمان با اشعه ایجاد می‌شود.
علاوه بر این موارد، می‌تواند ناشی از این مشکلات باشد:
- تیروئیدیت
- کم‌کاری تیروئید مادرزادی
- کمبود ید
- غده هیپوفیز یا اختلالات هیپوتالاموس
- مصرف بعضی داروها، از جمله داروهای قلبی، داروهای سرطان و داروهای اختلال دوقطبی
اگر بیماری‌های دیگری مانند بیماری سلیاک، دیابت نوع ۱ یا ۲، آرتریت روماتوئید یا لوپوس دارید، احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید بیشتر است.
این بیماری حدود ۴٫۳ درصد از افراد ۱۲ ساله و بالاتر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. موارد مبتلا به بیماری کم‌کاری تیروئید معمولا خفیف هستند.
علائم کم‌کاری تیروئید
تولید بیش از حد هورمون تیروئید منجر به علائم زیر شود:
- خستگی
- خشکی پوست و مو
- افزایش حساسیت به دمای سرد
- مشکلات حافظه
- یبوست
- افسردگی
- افزایش وزن
- ضعف یا درد عضلانی و مفصلی
- ضربان قلب آهسته
- قاعدگی سنگین و نامنظم
- مشکلات باروری
- کما
تشخیص کم‌کاری تیروئید
پزشکان اغلب کم‌کاری تیروئید را با آزمایش خون و آزمایش تصویربرداری تشخیص می‌دهند.
پزشکان برای اندازه‌گیری میزان TSH و هورمون تیروئید شما، تست خون انجام می‌دهند. میزان TSH بالا و تیروکسین پایین می‌تواند به این معنی باشد که تیروئید شما کم‌فعال است. این مقادیر همچنین بیانگر این است که غده هیپوفیز شما TSH بیشتری را آزاد می‌کند تا غده تیروئید شما را تحریک کند که هورمون خود را تولید کند.
آزمایش‌های تصویربرداری می‌تواند شامل سونوگرافی یا اسکن با استفاده از ید رادیواکتیو برای آزمایش عملکرد تیروئید شما باشد.
تیروئیدیت هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis)
تیروئیدیت هاشیموتو که با نام تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید است که حدود ۵ نفر از هر ۱۰۰ را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در خانم‌های میانسال شایع‌تر است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما، به اشتباه به غده تیروئید و توانایی تولید هورمون‌های آن حمله کرده و به آرامی آن را از بین می‌برد.
احتمال دارد برخی از افراد مبتلا به موارد خفیف تیروئیدیت هاشیموتو علائم مشخصی نداشته باشند. این وضعیت می‌تواند سال‌ها پایدار بماند و علائم اغلب ظریف هستند. آنها همچنین اختصاصی برای این بیماری نیستند، به این معنی که این علائم در بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز مشاهده می‌شوند.
علائم تیروئید هاشیموتو
علائم رایج می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- افسردگی
- یبوست
- افزایش وزن خفیف
- خشکی پوست
- موهای خشک و نازک
- صورت پف‌کرده و رنگ‌پریده
- قاعدگی‌های سنگین و نامنظم
- عدم‌تحمل سرما
- بزرگ شدن تیروئید یا گواتر
تشخیص تیروئیدیت هاشیموتو
تست TSH اغلب اولین گام در غربالگری برای هر نوع اختلال تیروئید است. ممکن است پزشک برای بررسی افزایش میزان TSH و همچنین مقادیر پایین هورمون تیروئید (T3 یا T4)، در صورت تجربه برخی از علائم فوق، آزمایش خون تجویز نماید. تیروئیدیت هاشیموتو یک اختلال خود-ایمنی است، بنابراین آزمایش خون مرتبط با آن، آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی را نیز می‌سنجد که احتمال دارد به تیروئید شما حمله کنند.
مزایای انجام آزمایش در
آزمایشگاه نانو ارومیه
آزمایشگاه پاتوبیولوژی نانو، مجهزترین مجموعه آزمایشگاهی بخش غیردولتی در ارومیه و آذربایجان‌غربی است. این مجموعه در محیطی آرام و ایمن با بهره‌گیری از آخرین تجهیزات آزمایشگاهی دنیا، تیم تخصصی مجرب شامل پزشکان آزمایشگاهی و متخصصان آسیب‌شناسی بالینی و تشریحی، مفتخر به ارائه خدماتی با بالاترین دقت و کیفیت به مراجعان عزیز از منطقه شمال‌غرب و کشورهای همجوار است.
حداکثر دقت
بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا برای انجام آزمایش‌ها
پوشش بیمه‌ای
طرف قرارداد با کلیه بیمه‌های پایه و تکمیلی در کشور
جوابدهی آنلاین
سیستم ارسال الکترونیکی نتایج بدون نیاز به مراجعه حضوری
خون‌گیری در منزل
انجام نمونه‌گیری در منزل شما توسط پرسنل آزمایشگاه
آزمایش در خانه
اگر به دلیل شرایط جسمانی، محدودیت حرکت، مشغله کاری و … امکان مراجعه حضوری به آزمایشگاه را ندارید، با سفارش سرویس نمونه‌گیری در منزل آزمایشگاه نانو در ارومیه، به‌راحتی می‌توانید آزمایش‌های تجویز شده را در خانه یا محل کار خود انجام دهید.
پرسنل مجرب آزمایشگاه نانو، تخصص و تجهیزات لازم برای این کار را در اختیار دارند و با رعایت تمامی استانداردهای ابلاغی وزارت بهداشت، با هماهنگی قبلی در محل سکونت یا کار شما برای انجام نمونه گیری حاضر خواهند شد.
← لطفاً توجه داشته باشید که ارائه نام و نام خانوادگی بیمار، سن، کد ملی، آزمایش مورد درخواست، کد رهگیری که از پزشک دریافت کرده‌اید، و یک شماره تماس برای ثبت درخواست ضروری است.
← برای درخواست نمونه‌گیری در منزل، بهتر است یک روز قبل با آزمایشگاه تماس بگیرید. برای آزمایش‌های اورژانسی، لطفاً حداقل ۲ ساعت قبل تماس بگیرید.
بیماری گریوز (Graves’ disease)
بیماری گریوز به نام پزشکی نامگذاری شده که برای اولین بار بیش از ۱۵۰ سال پیش آن را توصیف کرد. این بیماری، شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است که حدود ۱ نفر از هر ۲۰۰ نفر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
بیماری گریوز یک اختلال خود-ایمنی است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به غده تیروئید حمله می‌کند. این مشکل می‌تواند باعث افزایش بیش از اندازه‌ی تولید هورمون مسئول تنظیم متابولیسم شما گردد.
بیماری گریوز ارثی است و احتمال دارد در هر سنی به آن مبتلا شوید. این بیماری در خانم‌ها در سنین بین ۲۰ تا ۳۰ سال بسیار شایع‌تر است. سایر عوامل خطر شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی
- استرس
- بارداری
- سیگار کشیدن و مصرف دخانیات
- سابقه عفونت با ویروس اپشتین–بار که منجر به مونونوکلئوز عفونی می شود
علائم بیماری گریوز
در صورت وجود میزان بالایی از هورمون تیروئید در جریان خون، سرعت فعالیت سیستم‌های بدن شما افزایش یافته و علائمی ایجاد می‌کند که در پرکاری تیروئید شایع است، شامل:
- اضطراب
- تحریک‌پذیری
- خستگی
- لرزش دست
- افزایش یا نامنظم شدن ضربان قلب
- تعریق بیش از حد
- اختلالات خواب
- کاهش وزن ناخواسته
- اسهال یا حرکات مکرر روده
- تغییر چرخه قاعدگی
- گواتر
همچنین ممکن است علائم دیگری را که منحصر به بیماری گریوز است تجربه کنید، از جمله چشم‌های بیرون‌زده و پوست ضخیم و قرمز در ساق پا و بالای پاها.
تشخیص بیماری گریوز
پزشکان معمولا بیماری گریوز را با معاینات و آزمایش‌های زیر تشخیص می‌دهند:
- معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی می‌تواند بزرگ شدن تیروئید، چشم‌های برآمده و علائم افزایش متابولیسم، از جمله نبض سریع و فشار خون بالا را نشان دهد.
- آزمایش خون: پزشک شما برای بررسی مقادیر بالای T4 و مقادیر پایین TSH، آزمایش خون نیز تجویز می‌کند که هر دو می‌توانند نشانه‌های بیماری گریوز باشند.
- تست ید رادیواکتیو: همچنین ممکن است یک آزمایش جذب ید رادیواکتیو برای اندازه‌گیری سرعت جذب ید توسط تیروئید شما انجام شود. مصرف زیاد ید می‌تواند نشانه بیماری گریوز باشد.
- تست آنتی‌بادی: این آزمایش‌ها، آنتی‌بادی‌های رایج بیماری گریوز را شناسایی می‌کند.
گواتر (Goiter)
گواتر به معنای بزرگ شدن غده تیروئید از نوع غیرسرطانی است. شایع‌ترین علت گواتر در سراسر جهان، کمبود ید در رژیم غذایی است. در حدود ۱۵٫۸ درصد از جمعیت دنیا مبتلا به گواتر هستند. اما توزیع این بیماری متفاوت است و در مکان‌هایی با کمبود ید بالا، ابتلا به آن شایع‌تر است.
گواتر می‌تواند بر همه افراد در هر سنی تأثیر بگذارد، به‌ویژه در مناطقی از جهان که کمبود غذاهای غنی از ید وجود دارد.
اما همه موارد گواتر بر اثر کمبود ید ایجاد نمی‌شود؛ عواملی دیگری نیز در این زمینه وجود دارد:
- بیماری گریوز
- کم‌کاری تیروئید مادرزادی
- تیروئیدیت
- تومورهای غده هیپوفیز
گواتر در سنین بالای ۴۰ سال شایع‌تر است و همچنین در خانم‌ها، که احتمال ابتلا به اختلال تیروئید بیشتر است. سایر عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی، مصرف داروهای خاص، بارداری و قرار گرفتن در معرض اشعه است.
علائم گواتر
اگر گواتر شما شدید نباشد، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید. اگر گواتر به اندازه کافی بزرگ شود، بسته به اندازه آن ممکن است یک یا چند علامت ایجاد کند:
- تورم یا تنگی در ناحیه گردن
- مشکل در تنفس یا بلع
- سرفه یا خس‌خس سینه
- صدای خفه
تشخیص گواتر
گواتر را می‌توان با آزمایش‌های تشخیصی که برای آزمایش پرکاری تیروئید استفاده می‌شود تشخیص داد.
پزشک ناحیه گردن شما را بررسی می‌کند و احتمالا از شما می‌خواهد چیزی را در حین معاینه قورت دهید. آزمایش خون، میزان هورمون تیروئید، TSH و آنتی‌بادی‌ها را در جریان خون شما نشان می‌دهد. از این اطلاعات برای تشخیص اختلالات تیروئید استفاده می‌شود که اکثراً زمینه‌ساز گواتر هستند. برای بررسی تورم یا ندول‌ها، ممکن است سونوگرافی تیروئید انجام گیرد.
ندول‌های تیروئید (Thyroid nodules)
ندول‌های تیروئید گرههایی هستند که بر روی غده تیروئید یا داخل آن شکل می‌گیرند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که حدود ۱% از آقایان و ۵% از خانم‌های ساکن در کشورهایی که به میزان کافی ید دریافت می‌کنند، مبتلا به ندول‌های تیروئید هستند؛ گرههایی که قابل حس‌کردن هستند.
داشتن ندول‌های تیروئید حدود ۴ برابر در خانم‌ها بیشتر از آقایان است، در حالی که میزان سرطان تیروئید در آقایان دو برابر خانم‌هاست. همانند سایر مشکلات مرتبط با تیروئید، خطر ابتلا به ندول‌ها با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
علل بروز این بیماری همچنان ناشناخته است اما می‌تواند شامل کمبود ید و تیروئیدیت هاشیموتو باشد. ممکن است ندول‌ها جامد یا پر از مایع باشند.
بیشتر ندول‌ها خوش‌خیم هستند، اما در درصد کمی از موارد نیز احتمال دارد سرطانی باشند.
اکثر ندول‌های تیروئید هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما اگر به اندازه کافی بزرگ شوند، می‌توانند باعث تورم در گردن شما شوند و منجر به مشکلات تنفسی و بلع، درد و گواتر شوند.
علائم ندول‌های تیروئید
برخی از ندول‌ها، هورمون تیروئید تولید می‌کنند و باعث مقادیر غیرطبیعی بالا در جریان خون شما می‌شوند. وقتی این اتفاق می‌افتد، علائمی مشابه پرکاری تیروئید دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضربان قلب بالا
- عصبی بودن
- افزایش اشتها
- لرزش
- کاهش وزن
ندول‌های تیروئید که هورمون تیروئید را بیش از حد تولید نمی‌کنند و با تیروئید هاشیموتو مرتبط نیستند، این علائم را ایجاد نمی‌کنند.
تشخیص ندول‌های تیروئید
ندول‌ها را می‌توان در طی یک معاینه فیزیکی معمول شناسایی کرد اما پزشک احتمالا آزمایش‌های اضافی را برای تأیید انجام خواهد داد، شامل:
- سونوگرافی
- تصویربرداری‌های دیگر مانند سی‌تی‌اسکن
- آزمایش TSH و اسکن تیروئید می‌تواند پرکاری تیروئید یا کم‌کاری تیروئید را بررسی کند
- بیوپسی برای تعیین این که آیا ندول شما سرطانی است یا خیر
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم زیر را تجربه کرده‌اید، لازم است با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است مرتبط به تیروئید شما باشد:
- احساس ندول یا توده در هر دو طرف حنجره
- کاهش یا افزایش وزن با تغییر در رژیم غذایی یا میزان فعالیت تغییر نمی‌یابد
- احساس بسیار گرم یا بسیار سرد به طور مداوم
- تجربه تغییرات خُلق‌و‌خو، نظیر افسردگی، اضطراب یا عصبی بودن
- احساس خستگی قابل‌توجه
این علائم نشان‌دهنده احتمال وجود مشکل در تیروئید است.
دو بیماری مرتبط با تیروئید وجود دارد که اورژانسی محسوب می‌شود: کما میکسدم و طوفان تیروئید. در صورت بروز این مسئله، بلافاصله باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اضطراری باشید.
کما میکسدم (Myxedema coma)
“کما میکسدم” نتیجه کم‌کاری تیروئید شدید و درمان‌نشده است و باعث بروز این نوع علائم می‌شود:
- تغییرات بارز روانی مانند بیحالی شدید یا حتی ورود به حالت مشابه کما
- کاهش شدید دمای بدن
- زبان بسیار متورم
کما میکسدم به احتمال زیاد در زمستان اتفاق می‌افتد، به ویژه پس از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سرما.
طوفان تیروئیدی (Thyroid storm)
طوفان تیروئید عارضه‌ای است که ناشی از هورمون‌های تیروئید اضافی بوده و یک وضعیت اضطراری پزشکی است. اگر موارد زیر را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید:
- سرعت، ضربان قلب سریع که ممکن است ۱۴۰ ضربان در دقیقه یا بالاتر باشد
- تب بالا از ۳۸٫۵ درجه سانتی‌گراد
- تغییرات وضعیت روانی شامل بی‌قراری، سردرگمی یا اضطراب
- عرق کردن
- از دست دادن هوشیاری
راهنمای کامل آشنایی با
تست‌های هورمونی آزمایشگاه نانو
هورمون‌ها، انواع مختلف ترکیبات بیوشیمیایی هستند که به‌عنوان پیام‌رسان در سرتاسر بدن فعالیت دارند. این ترکیبات می‌توانند حرکت اندام‌های بدن را هماهنگ کنند، مولد حس گرسنگی یا رضایت باشند، رشد بدن را مهار یا تحریک نمایند، متابولیسم ما را تنظیم کنند و … هورمون‌ها تقریباً تمامی عملکردهای بدن را تحت‌کنترل نگه می‌دارند.
آزمایش‌های هورمونی، گنجینه بزرگی از ابزارهایی هستند که پزشکان برای شناسایی و کشف مشکلات مهم سلامتی در اختیار دارند. با انجام این آزمایش‌ها می‌توان علت طیف وسیعی از بیماری‌ها را یافته و در اغلب موارد به‌راحتی مدیریت نمود.
آنچه مطالعه کردید بخشی از مجله آزمایش‌های هورمونی است که شامل تمامی موضوعات مهم درباره هورمون‌ها و تست‌های کلیدیِ آنها به زبان ساده است.
پاسخ سؤالات خود را بیابید
اگر درباره آزمایش‌های هورمونی، نحوه نمونه‌گیری و انجام آنها، و یا شرایط خود سؤالی دارید، می‌توانید آن را در محتوای سایت جستجو کنید:
همکاران ما در بخش پذیرش آزمایشگاه نانو و واحد روابط عمومی این مرکز، با شماره تلفن‌های ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۳ و ۰۴۴۳۳۴۵۷۹۹۶ در ساعات کاری مجموعه، تا حد امکان پاسخگوی سؤالات شما خواهند بود.
لطفاً توجه داشته باشید
محتوای مندرج در این صفحه، صرفاً برای آشنایی شما با این موضوع طراحی شده است و هرگز نباید به عنوان جایگزین برای روند تشخیص و درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار گیرد. اگر به وجود یک بیماری یا عارضه در خود مشکوک هستید، ضروری است به پزشک مربوطه مراجعه نمایید تا بر اساس نتایج معاینات و تست‌های تجویز شده توسط پزشک، وجود یا عدم‌وجود آن تشخیص داده شود.