دیابت بارداری نوعی از دیابت است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و توانایی بدن در پردازش گلوکز و تبدیل آن به انرژی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این دیابت، پس از زایمان بهبود می‌یابد. با این حال، ابتلا به دیابت بارداری احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را در آینده افزایش می‌دهد.
در این مقاله در مورد دیابت بارداری، دیابت نوع دو و نحوه‌ی کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو پس از دیابت بارداری بحث شده است.
مرکز آزمایشگاهی نانو، یک مرکز مجهز تشخیصی در ارومیه است که آمادگی پذیرش و انجام کلیه‌ی آزمایش‌های مربوط به دیابت را داراست.
یک‌سوم از افراد دیابتی، اطلاعی از بیماری ندارند. برای تشخیص زودهنگام دیابت چه باید کرد؟
تعیین میانگین سطح قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته برای تشخیص ابتلا به پیش‌دیابت و دیابت
معاینات و آزمایش‌های منظم ضروری برای افراد مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت برای کنترل بیماری
دیابت بارداری در خانم‌های بارداری که قبل از حاملگی با دیابت درگیر نبودند، دیده می‌شود.
تغییرات بدنی که در دوران بارداری به وجود می‌آید مثل افزایش وزن موجب عملکرد ضعیف بدن در استفاده از انسولین می‌شود. این با مقاومت به انسولین همراه است و نیازِ به انسولین را افزایش می‌دهد. انسولین، هورمون مترشحه از سلول‌های بتای پانکراس است که اجازه‌ی ورود گلوکز به داخل سلول‌ها و تولید انرژی از آن را می‌دهد.
خانم‌های باردار معمولاً در بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای دیابت بارداری غربالگری می‌شوند. در صورتی که فردی با تعداد فاکتور‌های خطرساز بیشتری مواجه بوده یا پزشک نگرانی‌هایی در این باره داشته باشد، غربالگری زود‌تر آغاز می‌شود.
دیابت بارداری همان دیابت نوع دو نیست. دیابت بارداری تنها در خانم‌های باردار تشخیص داده می‌شود که بدن‌شان در طول بارداری نسبت به انسولین مقاومت نشان داده و قبل از حاملگی خود با دیابت (نوع یک یا دو) درگیر نبوده‌اند.
نزدیک به ۵۰ درصد از خانم‌هایی که به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اند، پس از بارداری با دیابت نوع دو نیز مواجه می‌شوند؛ گرچه قدم برداشتن به سمت سبک زندگی سالم می‌تواند این احتمال را کاهش بدهد.
تغذیه‌ی سالم، اصلی‌ترین عامل در حفظ وزن سالم و ایده‌آل هر فردی است. طبق توصیه‌ی CDC برخی از قواعد مربوط به تغذیه که بهتر است به خاطر بسپارید در زیر آورده شده‌است:
انتخاب مواد غذایی مثل:
سیزیجات فاقد نشاسته: فلفل، اسفناج، کلم بروکلی
میوه ها
پروتئین بدون چربی: مرغ، توفو، تخم‌مرغ، ماهی
غلات کامل: برنج قهوه‌ای، جو دوسر نیم‌دانه
آب و نوشیدنی‌های شیرین‌نشده
مصرف این مواد غذایی را محدود کرده و یا از آنها دوری کنید:
غذا‌های فرآوری‌شده: غذا‌ها و گوشت‌های بسته‌بندی‌شده، فست‌فود و شیرینی‌جات
چربی‌های ترانس: مارگارین، غذا‌های سرخ‌شده و تنقلات مضر
نوشیدنی‌های شیرین‌شده: آب‌میوه‌های قند‌دار، نوشابه
الکل
با این که مکانیسم اصلی کاملاً مشخص نیست ولی تصور می‌شود که دیابت بارداری به دلیل عملکرد نامناسب سلول‌های بتای پانکراس در افرادی رخ می‌دهد که قبلاً نسبت به انسولین مقاومت داشته‌اند.
عملکرد نامناسب سلول‌ها ممکن است پیشرفت کرده و شدت یابد که در آینده موجب دیابت نوع دو می‌شود. احتمال ابتلا به دیابت بارداری در هر حاملگی افزایش می‌یابد؛ بنابراین، خطر مواجهه با دیابت نوع دو نیز پس از هر بارداری بیشتر خواهد شد.
با این که به‌طور قطع نمی‌توان از ابتلایِ به دیابت نوع دو بعد از دیابت بارداری کاملاً جلوگیری کرد ولی راهکار‌هایی برای کاهش احتمال آن وجود دارد.
شیردهی به نوزاد با کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع دو، ۲ سال بعد از حاملگی و دیابت بارداری همراه است. گفته می‌شود، شیردهی متابولیسم گلوکز، حساسیت به انسولین و سوخت‌و‌ساز چربی را در بدن بهبود می‌بخشد.
با این که تحقیقات بیشتر و طولانی‌تری برای تأثیر قطعی شیردهی در ممانعت از دیابت نوع دو لازم است، ولی در حال حاضر نتایج امیدوار‌کننده هستند.
داشتن اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد.همچنین، فشار خون و قند خون بالا نیز تأثیر مشابهی دارند. در مورد محدوده‌ی وزن سالم با پزشک خود مشورت کنید. بهتر است در مورد اصلاحاتی که باید در تغذیه‌ی خود انجام بدهید، نحوه‌ی انجام ورزش‌های منظم و چگونگی انتخاب زندگیِ فعال‌تر با پزشک صحبت کنید.
آگاهی از سطح قند خون خود بسیار مهم است. در صورتی که می‌دانید در خطر ابتلا به دیابت نوع دو به دلیل سابقه‌ی دیابت بارداری خود هستید، با پزشک در مورد محدوده‌ی طبیعیِ سطح قند خون خود صحبت کنید.
اطلاع از سطح قند خون خود می‌تواند به پیروی از برنامه‌ی غذایی سالم کمک کرده و انگیزه‌ای برای فعال بودن در طول روز را بدهد. همچنین، با نظارت منظم بر سطح قند خون می‌توان زمانی که قادر به کنترلِ مؤثر قند خون خود نیستید، به پزشک مراجعه کنید.
طبق توصیه‌ی کالج زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، غربالگری، ۴ الی ۱۲ هفته پس از زایمان برای خانم‌هایی که با دیابت بارداری مواجه بودند، لازم است.
توصیه‌ی ACOG و انجمن دیابت آمریکا (ADA) به کسانی که به دیابت بارداری مبتلا بوده و نتایج نرمالی از غربالگری پس از زایمان دریافت کرده بودند، تکرار مجدد تست‌ها هر یک تا سه سال یک‌بار است.
در صورتی که متوجه نشانه‌ای از دیابت در خود شدید یا نگرانی‌هایی در مورد ابتلا به دیابت نوع دو پس از زایمان دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
دیابت بارداری می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در آینده افزایش بدهد. با این که نیمی از خانم‌های مبتلا به دیابت بارداری، به دیابت نوع دو نیز مبتلا می‌شوند ولی راهکار‌هایی برای کاهش این احتمال وجود دارد.
تغذیه‌ی سالم، ورزش منظم، شیردهی حداقل به‌مدت ۲ ماه (در صورت امکان) و حفظ وزن سالم می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش بدهد.
دیابت، بیماری خطرناک و شایعی است که در کشورهای خاورمیانه از هر ۶ نفر، یک نفر به آن مبتلاست و یک‌سوم از این افراد، اطلاعی از بیماری خود ندارند.
اما این بیماری خطرناک و مادام‌العمر، در صورت تشخیص به‌موقع و رعایت دستورالعمل‌های پزشک، کاملا قابل‌کنترل است. به‌عنوان یک فرد دیابتی می‌توانید مانند افراد عادی از یک زندگی سالم و بدون محدودیت لذت ببرید، به‌شرطی که توصیه‌های پزشک را در مورد نظارت و درمان به‌درستی انجام دهید و تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که نه تنها برای دیابت، بلکه برای سلامت عمومی شما نیز مفید هستند و محدودیتی برای شما ایجاد نمی‌کنند.
مجله سلامت دیابت که در حال مطالعه بخشی از آن هستید، اختصاص به معرفی جنبه‌های مختلف این بیماری دارد. توصیه می‌کنیم این مجله را از ابتدا مرور کنید تا در مسیر مبارزه با دیابت موفق باشید.
مجله تخصصی سلامت دیابت | تهیه و انتشار توسط تیم تولید محتوای تدبیرنگر | با تأییدیه علمی آزمایشگاه نانوی ارومیه
